SEHTAN SIAU RAWL

John Bevere

Thihnak achuak ter khotu
Milung Fahternak Thang le Rap
In Luatnak
NI FATE PATHIAN THANGTHATNAK AA TEL
The Bait of Satan (Chin) by John Bevere © 2012 Messenger International
www.MessengerInternational.org
Originally Published in English
Additional resources in Chin are available for free download at:
www.CloudLibrary.org
To contact the author: JohnBevere@ymail.com
Printed in Myanmar
Sehtan Siau Rawl (Chin) John Bevere © 2012 Vawlei Pumpi Lamkaltu
www.MessengerInternational.org
A hmasabik tialmi cauk cu Mirang holh in an rak chuah.
www.CloudLibrary.org ah
Laiholh in tialmi a dang chirhchan cauk pawl download tuah khawh si
Catialtu he pehtlaihnak: JohnBevere@ymail.com
Kawlram ah an namh.
ii
CAUK TIALTU LUNGLAWMHNAK BIA
Ka lunglawmhnak bik cu Bawi Krih chim lo cun ka hawi tha bik
a simi ka thaisung nu ‘Lisa’ cung ah a si ko. Lisa, nang cu a nunzia aa
dawh taktakmi nu na si caah nuva a kan sitertu Pathian cung ah kaa
lawm zungzal ko lai. Na thinlung le thazaang dihlak in mah cauk hi na
ka relpaik, na ka chekpiak, na ka remhpiak i ‘edit’ na ka tuahpiak
caah kaa lawm tuk hringhran.
Ka fapale Addison, Austin, Alexander le Arden hna zong, hi cauk
a chuah khawh nakhnga nan caan tampi pe in nan ka bawmh caah
nan cung ah kaa lawm tuk.
Hi cauk hi a reltu hna caah santlai a si lai ti zumhnak a ngei i a
chuah khawh nakhnga forhfialnak a ka pe tawntu John Mason, edit
tuah a thiam ngaingai i a kan bawm vemi kan hawi nu Deborah
Poulalion pinah Charisma House canamnak zung riantuantu vialte cung
ah kan i lawm.
A donghnak bik ah holh in chim khawh a si lomi thiamnak a ka
petu Pa Pathian cung ah le vel le biatak le dawtnak in a ka zohkhenhtu
Bawi Jesuh le hi cauk tial le chuah rian lohma chuak lak in a kan
hruaitu Thiang Thlarau cungah kan i lawm tuk hringhran.
Mah cauk hi a tialtu nih alakte
in pekthenhmi a si caah
ahohmanh nih nan zuar lai lo.
iii
CAUK CHUAHTU LUNGLAWMHNAK BIA
Dr. John Bevere tialmi The Bait of Satan ‘Sehtan
Siaurawl’ timicauk hi phundangte a si. Laiholh in chuah cangmi Krihfa
lei cauk tam nawn a um cang nain mi cung ah lungfahnak
(offence) ngeihlonak ding kong hi tluk tha in cawnpiaknak cauk hi a
um rih rua lo dah tiah ka ruah. Hi kong hi Krihfa mi kan ca lawng
hmanh si lo in mikip le biaknak kip nih kan theih a herhmi cawnpiaknak
a si. Zeicahtiah nuhrinfa paohpoah thinhun hmang lo kan um lo.
Hi cauk a rel i a cawnpiaknak atak in a zulmi minung
zeimawzat nih hlawknak an hmuh ning tette an hun khan cio bangin le
catialtu nih a kan duhpiak bantuk in le a kan tuahpiak ningte hin nitin
innchungkhar Pathian thangthatnak (Daily Family Devotion) ah hmang
cio u sih law kan Laimi zong nih kan i hlawkpi cio theu lai tiah
hnabeisenak nganpi he (Kawlholh in kan chuah cang hnu ah) Laiholh
in kan hun chuah than. “Dawtnak umnak hmun ah cun buhthing
zong a thaw” tiah hla kan sak tawn bantuk in mah cawnpiaknak hi
Krihfabukip chung ah dawtnak a karhtertu le Zauk Khuakhan
Lairelnak niceu dawh atak i a hung chuah rual in Lai miphun a kan
funtomtu si dingah Bawipa nih thlua kan chuahpiak hram seh. Amen.
Manh lo ngai bu ah Dr. Clifford Van Thangnih kan Lai
nucang le pacang hna nih piang-fiang ngai i theih khawh awk in a kan
lehpiak caah a cung ah kan i lawm tuk hringhran.
Mi cung ah lungfah ngaihchiatnak le huatnak tulhri in mi va
temtawnnak lungthin kan ngeih tawnmi vialte mah cauk cawnpiaknak
thawng hin thal khuadi bang kiang in zing damti bang thiang dih ko
cang seh, tiah thlaza cam bu in …
Dr. John Siam Lian
A CHUNG UMMI BIA TLANGPI
Cauk Chuahtu Lunglawmhnak Bia …….. iii
Cauk Tialtu Lunglawmhnak Bia ……….. iv
Achungumi biatlangpi v
Biahmaisuang…………………………… vii
Theihternak …………………………….. 1
01. Mi Cung ah Ka Lung A Fak ……………….. 5
02. Intuar Awkah A Har Tukmi Lungfahnak ….. 15
03. Zeiruangahdah Mah Bantuk Harnak Hi Ka
Cungah A Tlun Ve Hnga? …………………. 27
04. Ka Pa, Ka Pa ……………………………….. 39
05. Thlarau Lei Thil Ah Tinhmi Ngeilo In Khua
A Sami Hna Hi Zeitindah Hrin An Si Hnga?.. 55
06. Biatak Hngalh Khawhlonak ………………… 71
07. A Fekmi Dirhmun …………………………... 83
08. Hninhsaih Le Thinvo Khawh A Simi Poah Cu
Hninhsaih Le Thinvo In An Um Lai ……….. 99
09. Mi Cung Ah Thinhun, Lungfah, Nuartau le
Imh Hman Cu ………………………………. 117
10. Midang Kha An Thin Kan Hunter
Nakhnga Lo………………………………… 137
11. Ngaihthiamnak: Na Pek Lo Caah
Na Ngah Ve Lo …………………………….. 151
12. Lehrulhnak Thang Le Rap ………………… 167
13. Fawihtu Thang Le Rap In Luat Khawhnak .. 181
14. Tinhmi: Pakhat le Pakhat I Rem Thannak … 193
Donghnak Biacah: Atak In Tuan U Sih .. 206
Nitin Innchungkhar Pathian
Thangthatnak (Daily Devotion) Prokrem 209
v

BIA HMAISUANG
Na kut cung ah naa put liomi cauk nih a kan cawnpiakmi hi na
nun chung na ton tawnmi thil nuamlo hna lak ah a baipi bik pakhat a
si ve kho men. Hi ti ka chim ngamnak cu cauk in ka tial ruangah si lo
in, aho poah nihkan ton tawn ciomi biatak a si caah a si. Sehtan
Siaurawl lak ah mi lung fahternak siaurawl hi mi vialte nihkan
ton ciomi le a tei kan i harh bikmi a tukforhnak pakhat a si.
Jesuh zultu hna nih khan khuaruahhar thil tampi an hmuh. An
hmaika bak ah mitcaw an dam i mithi an tho. Rili thlichia hmanh ‘dai
tuah’ tiah an Bawipa nih nawl a pek lio kha an hna in an theih i, tilet le
thlichia a daih colh bak zong cu an mit in an hmuh. Changreu tlawmte
le nga pahnih thum te he mi thong tampi rawl dangh an si zong cu an
caah kut tongh mithmuh thil bak a si fawn. Jesuh nih khuaruahhar thil
a tuahmi vialte hi tial dih khi hei tim hna selaw, vawlei cung cauk vialte
nih hin a tlum hnga lo tiah Baibal nih a ti.
Jesuh chan lio dah ti ko lo ah hin cun Pathian thil khuaruahhar
tuahmi hi minung nih mithmuh le kuttongh ngaingai in tampi an hmu
bal tuk cio lem lai lo. Jesuh nih a tuahmi thil khuaruahhar tampi hna cu
an hmu ko hna nain, lungawtawmnak a rak ngeihtertu hna cu thil
khuaruahhar an hmuhmi hna cu an si lo. Jesuh vawlei riantuannak a
hung dih hnu thok khan zultu hna zong thil nuamlo tonmi an hun ngei.
Jesuh nih a zultu hna cu, “Nan unaule nih ni khat chung ah nan
cung ah sualnak thilthalo voi sarih an tuah i a voi sarih ningte in
ka sual kaa ngaihchih tiah an in nawlpat ahcun na ngaihthiam
lai,” tiah a cawnpiak hna. Cu liote ah an halmi cu, “Kan zumhnak
karhter tuah,” ti a si (Lk. 17:3-5). Thil khuaruahhar an hmuhmi vialte
maw, mithi thawhthannak an hmuhmi maw, rili tilet le thlichia hmakhatte
i a daih an hmuh caah maw, zumhnak karhter ding in zaangfah an hal
lo; an cung ah thilthalo a tuahtu hna ngaihthiamnak kong cawnpiak an
si lio caan tu ah zumhnak karhter ding in zaangfah an nawl.
Cu tik ah Jesuh nih hi ti hin a cawnpiak hna, Mah nih mi lung va
father ruangah maw, mi nih mah lung father ruangah dik, a
chuakmi sualnak hi a um lo kho lomi a si,” tiah a ti hna, (Lk.
17:1). A chim duhmi cu mi lung va father hna u, tinak si lo in cu
sualnak cun a luat khomi nan um hnga maw tinak tu a si deuh. Hi
sualnak nih hin mi tlawmte si lo in mi tampi hna cu sal ah a tlaih dih ko
hna.
Mah cauk kan chuahnak hi kum hra a si cang. Kum hra chungah
cun hi cauk chung i a ummi Pathian biatak le bianung nih an cungah
thatnak le thlennak a tluntermi thil tampi kong pumpak in siseh,
chungkhar in siseh, tette khannak cakuat rel cawk lo kan sinah a
phan. Cu cakuat hna cu thazaang petu ding ah zeimawzat kan hun
chuahchih hna. Sunparnak vialte tu Pathian ta si ko seh.
Pastor pakhat nih hi ti hin ca a hun kan kuat ve. “Kan Krihfabu
cu lung ruallonak ruangah a kuai dengmang cang. Cu liote ah cun hi
cauk hi kan sin a hung phan i kan Krihfabu upa vialte ka phawt dih
hna. An rel cio tik ah thenhmal duhnak le kehkuai duhnak lungthin a
tlau i lungrualte in kan umti kho than hna.”
Nuva aa then ding zong khuah tam nawn a fonh than hna.
Nebraska khua i phung ka chimnak ah nuva khuah khat an hung ka
leng ve. An nu nih a chimmi cu, “Kan hnulei kum hra hrawng thok
khan kan bu upa pakhat ruangah lungfahnak ka ngei. A zual chin
lengmang i kan pa he zong kan lung aa khah ti lo caah mak a ka timh
cang. Kan pa cu a hrinrthan rih lo caah bu kongkau ah i thlak aa tim
lo. Ruahlo ah hi cauk hi ka kut chung a phan ve i ka rel. Caan sau a
ruah hlan ah ka lungfahnak a tlau dih i ka pasal zong nih ka lungput aa
thlengmi cu a hmuh tik ah hrinthannak ah a hman ve i mak nemmam
cu, hun chim lo a ka dawt tuk cang,” a ti. A pasal cu ni nawnpi khin a
pawng ah cun a thu ve ko. An nu bia a dih cun a hun thohkhannak khi
a chim ve.
An tette khannak chung ah ka lung a ka su biktu cu
Florida peng Naples khua ah a si. Phung ka chim dih bak ah
pa upa kum sawmli hrawng minung khi hlut tiah a hung tho i a tah pah
in hi ti hin bia a chim. “Ka nun chung dihlak ah hin keimah le Pathian
karlak ah tlang sangpi a um rua tiah ka ruah. Pumhnak zong ah hin
hawi nih Pathian umpinak an intem i an cawlcangh len lio ah kei cu
thinghmui bang cawlcang kho lo in thomtur in ka um. Thla ka cam len
ve zong ah Pathian pawlkawmhnak ka co kho hlei lo. Kan hnulei
zarh zeimawzat lio ah khan na cauk hi ka kut cung a hung phan ve.
Ka hun rel dih bak ah Sehtan rap nih kum zeimawzat chung a rak ka
fawih diam cang ti kaa fiang. Thla ruk ka si lio ah ka nu nih a ka hlawt
i a ka kaltak. Cu ruangah cun ka nu cungah ka lung a fak tuk hringhran.
Hi cauk ka rel dih tik ah ka nu cu ka ngaihthiam awk a si ti ka hngalh.
Cucaah telefawn in ka hei auh. Cucu kum 36 chung ah a vui hnihnak
a si. “Ka nu na rak ka hlawt i na rak ka kaltak caah ka chan chung na
cungah ka lung a fak,” ti ka hun chim ah khin ka nu cu a ik thluahmah
i, “Ka fapa, kan kaltak ruangah kum 36 chung keimah le keimak kaa
hua tuk ve,” a hun ti. Cu pa nih a mitthli rualriat he a hun chim rihmi
cu, “Ka nu cu ka ngaihthiam khawh cang; amah le amah zong aa
ngaithiam ve cang i atu cu kan i daw cang,” ti a si.
Cun a thawh than i, “Atu cu Pathian le keimah karlak i a um
tawnmi tlang sangpi kha a cim cang,” tiah a ti. A bia a dih cun pasalpi
ningzah ruat lo in ik thluahmah in a tap than. Cun, “Ngakchia bang
Pathian umpinak toi ah i tah sek ko tuah lang, u le nau hna,” tiah zapi
theih in a au.
Sehtan rap nih mi a fawihning le a pavar a thawnning cu keimah
hrimhrim zong nih kum tam nawn ka intem tuk ve cang. Hi cauk hi
ruahnak men in ka tialmi a si lo. Pathian biatak ka nun ah le ka lungthin
ah atak in a langmi a si. Nangmah zong thazaang an pek ve hrim lai
dah tiah ka zumh. Na rel pah ah hin na zumhnak thanter awkah kan
Bawipa cu zaangfah hal tuah. Zumhnak i na than tikah Amah nih
sunparnak a co lai i, nang zong lawmhnak in na khat lai. Pathian nih
atak in thluachuah in pe ko seh.
- John Bevere
-

THEIHTERNAK______________________________
Saram thang le rap a tunh tawnmi nih cun thil pahnih a herhmi nan
hngalh ko lai. Cucu hihi an si: thang cu satil arva nih an hmuh lo ding in
tunh le valh a hau. Cun an ei duhmi sa maw theitlai dik tarh le tunh a
hau.
Kan ral pa Sehtan zong nih mahhi fiangte in a hngalh ve caah
minung nih fawite in kan hmuh khawh lomi thang a kan tunh hnawh i
cu thang ah cun kan duh zawng cio a simi rawl phunkip a kan tarh.
Sehtan nih kan ruahnak nak in a rak fim deuh ngaite. Ceunak
chungah a lengmi vanmi hna bantuk zong ah khin aa ser thiam ve ti hi
philh hlah u sih. Pathian bia in a chia le a tha thleidan thiamnak kan
ngeih lo ahcun a valhmi thang le rap nih tlolh lo in a kan fawih, a kan
awh peng ko lai.
Sehtan nih Krihfa hna fawih awk le tlaih awk caah a thang le a
siau i a tarh tawnmi, a mi lemsoinak bik siaurawl cu mi cung ah
‘thinhunnak’ a siloah ‘lungfahnak’ a si. Cu rawl cu rap le thang ah
maw siaurawl in maw tarh a si tikah, satil nih a va ei hlan ah khan cun,
asiloah minung nih kan thinlung ah kan chiah hlan ah cun cu tluk cun
tih a nung lem lo. Sehtan siaurawl a simi cu midang cung ah ‘thinhunnak’
asiloah ‘lungfahnak’ cu minung thinlung chung a va phak tik ah cun
theitlai tha lo tampi a chuak kho. Cu theitlai thalo hna cu thinhunnak le
lungfahnak lawng si lo in ngaihchiatnak, nahchuahnak, huatnak, midang
1
va elrelnak, zeirellonak, volhpamhnak, rawiphiarnak, then-hmalnak
le mi caah thil tha lo phuntling tuah duhnak hna an si. Cun zumhnak lei
in hnungtolhnak zong a chuahter khawh fawn.
Cu Sehtan lemsoinak siaurawl aa ei sualmi hna nih cun Sehtan
siau ka kaa ah kaa hmawm cang ti an i thei lem lo. Cucu mi nih an
cung ah an tuahmi thil thalo lawnglawng kha an lung i a khah caah a si.
Kan ral pa nih a kan hlenthawi khawhnak bik le a hriam tha bik i a
hmanhmi thil pakhat cu mah le mah biapi tuk ah i chiahnak le mah
leikam lawng fak tuk in i ruahnak hi a si.
Mah cauk nih hin tih a nung tukmi Sehtan thang le rap kong a
langhter pinah zeitindah cu thang le cu rap cun kan luat khawh lai ti a
fainter. Krihfa mi vialte nih hi thang le rap fawihnak in luatnak kong hi
kan hngalh cio a hau. Zeitintiah Jesuh nih hi thinhunnak le lungfahnak
Sehtan thang hin ahohmanh a luat khomi an um lo a ti, (Lk. 17:1).
Amerika ram le ramdang hmun tampi ah hi kong hi ka chim cang.
Cu ka chimnak hmunkip ah pumpeknak ka tuah tawn i za ah sawmnga
cu an pum an i ap tawn. Acheu cu ningzah ruangah maw, asiloah i
uah-annak ruangah dek pumpeknak an tuah duh lo. Pumpeknak an
tuah hnu ah hi Sehtan thang le rap fawihnak in a luatmi hna cu taksa
damnak zong an hmu; Thlarau in an khat i, an thlacamnak leh in an
um. “Kumkhua ka kawlhawlmi thil atu cikkhat ah ka hmuh,” an ti
tawn.
Kumzabu pakulnak donghlei ah hin vawlei fimnak a thang ngaingai.
Cu lio ah cun Krihfabu thenhmalnak a rak karh ve fawn. Aruang le
achan cu dawtnak taktak kan ngeih lo ruangah pakhat le pakhat i
tihramnak le mi lung i fahternak a karh caah a si. “Fimthiamnak nih
cun mi lung a puamter i dawtnak nih cun mi kha a sersiam hna,” (1
Kor. 8:1).
2
Bawi Krih a rat than hlan ah hin zumtu taktak hna cu hlan lioKrihfa
hmasa hna chan bantuk khan i pumkhatnak le lungrualnak kan ngeih
a hau. Hi cauk relnak thawng hin kan chim lengmangmi Sehtan thang
le rap fawihnak chung in mi tampi nih luatnak an hmu lai. Cu tikah
kakip ah thanghnak a tlung lai. Cu ti lungrualnak le dawtnak kan
ngeihmi an hmuhnak thawng in zumlotu hna nih Jesuh an hmuh khawh
ve lai.
Cauk vuikhat va tial le va chuah lawng nih hin santlaihnak tampi a
ngei lai ti ka zum lem lo. Mah cauk chung ah ka tialmi bia hna hi
Pathian nih ka thinlung a kanghtermi bia an si bang in theipar tampi a
ngei cang ti zong ka hmuh. Hi kong ka chimnak biakinn ah pastor
pakhat nih a ka timi cu, “Vuikhat le caan khatte ah minung hi tluk tam
nih luatnak an hmuh ka hmu bal lo,” ti a si.
Pathian nih hihi cu a hramthok lawng a si rih tiah ka thinlung chung
ah bia a chim. Hi cauk chung biatak an relnak thawng hin mi tampi
hna nih damnak le luatnak an hmuh lai. Nang zong hi cauk na rel lio
ah hin Chimtu le Cawnpiaktu a simi Krih Thlarau nih na relmi bia hna
hi atak in in hmuhter hram seh. Cu ti cun na nunnak le Pathian rian na
tuannak ah luatnak le hlawhtlinnak na hmu cang lai.
Rel hram na thok lai ah thla camti ta u sih:
Ka Pa, hi cauk chung i na bia hna hi ka rel tikah na
Thlarau in hun ka cawnpiak in hun ka hrilhfiah ko
sawh. Na rian felte le thawng ngai in ka tuan chin
lengmang khawh naklai caah le fiangte in le naihniamte
in kan hngalh khawh chin lengmang naklai ka
thinlung ah thil thalo aa thupmi vialte hun langhter
in hun chuahvawrh dih tuah hna. Thiang Thlarau
hruaning paoh in kal kaa zuam lai tiah Jesuh min in
thla ka cam. Amen.
3
MIDANG RUANGAH LUNGFAH
NGAIHCHIATNAK KAN TON
TIKAH CU KAN TONMI NGAIHCHIATNAK
CUNG I KAN
LUNGPUT NIH KAN HMAILEI
AH KAN SI DING-NING
LAM A KAN
SIALPIAK.
Hi cauk nih nih kan nunnak le kan riantuannak ah thlennak tampi a
chuahter. A video zong vui kul renglo kan zoh cang pin ah hi cauk
zong hi vui tampi kan rel cang. Kanmah nun le kanmah rian lawng si
lo in midang nun le rian zongah thlennak tampi a chuahter. Hi bia hi cu
pavar a ngeih pinah atu kan chan he hin aa kaih tuk e.
-S. Q., CONNECTICUS
4
1
MI CUNG AH KA LUNG A FAK___________
Mah nih mi lung va father ruangah maw, mi nih
mah lung father ruangah dik, a chuakmi sualnak
hi a um lo kho lomi a si,”
-LUKA 17:1
Pathian thawngtha bia chim ah Amerika ram tungvang tah in
khualchuk khualcho ka tlawnnak ah Sehtan hlennak thang le rap hi
zeitluk in dah tih a nun ti fiang chin lengmang in ka hmuh. Cucu zeidang
si lo in ‘mi cung ah lungfahnak’ a rak si ko. Cu nih cun Krihfa rel
cawk lo thong ah a thlak hna.
Pathian riantuan mi tampi hna nih hlawhtling in an rian an tuan
khawh tawn lonak chan cu mi cung ah lungfahnak an ngeihmi nih an
nun a hliam hna ruangah a si. Cu nih cun an tuan ding rian kha tlamtling
in a tuanter kho hna lo. An lung a fahtertu zong cu an riantuan hawi
hna le anmah he aa naihniammi hna an rak si kho ko.
Sam 55:12-14 chung zong ah David nih, “A ka nihsawhtu hi ka
ral si selaw cu ka in khawh ko hnga, ka cung i tluang a khawng lentu
hi a ka dohtu kha si selaw cu a ka hmuh khawh lonak ding ah ka thuh
tak diam ko hnga; sihmanhselaw hi bantuk in ka cung ah rian a tuan tu
cu ka hawi, ka riantuan hawi le keimah he aa naihniam ngaimi ka
5
hawikom na si tik ah hin a fak tuk hringhran in ka thei,” a rak ti. Mi
acheu cu kan lung a kan fahtertu hna hi kan
hlasakpi hawi le kan phungchimtu hna an rak si ko.
Cu hna he cun piknik hna ah kan kalti, puai le lam hna kan zohti
lawng si lo in zung khat te ah rian a tuantimi hna kan si ko. Cu lawng
hmanh a si lo; kan ngakchiat liote in aa kommi kan hawi le hna, ihkhun
pakhat hna zong ah a rak itti tawnmi hna khi an si ko. Miping sapang
le aa hawikom bal lomi nih kan lung an kan fahter ah cun a tuarzia kan
thiam deuh; aa naihniam tukmi le hawikom ah kan ruahmi nih kan
lung an kan fahter ahcun tuar khawh hrim a si lo.
Tangkawp le pumkhatte a rak simi nuva an hun i huat tik i anih a
palh kei ka hmaan tiah an i huatnak le an i raalnak bia le hla hna tuk a
sumning le thla a barning khi biaceih zung ah rian a tuantu hna nih tam
bik an chim khawh lai. Amerika ram chung nitin thawngzamhnak
tadinca hna nih innchungkhar khat chung ah a cangmi thahnak le
lainawnnak thawngpang nitin an kan thanh. Innchungkhar timi cu
tamhal tik ah ti le rawl kan i peknak, ral a tlun tik ah kan i venpinak,
le dawtnak atak in kan langhternak hmun a si. Asinain cuka hmun cu
kan lungfahnak aa thawhnak hmun zong a rak si kho ve fawn. U le
nau, pa le fa i dohnak hmun hi innchungkhar pakhat chung ah a si
tawn ti tuanbia nih a kan chimh.
Mi cung ah lungfahnak timi hi a chuahtertu a chan le a ruang rel
lengmang ah a dong kho ding a si lo. Biatak pakhat a hmun pengmi
cu: “Na dawtmi hna nih fak khun in na lung an in fahter khawh,” ti hi
a si. Cu hna sinin na caah a thami thil hmuh ding ruahchannak tam
khun na ngei. Cun nangmah zong nih an caah tampi pek le tuah naa
tim. Ruahchannak a san deuh paoh ah tlakniamnak a sang chin
lengmang ve.
Minung hi mah zawn lawng ruahnak in a khatmi kan si. Kan
pawngkam ah sifahnak le harnak a phunphun a tuarmi hna zong khi
6
hmu kho lo tiang in mah zawn lawng kan i ruat.
Cucu khuaruahhar awk a si lem lo. Baibal chimchung bia a
tlamtlinnak a si ko. “Ni hmanung bik kan phak tik ah…mi cu anmah
zawn lawng aa ruatmi an si (2 Tim. 3:1-2). Hi bia hi zumlotu hna
chung ah a si rua lai tiah kan ruah. Asinain Paul nih hin hi zawn ah
zumlotu hna kong a chim duhnak si lo in zumtu hna chung ah a cang
dingmi kong a chim duhnak a si. Mi tampi hna cu mi cung lungfahnak
an ngeih ruang ah hliamhma tuar in an hram nain Sehtan thang nih a
kan fawih ti an i hngal lo.
Cucu kanmah sual a si maw? Kan chim cang bantuk in vawlei
kan nun chung ah hin, mah nih mi lung va father ruangah maw, mi nih
mah lung father ruangah dah, a chuakmi sualnak hi a um lo kho lomi
a si, tiah Jesuh hrimhrim nih a chim ko nain hi thil kan cung i a tlun
tikah Krihfa tampi cu kan lau, kan khuaruah a har i, awlokchong in
um kan hmang. Cun kanmah lawng hi hlah maw mi tihram a huahmi le
lungfahternak a tongmi kan si hei ti phun khin khua kan ruat. Cu
bantuk ruahnak nih cun kan lungne a khaatter i thadi le zaangba in a
kan umter. Cucaah cun cu bantuk ral in kan luat khawh naklai timhlamhnak
kan ngeih a herh. Zeitintiah lungfah ngaihchiatnak kan tonmi
cung ah kan lungput nih kan hmailei ah kan si dingning le kan nunlam
a thleh, a sial ti hi kan fian a hau.
HLEN A HMANGMI THANG LE RAP
Luka 17:1 chung ah kan hmuh mi lungfahnak hi Krik holh cun
skandalon ti a si. Cu nih cun thang le rap hna kan chiahmi chung ah a
rawl kan hei tarhnak zawnte khi a chim duhmi a si. Phundang in kan
chim ahcun mi kalnak lam ah rap le thang va tunh tinak a si. Cu
bantuk cu Biakam Thar zong ah hmuh khawh a si ko. ‘Mi cung ah
lungfahnak’ hi minung hna thong ah a kan thlatu Sehtan hriamnam tha
bik a si. Mah kong hi Pawl zong nih thlarau lei in a fapa tlangval
7
Timote kha hi ti hin ralrin a pek.
Bawipa sal cu aa si lengmangmi a si awk a si lo.
Mi vialte cung ah zaangfahnak a ngeimi, lung a
saumi cawnpiaktu tha, amah a dohtu hna a chimhhrin
tik hna i nemte in a chimhringmi a si awk a si. Annih
cu Pathian nih an lung a thlen khawh ko hna i, biatak
kha a hngalhter than khawh ko hna. Cun an lung a
hung fim lai i a rap ah a fawihtu hna le a duhnak a
zulhtertu hna kha Khuachiapa rap khan an luat lai.”
-2 TIMOTE 2:24-26
Pakhat le pakhat aa simi le aa thiami hna hi Sehtan thang le rap
nih a fawih hna i a duhmi rian tuanter awk ah thong i a thlakmi hna an
si. Khuaruahhar awk a tlakmi cu thong ah ka um ti an i hngalh lomi hi
a si. Fapa tlau pa bantuk khan ka tlau ti i hngal hna selaw a tha tuk
hnga. Cun ti thiang nak in ti thur kan kaa in kan phut, kan chak ti an i
hngal fawn lo. Mi acheu cu hlen le thawi in kan um tikah palhnak kan
ngeih ve komi zong khi kan hmu kho tawn lo i ka hmaan ko tiah i ruah
kan hmang.
Mi cung ah lungfahnak a tuarmi hna hi phu hnih ah then khawh an
si. Phu khatnak cu mi nih a hman loning in tihramnak a tuarmi an si i,
a phu hnihnak cu mi nih a hman loning in an ka tihram tiah aa ruatmi
an si. Phu hnihnak pawl hi mi bia a ping in a thei sualmi an si. Asiloah
an theihmi bia cu va hmaan ko hmanhselaw, an lungthlehnak a palh.
Lungfah an hlurh thiam tuk ruangah an khuaruah khawhnak a mui. (A
hman theng lomi) mi biafi va theih sawhsawhnak, anmah lungchuak
ruahnak asiloah mi mithmai umtuning zohnak in biachah le lungthleh
an hmang. (Cucu Kawl holh cun ‘a thin luai’ ti a si).
8
LUNGTHIN CHUNG AH
A HMANMI DIRHMUN
Sehtan hlennak a dang pakhat cu kan lungthin chung ah a hmanmi
dirhmun langhter lo in mi nih kan lung an kan fahter tik ah cu lungfahnak
cu phuang duh lo in lung chung ah ‘uam’ kan hmanmi khi a si. Cucu
uah-an ruang deuh ah le mi nih ka fak hna seh ti duh ruangah a si.
Voikhat cu keimah zong Pathian riantuantu nuva hna ruangah fak
ngai in lungfahnak ka ngei. Ka hawile nih, “Cu ti an in ti lai cu kan va
zum kho lo dah aw, na lung a fak tuk ko lai mu,” an ka ti.
“Ka lung a fak lem lo e,” tiah pacancuh in ka let hna nain ka lung
muril cu ka cekne tiang a kha. Uah-annak ruangah le mi nih ka uar
hna seh ti duhnak ruangah lih ka chim.
Uah-annak lungthin nih hin biatak cu kan lungpaw chung ah a
thuh tawn. Cu nih cun hmailei caah na khuaruah khawhnak le naa
tinhmi lam tluanlonak a chuahter khawh. ‘Apoi lem lo, a tha ko e,’ na
ti chung paoh ah cun na nun ah thlennak a chuak in a um kho lai lo.
Uahnak nih hin na lungthin kha lungpi bantuk in a hahter khawh i thil
na theih khawhnak le hngalh khawhnak zong a zorter khawh.
Phundang in kan chim ahcun ngaihchihnak lungthin an ngeihter kho lai
lo. Ngaihchihnak lungthin na ngeih lo chung cu na nun ah luatnak a
phan kho ve lai lo (2 Tim. 2:24-26).
Uahnak nih cun nangmah le nangmah kha hi ti hin an forh lai. “Na
sual lo, na palh lo nate in mi nih an in serhsat, lih an in puh, na thin a
hunmi hi na mawh bak lo.” Cu ruahnak lungthin nih cun sual
ngaihchihnak le mi ngaihthiam khawhnak a ngei lo. Na lungfahnak cu
phuang duh lo in na lung chung ah na ‘uam’ i mi hmai ah cun na thuh
len ko zong ah Pathian hmai ah cun na thup kho hlei lai lo.
9
A DAMTERNAK SII
Biathlam cauk chung ah Jesuh nih Laodisia Krihfabu an sining le an
dirhmun fiangte in a chim. “Rum ngai le ngei ngai le herhmi zeihmanh
a ngei ti lo bantuk in naa hmu nain, zeitluk sifak le zaangfak dah na si
kha naa hngal lo; ... puan aih awk hmanh na ngei lo i na mit a caw,” a
ti, (3:14-20).
Thlarau lei asiloah ngeihchiah lei kongkau ah an sining taktak an i
hngal lo. Uah-annak nih an sining taktak a phenh.
Mi tampi cu hi bantuk cio hi kan si. An lungthin chung thil sining
taktak an i hngal kho lo. Keimah bang khan an lung fahnak langhter
duh lo in an ‘uam.’ “Ka lung a fak lem lo e,” ka rak ti ko nain a taktak
ah cun a fak ngai ko. Laodisia Krihfabu kha an sining taktak langhter
awkah Jesuh nih a chimhhrin hna i an sining taktak an i hmuh fian
khawhnak ding caah amah sinin sui thiang cawk a fial hna.
Pathian sui thiang cu caw ve tuah.
Hlen in um lonak ding ah Jesuh nih a cawnpiak hmasa bik hnaning
cu amah sinin sui thiang, mei in tit i thianter cangmi kha cawk ding ti a
si, (Biathlam 3:18).
Sui thiang cu thil dang aa cawh lo caah a nem i kuaih khawh a si.
Thil dang he aa cawh belte ah a hak i a kiah a fawi ve.
Cu ve bang in a thiangmi lungthin cu a nem i, chimhhrin le cawnpiak
a fawi. A thian ve lo tik ah cun a hak i ilhkhiah a hmang. Hebrew 3:13
zong nih sual hlenthawinak ruangah lungthin hna cu an hak, a ti. Kan
lungfahnak kha kan thlop, kan remhsiam tuan lo ahcun a zual chin
lengmang lai i, sualnak a phunphun a chuahpi lai. Thil dang cawhmi
sui bang a hak chin lengmang lai. Cu tik ah thil tha kan ruah khawhmi
10
a zor chin lengmang lai. Pathian aw zong kan thei kho ti lai lo. Cun thil
kha a hmanning in kan hmu kho ti hna lai lo. Cucu Sehtan hlennak a
ingtuarmi hna sining a si.
Sui cu thiang seh ti kan duh ahcun aihre ro phomh bang dipte in
rial hmasa a hau. Cu hnu ah cawhmi thil pakhat he meilin ah tlok
hluahmah in khin a si. A hung tlawh hluahmah tik ah a thurhnawmmi
vialte cu cung ah an i lau i leng ah hlonh dih khawh an si. Sui cu a rit
tuk i ti cung ah aa lau khwh lo caah a tangmi cu sui thiang taktak a si
cang.
Pathian bia hi ruat hmanh: Ngun cu somei chung ah hneksak a si
bang in temhinnak mei chung ah khan kan hneksak hna.
-ISAIAH 48:10
Hi ruangah hin nan lung i lawm ko u, hneksaknak tampi
nan in ruangah hin atu ah cun nan ngaih chia hmanh selaw i
lawm ko u. Hneksaknak nan inmi cu nan zumhnak kha a tak
maw tak lo ti hngalhnak caah a si lai. Hrawh khawh a simi thil
sui hmanh hi hneksak a hau, cucaah sui nak in a let tampi in a
sung deuhmi nan zumhnak cu, hneksaknak kha chuak lak in
a in khawh nakhnga, hneksak a hau ve. Cun Jesuh Krih a
langh Ni ah cun thangthatnak le upatnak le sunparnak kha
nan hmuh lai.
-1 PITER 1:6-7
Pathian nih a fale hna hi taksa le lungthin intemnak, harnak le
vansannak a phunphun in a kan hneksak ve tawn. Cu a kan
hneksaknak mei lin nih cun kan lungthin chung ah cirik bang aa seng
cangmi thinhunnak, nahchuahnak, mi va ngaihthiam khawh lonak le
hnawmtam dang vialte kha a chuahter khawh dih hna.
Cu bantuk meilin dah lo nih cun kan thinlung chung sualnak hi a
titter in a chuahter kho lo. Tluangtlam ngamdam in le hlawhtlinnak he
11
khua kan sak khawh lio ah cun a sual ngaimi pa hmanh khi vel a ngei
ngaimi a lo ko lai. Hneksaknak meilin chung lawng ah lung thianlonak
a lang.
Keimah zong Pathian hneksaknak tuar a har ngaimi ka ton caan
a um ve theu. Keimah he aa naih bik le aa kom bikmi hna cung zong
ah hmaichia le uihtuam in ka um caan a um tawn. Cu caan ah cun ka
chungkhar hna le ka hawile hna nih an ka hrial tawn. Cu tikah lungrethei
ngai in Bawipa sinah, “Hi thinhunnak hna hi khoika indah an rat, cu
hlan ah an um tung lo,” tiah ka au.
Bawipa nih a ka lehning cu, “Sui cu thiang seh tiah mei lin cung ah
chuan le chumh a si caan paoh ah a thianglomi an chuak,” ti a si. Cun
bia a ka hal. Cu nih cun ka nun a ka thlen. Cucu: “Sui chung ah a
thianglomi thil aa telmi vialte khi meilin cung i chuamhchuan a si hlan
ah an lang bal maw?” ti a si.
“Lang hlah,” tiah ka leh.
A ka thawh than i, “A langh lo ruangah sui cu a thiang ko kan ti
kho hnga maw? Hneksaknak meilin nih an emh, a kangh hnu lawng
ah pei a thiang lomi le a hnawmtam cu an vuanh le an langh tawn cu.
Cu ve bang in hneksaknak na in hlan ah khan na lung thianlonak vialte
an lang kho lo. Na thup len ko nain kei nih cun ka hmuh peng ko. Atu
cu hmailei na nunnak caah duhthimnak na tuah kho cang. Hi kong ah
thil pahnih naa thim dingmi an um. Cucu 1) Na thinhunnak kha
ngaihchihnak lungthin he na damter lai i, ngaihthiam na si hnu ah na
thinlung thianlonak vialte kan lakpiak lai. 2) Asiloah na thin cu na
hunter peng lai i dah na nupi le na fale, na hawile, na pastor le na
riantuan hawi hna kha hehlawtiah na mawhchiat peng hna lai?” tiah a
ka ti.
12
Na sining taktak hmuh i zuam tuah.
Hlennak in kan luat khawhnak ding lam dang pakhat a um rihmi
cu thil hi a hmanningte in hmuh khawh kan i zuamnak hi a si tiah Jesuh
nih a kan cawnpiak. Mi nih kan lung an fahter tikah kanmah le kanmah
cung ah zaangfahnak lungthin kan ngei ciammam i kan lung a kan
fahtertu cu hehlaw tiah kan mawhchiat hna. Kan thangchiat hna. Mi
kan ngaihthiam khawh hna lonak lungthin in a chuakmi kan thinhunnak
le nahchuahnak le ziarngeihnak vialte cu hmu lo in, ‘Ka hman ko,’
timi ruahnak kan ngei. Khuacan ah cun, “Anih zong nih khin an
thangchiat ve pei tiah,” ti a kan chimtu hna hmanh khi huat duhnak
thinlung kan ngei. Jesuh nih a kan cawnpiakning cu, “Cun na mit thuh
awk ah si zong i cawk law khua zong na hmu kho lai,” ti a si (Bia.
3:18). Zei khua dah kan hmuh khawh ding cu a si hnga? Aphi cu kan
sining taktak kan hmu kho lai tinak a si. Cu lawng ah ngaihchihnak
lungthin kan ngei kho lai. Midang sualphawtnak lungthin na ngeih lo
tik lawnglawng ah ngaihchihnak le i chirnak lungthin na ngei kho lai.
Midang kha kan mawhchiat hna i kanmah cu kan hman ko timi
ruahnak kan ngeih chung poah cu kan thlarau mit a caw tinak a si.
Kan mit chung ah thingtan nganpi a um ko lio ah mi mit chung in
hmunthur hmete va chuah kan i tim tawn. Cucu minung kan sining
taktak cu a si ko ti kan fiannak lungthin nih luatnak a kan hmuhter
khawh. Pathian Thiang Thlarau nih kan sualnak a kan hmuhter tik ah
luatnak a phan. Cucu amah nih a kan hlawtnak ding caah a si lo.
Kanmah thatnak ca tu ah a si.
Ka thlacamnak cu, hi cauk na rel lio ah hin na thil hngalhnak
lungthin mit kha amah Pathian bia nih ceunak le khua hmuh khawhnak
pe selaw, na sining taktak cu a hmanningte in hmu kho cang tuah, ti hi
a si. Cu ti cun mi cung ah lungfahnak na ngeihmi vialte kha, zingka ni
a hung tlan ziahmah i damti an loh thliahmah bang, lo ko cang hna seh.
13
Thil hmuh khawhnak le sualngaihchihnak lungthin an phentu uah-annak
lungthin zong thal khuadi bang lo in tlau ko cang seh ti hi a si.
MI RUANGAH LUNGFAHNAK
A TUARMI KRIHFA NIH
TIHNAK LUNGTHIN RUANGAH
LUATNAK A HMU KHO LO.
Kan hnulei kum hra lio, kan i thitumhnak kum kul hnu ah, kan pa cu
ka sinah aa nuam ti lo i kan inn in a chuak. Ka ngaih a chia tuk. Hlawt
le kaltak in ka um ruangah ningzak ngaihchia in kum saupi khua ka
sa. Ka ngaihthiam khawh naklai hehlawtiah thla ka cam tawn. Keimah
nih cun ka ngaihthiam ko cang rua tiah kaa ruat. Asinain ka lungne te
ah cun thinhunnak a cam peng. Amui ka hmuh caan paoh ah ka lung
a fak chin tawn. Asinain, mah cauk ka rel hnu ah hin a cung i ka thin
a hunmi kha kan ngaithiam tiah nawlpatnak va ngei ding in Thiang
Thlarau nih a ka fial. Kum hra chung ah a voikhatnak kan i chawn.
Ka lungfah a dam i luatnak ka hmu. Kum tampi chung salcannak
hngawngkolh ka phorhmi thilrit a ka lakpiaktu Pathian cung ah kaa
lawm hringhran.
-D. B., NEWYORK
14
2
INTUAR AWKAH A HAR TUKMI
LUNGFAHNAK_________________________
Cu caan ah cun mi tampi nih an zumhnak kha an
hlawtlai i pakhat le pakhat an i hua lai. Cun naal profet
tampi an chuak lai i mi tampi an hlen hna lai.
Thatlonak kha a karh tuk lai caah minungtampi hna cu
dawtnak an ngeihmi khaa kik lai. Sihmanhselaw a
donghtiang in a fekmi cukhamh an si lai.
-MATTHAI 24:10-13
Mah Baibal bia chung ah hin Jesuh nih caan donghnak kong a kan
cawnpiak. A zultu hna nih, “Na rat lainak caan hmuhsaknak caah zei
thil dah kan ngiat chung te lai,” tiah Jesuh kha an hal.
Jesuh rat than lainak caan chung ah kan um cang ti hi a tam deuh
nih cun zumh cio a si. A ni le a caan belte cu kan hngal kho lai lo. Pa
Pathian lawng nih a hngalh. Asinain a hrawnghrang cu hngalh khawh
ding in Jesuh nih a kan cawnpiak i atu caan hi a si ko cang. Israel
miphun hna sinah siseh, Gential Krihfa hna sinah le siammi thil vialte
cung zong ah profet hna chimchung bia cu atu lio kan caan tluk in
caan dang ah a tlung in a tling bal lo. Cucaah mathai 24 chung i Jesuh
15
nih a chimmi caan chung ah kan phan cang ti cu fiangte in chim khawh
a si cang.
A rat lainak caan a naih cang zia a langhtertu thil tampi lak ah
pakhat aa tel vemi cu: “Mi tampi hna cu lungfah ngaihchiatnak an
tuar lai,” timi bia hi a si. Mi tlawmte ti si lo in mi tampi ti a si.
A pakhatnak ah kan i hal dingmi cu, “Lungfah ngaihchiatnak a
ingtuarmi hna cu mi zeidah dah an si hnga?” ti hi a si. Krihfa hna maw
an si, zumlotu hna dah? Aphi cu, “Thatlonak kha a karh tuk lai caah
minung tampi hna cu dawtnak an ngeihmi kha a kik lai,” ti a si. Mah
Baibal cang chung ah hmanmi ‘dawtnak’ ti cu Krik holh in agape ti a
si. Biakam Thar chung ah dawtnak timi biafang hi Krik holh in phun
tampi kan hmuh. Cu hna lak ah a langsar bikmi biafang pahnih hna cu
agape le phileo an si.
Phileo cu hawi le kom kan i dawtnak hi a si i, ‘ruangah’ dawtnak
a si. Phundang in chim ahcun, “Ka keng ka kheuh law, kan kheuhpiak
ve lai,” ti le “Ka cung i thil tha na tuah caah na cung ah ka tuah ve lai,”
timi dawtnak phun a si.
Agape tu cu Pathian nih a fale hna thinlung chung ah a chiahmi
amah Pathian dawtnak a si. Jesuh nih a lakte in a kan pekmi dawtnak
he aa khat. Hihi cu ‘ruangah’ dawtnak si lo in ‘zongah’ dawtnak a si.
Thil pakhat khat na tuahpiak ruangah na sinah a hung kir thanmi
dawtnak a si lo. Na pullo le na rinlo in le na lehkhan lo bu zong in na
sinah a hung phanmi dawtnak a si.
Pathian dawtnak dah ti lo cu minung kan i dawtnak hi cu
mahzawnruahnak in a khatmi dawtnak a si. Thil pakhat khat na
tuahpiak ruangah na sinah a ra thanmi dawtnak a si. Agape dawtnak
tu cu mi sinin thil tha hmuh than ding ruahlo bu zong in mi a daw
pengtu dawtnak a si. Cu dawtnak cu Jesuh nih vailam cung in a hun
kan ngaihthiamnak dawtnak kha a si. Cucaah Jesuh nih, “mi tampi” a
16
timi hi agape dawtnak a kik cuahmahmi Krihfa hna a kan ti duhnak a
si.
Mi pakhat sinah ka dawtnak hmuhsaknak caah ka ti khawhmi le
ka tuah khawhmi paohpaoh a si khawh chung in hehlaw tiah tuahpiak
ka rak i zuam bal. Asinain hi vial ka tuahpiak khawh ah hin cun a ka
dawt ve cang theu lai ka ti lio ah thangchiat le soisel tu ka rak tong.
Cu ti cun thla zeimawzat a hung rau i a ka simh ve cang.
Cucaah Pathian sinah ka zai: “Cu zong le cu zat na dawtnak
hmuhsak duh in ka tuah le kaa zuam bu ah dawt ve le duh ve cu von
chim lo hmai bengh lehlam kaa huah ai sawh. Zeidah a cang, hun ka
chim tuah,” ka ti.
Bawipa nih a ka thawh i, “John, Pathian dawtnak chung ah na
zumhnak na thanter a hau,” a ka ti.
“Zeidah na chim duhmi, Bawipa?” tiah ka hal.
“Titsa in thlaici a vorhmi nih cun titsa theipar thalo a zun lai. Asinain
Thlarau sinah thlaici a hei tuhmi nih cun zungzal nunnak theipar tha bik
a zun ve lai. Thil tha tuah hi i simhter hna hlah u sih. Lung dong lote in
kan vorh kan tuh peng ahcun a caan a tlin tik ah theipar tha kan zun
ko hna lai,” tiah a ka leh, (Galatati 6:8-9).
Pathian dawtnak thlaici na tuh ahcun Pathian dawtnak theipar na
zun ve ko lai. Amahbelte, hi thlarau lei thil kong ah hin, na tuhnak lo
chung ah va zun hmanh hlah law, asiloah na zun duh caan theng ah va
zun hmanh hlah law, na zumhnak na thanter ve a hau.
Bawipa nih a hun peh than. “Bawmh ka herh bik lio caan ah ka
hawikom tha Judas nih a ka leirawi i Peter nih a ka hlawt. Adang
vialte zong nih an ka zamtak dih. Johan lawnglawng nih a langtlang in
a ka zulh. Kei tu nih cun kum thum reng lo ka zohkhenh hna., ka
17
cawnpiak hna i an paw zong ka cawm hna. Vawlei sualnak ruangah
ka nunnak ka pek bu in ka ngaihthiam rih hna. An zate cung ah
lungfahnak ka ngei lo. Cu lio ah annih tu nih cun vailam a ka tahtu
Rom ralkap sinah an ka zamtak. Ngaihthiam an ka hal lo nain ka
ngaihthiam hna. Pa Pathian dawtnak kha fekte in ka zumh.
“Dawtnak thlaici ka tuh cang caah pennak chung i a ummi fanu
fapa tampi hna sinin dawtnak theipar ka zun ve lai ti ka hngalh. Dawtnak
rai ka thawi cangmi ruangah an ka dawt ve hrimhrim lai ti ka hngalh.
“Nan ral kha va daw hna u law chiat an serhtu kha thluachuah va
pe hna u, an huatu hna sinah thil tha tuah u, an hremtu hna kha
thlacampiak hna u, cu ti nan tuah ahcun vancung i a ummi nan Pa nih
‘ka fa’ an ti hna lai. Zeitintiah misual cung zong, mitha cung zong ah ni
a tlanter i, mi ding cung zong midepde cung zong ah ruah a surter, tiah
ka cawnpiak hna.
“An dawtu hna lawng na dawt hna ahcun zei laksawng cu dah
nan hmuh rua hnga? Ngunkhuai khawltu hmanh nih cucu an tuah thiam
ve ko tung. Nan unau hna lawng thate in nan chawnh hna ahcun midang
he nan i thleidannak zei hlei dah a um hnga? Ngunkhuai khawltu zong
nih cu tham cu an tuah khawh cio ko tung?” (Matthai 5:44-47).
RUAHCHANNAK THA BIK
Kei cu ka ngeihmi dawtnak hi Thlarau ah hei tuhmi a si caah dawtnak
theipar ka zun lai ti ka hngalh. Khoika in dah a rat lai cu ka hngal lo
nain a ra lai ti cu ka hngalh ko. Dawtnak thlaici ka hei tuhmi sinin
theipar ka zun lo zong ah sungah ah ka ruat lo. Dawt chin le hramh
chin tu kaa tim.
Mah thilthup hi Krihfa tampi hna nih hngal cio hna selaw, mi cungah
lungfahnak hi an ngei kho hnga lo. Mah bantuk lam le sul kan zulh
18
khawh cio lo hi cu a poi. Krihfa tampi hna nih kan zulhmi lam cu mah
zawnruahnak lam a si caah kan i ruahchanning in thil a si lo tik ah
aipuan le lungfah kan hmang.
Mi zeimaw sinin ruahchanmi thil ka ngeih i ka ruahning in thil a kal
lo ahcun an cungah lunghniarnak ka ngei kho. Aho cung hmanh ah
ruahchannak ngei lem lo in ka um ahcun ka cung ah a phanmi thil
paoh hi thluachuah ah ka ruah thiam i leiba zeihmanh ka ngei lo. Ka
hawikom hna nih ka cung ah thil tha tuah hna seh ti maw, asiloah zei
ko khi dek an sinin hmu ning law, hei timi ruahnak ka ngeih ahcun ka
ruahning in thil a kal lo tikah an cung ah lungfahnak ka ngei men ko
lai. Ruahchannak ka ngeih tam deuh paoh ah lungfahnak aa chap chin
lengmang ve.
HIMNAK RALHRUANG
U le nau i bawmh hi a fekmi khua bantuk a si. Sihmanhselaw
i sik cu ralhau kharkanh bantuk a si.
-PHUNGHLUK BIA. 18:19
Mi cung ah lungfahnak a ngeimi cu ralhruang tha a ngeimi khua
nakin tei awk ah a har deuh. Hlan lio khua lianngan hna cu ralhruang
an ngei cio. Cu ralhruang hna cu an himnak a si. An kutka vialte ah
vengtu an um. Leiba a ngeimi hna cu an cham hlan lo cu khua chung
ah cun an luhter duh hna lo. Leiba a ngeimi lawng si lo in ral ah an
ruahmi le tih a nungmi paoh zong an luhter duh hna lo.
Cu ve bang in lungfahnak kan ngeih tik ah kan lungthin hliamkhuai
a ton chin lengmang lo naklai himnak caah thinlung hauhruang sak
kan hmang. Lungfah an kan chap sual lai ti kan phanmi hna caah le lei
hna a kan batu cu, a kan cham than hlan lo paoh cu kan lung kutka
kan onh duh hna lo. A kan dawtu le kanmah lei ah a tang rua tiah kan
ruahmi hna ca lawng ah kan lungthin hauhruang kutka kan on tawn.
19
Kanmah lei ah a tang rua kan timi le kan hawikom hna chung
zong ah kan lung a kan fahtertu an chuak sual theu. Cu tik ah cu hna
pawl zong an luh khawh lonak lai kan lungthin hauhruang cu fek chin
lengmang in kan kulh. A donghnak ah cu hauhruang cu kanmah ca lila
ah thonginn ah a cang. Cu tikah kan lungthin hauhruang le kan thonginn
chung ah cun kan huatmi hna cu an hung lut sual lai ti kan i ralrin
tuknak ah kan lungthin hauhruang lenglei thil a cangmi kan hmu
kho ti lo.
Mi cung ah lungfahnak a ngeimi hna mit cu anmah ralhau
chungleikam lawng a hmu kho i anmah kongkau lawng an tuaktan
kho. Hmailei ah cu bantuk thil kan cung i a tlun ti lo naklai kan i
ralrinnak ah kan thazaang a zorchuk. Cu bantuk dirhmun ah a dirmi
hna nih cun ‘zongah dawtnak’ an ngei kho lo. ‘Zongah dawtnak’ cu
midang nih kan lung an kan fahter zong ah a zei a poi lo.
Dawtnak nih cun mah zawn lawng aa ruat bal lo. Mi cung ah
lungfahnak a ngeimi hna belte cu mah zawn lawng an i ruahnak dikri
a sang chin lengmang. An chung ah Pathian dawtnak cu a kik i vur
bang a khal chin lengmang. Cu hna umtuning he aa lo ngaimi thil cu
Israel ram chung tiva pahnih an si. Galili rili cu hmun dang in a sinah ti
a hung luan bang amah sinin hmun dang ah ti a luang ve. Cucaah tizu
ngacel a phunphun a zua kho i thingpar ram-hnah a phunphun he nun
duhdim a ngei. A ti cu Jordon tiva in Rili Thi ah a hei luanter. Rili Thi tu
cu Jordan tivi ti lawng cu a kaa kaupi in aa aan i a dawp thluahmah
nain hmundang ah a pe siang ti lo. Cucaah ti chung saram pakhat
hmanh a vulh khawh lo pin ah thingkung le rampar pakhat hmah a
cing in a zua kho lo. Galili rili tinung cu Rili Thi ti he aa cawh tik ah cun
ti-thi ah a cang ve. Nunnak timi hi mi va pek chinnak nun ngeih lo
ahcun thih a hmang.
20
Mi cung ah lungfahnak va ngeih lawng khi si lo in, nuartau le imhilh
a hmang tukmi Khrihfa hna cu an chung ah ‘nunnak’ tinung a lut len
ko nain, tihnak lungthin ruangah a chuak than kho ti lo. An lungthin
hauhruang thonginn chung i aa erh peng ruangah cu ‘nunnak’ cu a thi.
Cu ral hauhruang kong cu Biakam Thar zong nih hi tihin a chim.
Raldohnak i kan hmanmi hriamnam cu vawlei cung hriamnam
an si lo, ralhruang fekfek a hrawk khotu Pathian hriamnam tu
kha an si. A hman lo in bia i alnak kha kan hrawh. Pathian
hngal kho hna hlah seh tinak ca i chonmi porhlawtnak vanpang
vialte kha kan bauh dih. Minung lungthin kha sal ah kan tlaih
hna i Krih nawl kha kan ngeihter hna.
-2 KORIN 10:4-5
Hi kan lungthin ralhau chung ah lenglei in a hung lutmi bia hna cu
kan caah bawmtu a si ding zong kha kanmah khurkhua tuaknak nih a
ping in a sullam a lak caah kan ral le Pathian a kan theihter lotu ah an
cang.
A luan ciami thil ruangah kan lungfahnak hmang in Pathian cu
zumh khawh a si lo. ‘A chimning in a va si lo ve,’ tiah Pathian kha a
ping in hmuh a fawite. Kanmah minung khurkhua tuaknak dikri in
Pathian thatnak le zumhtlak a sinak kha kan tah ahcun lungawtawmnak
in kan khat lai. Pathian cu minung a si lo. Lih a chim bal lo, (Num.
23:19). A lam zong kan lam bantuk a si lo i a khuaruahning zong kan
khuaruahning he aa khat lo, (Isaiah 55:8-9).
Mi cung ah lungfahnak a ngeimi hna nih an dirhmun a thohkhanmi
Baibal caang an chim theu. Asinain cucu Pathian nih a chim duhnak le
a tinhmi a si lo. Dawtnak tel lo in Pathian bia a sullam kan i lakmi khi
cu kan caah rawhnak le uah-annak a kan petu an si, (1 Korin 8:1-3).
Cu Baibal caang hna cu sual ngaihchihnak a kan petu ah cang lo in
mah le mah ‘ka mawh lo’ titertu ah an cang.
21
Cu tik ah mah le mah aa hlengmi ah kan cang. Zeitintiah Pathian
dawtnak aa tel lomi thil hngalhnak le theihnak cu hlengtu an si.
Vawlei cung ah sualnak a karh lainak kong a cawnpiak lio ah
Jesuh nih a hun peh colh bakmi cu nal profet hna kong a si. “Nal
profet tampi an chuak lai i mi tampi an hlen hna lai,” (Matthai 24:11).
Hlen in a um hnga dingmi mi tampi hna cu mi zeidah an si? “Dawtnak
a kik cangmi hna” an si, (Matthai 24:11).
NAL PROFET HNA
Jesuh nih nal profet hna cu ‘tuphaw aih cenghngia’ a ti hna, (Matthai
7:15). Lenglang in Krihfa sinak tuphaw an i aih zau i anmah paw ca
lawng ah rian an tuan. An chung ah cun cenghngai lungthin an ngei.
Cenghngia cu turun pawng ah um an duh khun. Zapi pumhkhawmhnak
le pulpit cung hna ah langsar ngai in an um ve. Sehtan nih turun sinah
a hun thlahmi hna an si. Profet bia an phuanmi le an cawnpiaknak
lawng ngailo le zoh lo in an nun le an theitlai zong zoh le ngiatchih an
hau. Cawnpiak hna cu an thiam ngai ve men ko lai. Asinain an theilai
cu ei awk a um lo. Pathian riantuantu taktak hna cu an cawnpiaknak
lawng si lo in an nun ah ei awk theitlai a um.
Cenghngia cu a ngan a dammi le a thawngmi tuu nak in a nomi
tete le hliamhma a pumi tuu pawng ah um an duh deuh. Hi cenghngai
hna nih hin Pathian biatak nak in minung hna nih theih an duhmi bia
poah kha chim le phuan an i tim. Paul zong nih hi ti hin ralrin a kan
pek.
Ni hmanung bik kha na phak tikah harnak caan a si lai ti kha
philh hlah. Mi cu … ngaihthiamnak lungthin an ngei lai lo
… biaknak phung hi lenglei in an i tlaih lai i a thawnnak
pavar taktak cu an duh lai lo, cu hna cu hrial i zuam hna.
22
Krihfa phung le biatak kha zul duh lo in anmah hiar zawng le
theihduhmi paoh chimtu dingah cawnpiaktu an lak hna lai.
-2 TIMOTE 3:1-5; 4:3-4).
Krihfa phung hi a lenglei lawng in an tlaih lai i, a thawnnak
pavar cu an hlawt lai, a ti hi mu! Krihfa sinak nih hin mi va
ngaihthiam khawh lonak sual kha ngaihthiam khawhnak ah a thlen
khawh timi pavar kha an hlawt. An kaa cun Krih hnuzultu ka si,
cu lio kha lio ah ka hrinthar, tiah an chim lai. Asinain an i
phorhlawtnak bia nih cun an lung a khuai naisai lo; Krih ziaza an
nun ah pakhat hmanh a lang lo.
THLUAK PIANTHARNAK
Hi hna pawl hi thluak lawngin a hrinthar i atak in an nun aa thleng lomi
an si zia Pawl nih fiangte in a hmuh khawh hna. Cucaah, “Cawn le
hngalh a duh ve tung nain biatak a hngal kho ballomi an si,” a ti hna,
(2 Tim. 3:7). Pawl hi nihin tiang nung rih selaw a chimmi bia a hmanning
a hmuh tik ah a ngaih a chia ve ko hnga. Biakinn Sunday sikul ah
Baibal cawnnak lawng si lo in camping le tintan a kai lengmangmi
Krihfa mi tampi a hmuh hna hnga. Asinain ‘langhnak le laarnak thar’
kawl in a vak lengmangmi mi tampi hna cu mahzawn lawng ruahnak
le mahca lawng hlawhtlinnak lei ah an karhcho ti zong a hmuh hna
hnga.
Cu lawng si lo in tialmi ca in siseh, radio thawngthanhnak le muilang
TV tiang zong in siseh pakhat le pakhat an i soiselnak le dohnak a
hmuh hna hnga. Cun Jesuh hnu ka zul a ti ve tung nain mi ngaihthiamnak
lungthin a ngei hleng lomi ‘charismatics’ pawl bu khat in bu khat ah
an i thial lengmangmi zong a hmuh hna hnga i hi ti hin a ai ruangmang
men hnga dah ka ti: “Mahzawn lawng ruat Krihfa deu hna, hlennak
nan in ti lo naklai ngaihchihnak lungthin ngei cang tuah u!”
23
Baibal sianginn le tintan na kainak in maw, cauk tampi na relnak
in maw, thla tampi na camnak thawng in dah, chanthar cawnpiaknak
le laarnak zeitluk hmanh va thei in va ngai law, mi ngaihthiamnak le
sual ngaihchihnak lungthin na ngeih khawh lo ahcun zei san hmanh a
tlai lo. Biatak taktak na thei rih lo, hlen in na um peng rih. Cun ti thiang
le ti thur a chuakmi cerhti bantuk na si. Na theihmi le hngalhmi nak in
na theipar tu a biapi deuh.
MI VA LEIRAWINAK
Cu caan ah cun mi tampi hna cu pakhat le pakhat lung i
fahternak, i leirawinak le i huatnak in an khat lai.
-MATTHAI 24:10
Hi bia hi thuk deuh in ruatti rih hmanh u sih law lung i fahternak nih
leirawinak le huatnak a chuahter ti na hmuh lai.
Kan chim cang bantuk in mi cung ah lungfahnak a ngeimi hna cu
anmah vennak le himnak caah thinlung ralhruang an ngei cio ti a si
kha mu. Cu tik ah anmah himnak le ral um ti lonak caah ti in ral i an
ruahmi kha va leirawi an hmang. Anmah thathnemnak caah mi
liampalter kha an zei a poi lo. Cucu an rualchan le an hawile ko khi an
si duh khun.
Aa leirawimi hna hi an i rualchannak le pehtlaihnak a nai deuh
paoh ah an i huatnak a sang chin lengmang ve. Mi va leirawi cu Pathian
nawlbia buar a si. Aa leirawimi hna khi ngaihchihnak taktak dah an
ngeih ti lo ahcun an i daw than kho ti lo. Leirawinak nih cun huatnak
a chuahter. Baibal nih cun a unau a huami cu lainawng an si an ti, (1
Johan 3:15).
Nihin zumtu hna chung ah lung i fahternak, i leirawinak le i huatnak
a karh chin lengmangmi hi ngaihchiat awk ngaingai a si ko. Cucu a
tam tuk cang caah Krihfa acheu kan ca hawi ahcun aphung ah ruah a
si cang. Pathian riantuantu veve zong taza kan i cuai cang. Nu le va
24
zong then le mak cuh in kan buai. Bu kuainak le thennak zong a karh
chin lengmang ve. Pathian rian hi politics phun in kan kalpi cang.
Baibal cawnpiaknak zoh than rih hna u sih.
Nan palh an in timi hna kha lehkhan ko u law a tha deuh lo
maw? Zeicahdah hlenmi si zong nan duh deuh ko lo?
-1 KORIN 6:7
jesuh bia zong kan philh cang dahra?
Nan ral kha va daw hna u law, chiat an serhtu hna kha va
daw hna u, an huatu hna cung ah thil tha kha va tuah u, cun an
hremtu hna le ning-canglo in an hmangtu hna caah khan thla
va cam u.
-MATTHAI 5:44
Pathian nawlbia zong kan philh cang hlah maw?
Pakhat le pakhat i entainak le mah pumpak thangthat kawlnak
kha nan lak ah umter hlah u, toidornak lungthin tu kha ngei
cio u law, midang nak in ka tha deih tiah zeitikhmanh ah vaa
ruat hlah.
-FILIPI 2:3
Hi dawtnak nawlbia hi zeicahdah kan zulh hna hnga lo? Midang
zawnruahnak ngei lo in zeicahdah mi va leirawnak ah hin kan khul a
ran tuk hnga? Achan cu: dawtnak kan ngeihmi a kik cang i mahzawn
lawng ruahnak in kan khah caah a si. Pathian kha a kan zohkhenhtu
le vengtu ah chia lo in kanmah le kanmah zohkhenh le kilven kan i tim.
Jesuh kha cu mi nih an tihram hmanh ah lehrul lo in a thlarau tu
dingte in bia a ceihtu Pa Pathian sinah a ap. Kanmah zong amah nawl
cawng dingin a kan cawnpiak.
Cubantuk mi si ding ah cun Pathian nih an kawh
25
hna cu a si, zeicahtiah Krih hrimhrim nih nan caah a in cang i
ka keneh ka zul hna seh tiah i zoh-chunawk an chiahpiak cang
hna. Sualnak zeihmanh a tuah lo, lih a chim zong ahohmanh
nih an thei bal lo. Serhsatnak bia in an ti tik ah serhsatnak bia
in a let hna lo, temhnak a in tik ah a tlerh hna lo, dingte in bia
a ceihtu Pathian tu kha aa bochan.
-1 PITER 2:21-23
A KAN TUAHTER KHOTU
Krihfa nih cun kan taksa thil tikhawhnak bochan lo in Pathian tu kan
i bochan awk a si. Mi tampi hna nih an kaa cun Pathian cu ka Bawi le
ka zeizong a si an ti nain atak cun an i bochan ngam lo i nu pa ngei lo
ngaktah an lo.
Mi lung va fahter sualnak hi a poi ngaimi sualnak a si ti cu atu na
hngalh cang. A nemnak ding le a thatnak leikam in tuaktan lo ahcun
thihnak tiang zong a phakter khawh. Mi cung ah lungfahternak hmang
in Sehtan nih a kan tukforhnak hi kan tuar khawh ahcun Pathian nih
teinak nun a kan pek lai ti hi fiangte in hngal cang tuah u sih.
SEHTAN NIH HIN A DUH CAAN PAOH AH
A KAN HRAWK KHAWH AHCUN HLAN LIOPI
KHAN AKAN HRAWH DIAM CANG HNGA?
Mah cauk ka rel hlan ah cun Pathian he biaruahnak kan ngei
kho tuk lo. Khamh cu kaa fiang ko cang nain Pathian le keimah karlak
ah nincanlonak te a um. Cu thil cu Pathian leikam ah si lo in keimah
leikam ah a si nain zeitheng a si ti awk ka hngal lo. Ni khat cu hawikom
inn ah ka leng i, John Bevere tialmi hi cauk hi ka va hmuh i ka rel; ka
chia kho ti lo. Ka thlarau a hip ngaite. Zatceu hrawng ka rel ah khin
Pathian he kan karlak ah thil a hmanlomi te a um ka timi kha mi cung
lungfah ka hmanmi hi a si ti kaa fiang.
-C. C., GEORGIA
26
3
ZEIRUANGAHDAH MAH BANTUK HARNAK
HI KA CUNGAH A TLUN VE HNGA?_____
Josef nih cun a thawh hna i, “… ka cung ah thil
tha lo tuah awk in khua nan khang, sihmanhselaw
cu nan khuakhanmi cu Pathian nih
thil tha ah a canter.
-GENESIS 50:19-20
Dal khatnak chung ah khan mi cung ah lungfah le unh-imh a hmangmi
hna cu phu hnih ah then an si. 1) Mi nih a hmanloning in an ti hna,
asiloah bia an tuah hna ruangah a lung a fakmi, 2) Mi nih an ti hlenglo
nain an ka ti tiah aa ruat i (Kawl nih ‘athin luai/lwe’ an timi khi) an
cung ah a lung a fakmi an si. Hi dal 3-nak chung ah hin phu khatnak
minung hna kong hi ceih rih ka duh.
Biahalnak in kan thok lai. Mi nih a hmanloning in lih an in puh
ruangah an cung ah na lung a fak. Cucu ka lung a fah awk hrim a si ko
tiah na ruat maw? Aphi caah Jacob fa dawt Josef kong kha ruat tuah
hna u sih, (Genesis 37-48).
SULLAM A NGEIMI ZANMANG
Josef cu Jocob fapale hna lak ah a pahleikhatnak a si. A pa nih
hawi hlei in a dawt caah a ule nih an huat. Pathian nih mang pahnih a
manhter. A mang pakhatnak ah cun faphal a vui a tha tukmi lo chung
27
ah a hmuh hna. Amah faphal cu a fakmi an si. Hi dal 3-nak chung ah
hin phu khatnak minung hna kong hi ceih rih ka duh.
Biahalnak in kan thok lai. Mi nih a hmanloning in lih an in puh
ruangah an cung ah na lung a fak. Cucu ka lung a fah awk hrim a si ko
tiah na ruat maw? Aphi caah Jacob fa dawt Josef kong kha ruat tuah
hna u sih, (Genesis 37-48).
SULLAM A NGEIMI ZANMANG
Josef cu Jocob fapale hna lak ah a pahleikhatnak a si. A pa nih
hawi hlei in a dawt caah a ule nih an huat. Pathian nih mang pahnih a
manhter. A mang pakhatnak ah cun faphal a vui a tha tukmi lo chung
ah a hmuh hna. Amah faphal cu a dir i a ule faphal nih an biak. A mang
pahnihnak ah cun nika, thlapa le arfi pahleikhat a hmuh hna. A mang
a hun chimh tik hna ah cun a ule vialte nih an huatnak a zual chinchin.
A ule cu an turun congh awkah ramlak ah an kal. An pa nih Josef
cu a ule kha va zoh awk ah ramlak lo lei ah cun va kal a fial. An rak
hmuh tikah khua tha lo an khang: “Khih, mang manhthiam pa a ra
khih, that tuah u sih. Kan uk te hna lai timi a mang cu a hman le hman
lo kan zoh lai ta,” tiah khua thalo an khang i khor thukpi chung ah an
thlak. A angki leng kha an phoih, an thleh i saram thisen an neh hnu ah
sahrang nih a seh tiah an pa cu hlen an timh.
Khor chung i an thlak hnu ah Ishmael miphun chawlet chawhrawl
pawl Izipt ram lei ah a kalmi hna kha an hmuh hna i Judah nih, “Unau
hna, kan naupa khor chung ah a thih i a thut ding nih kan caah maiknak
zeihmanh a chuahpi lai lo, cu nak cun sal ah zuar u si law tangka tal
kan i then hna hnga, a thih he aa khat ko lai i hnahnawhnak a kan pe
kho ti lai lo” a ti hna. An hnatlakpi caah tangka phar kul ah an zuar.
Josef nih a zanmang hmang in an lung a fahter tawn hna caah an
28
leirawi i a rorah vialte chuh an timh. Kan theih awk cu hi hna hi pa
khat hrin u le nau, thi le sa aa tlaimi lawngte an si.
U le nau karlak i hi bantuk thil tuah hi Judah miphun caah cun a
fak tukmi thil ah ruah a si nain Amerikan mi kan caah cun kan pupa
phunglam aa dan caah a fak tuk in kan thei theng lem lai lo. Baibal
chan lio ah khan cun fapa ngeih hi a sunglawi tuk in theih a si. Fapale
cu pale minchaangtu an si pinah rocotu an si fawn. Josef cu a ule nih
a ro an ramh dih pin ah an chungkhar in a min an hlonh.
Mi pakhat kha ramdang i sal ah zuar a si tik ahcun a thih hlan lo
sal a si peng pin ah a nupi le an fale tiang sal an si dih. Sal si ding in
hrin cu a fak hringhran ko ti law. Cu nak in a fak deuh rihmi cu ro co
ding tam tuk a ngeimi mirum fapa sal i hung can ruangmang hi a si.
Josef cu ‘nung na thi’ tluk a si ko cang. “Ziah ka ule nih khan an rak
ka thah lawlaw ko hnga lo,” a ti len ko lai. Laihritlai le thisen khat ko
thlak ngai i an nau hnaingte cungah hi tluk i kut hun thlak hi cu a poi
hringhran ko. An va sual hringhran ve ti law.
HMAILEI KONG HNALGHTHIAMNAK
Josef kong na hun rel tikah a phi a chuak dingmi na ruah cia
khawh men ko lai. A donghlei ah a cangmi thil cu thluachuah nganpi a
si kha mu. Asinain Josef nih hin cu ti cun a rak hmu thiam lem lai lo. A
dawtmi a pate kha hmuh than ding a ruat ngam ti lai lo. Cun
khuaruahhar awk tlak in a manhmi a zanmang hna zong kha an hung
tling taktak than te lai ti hi a ruat ngam theng ti lem lai lo. Tluang za
dan um mi phundang ram ah sal cu va si ko cang ai kaw, chaw le
hlawn bang an duh in an cawk i, a ngeih in an ngeihmi sal a si ko cang
ai e.
A cawtu pa cu Faro siangpahrang innpi ah nawl a ngei ngaimi
bawi le an ralkap kepten bothum pa a si. Cu pa inn ah cun kum hra
nawn sal rian a tuan cang nain an khua le an ram lei thawngpang
29
voikhat hmanh a thei kho ti lo. A pa zong nih khan a thi cang tiah a ka
ruah ti a hngalh ko. A ngai tuk ve ko lai nain ka hmu kho than ti lai ti
cu a zum ngam bak ve ti lai lo dah.
Caan cu a hung liam lengmang i, dingte le felte i a nungmi hrat cu
Pathian nih a ven caah a pu zong nih a dawt chin lengmang i a ngeih
vialte le a rorah vengtu le tuanvo latu ah a chiah cang. Cu ti kaicho lei
a hun i timh retmat lio ah cun a pu nupi hmang in Sehtan nih tukforhnak
a hun tlunter ve.
Riantuan a fel lawng si lo in a pumrua zong aa lek nawn
ve rua; a pi a mit a thi chin lengmang. “Ka ihpi ko” tiah a sawilem pah
lengmang nain Josef nih a duh bal lo. Cucaah ni khat cu aa sum kho ti
lo i, hranhram in itti ding ah Josef cu a angkileng in a hnuh i a ihnak
khan ah a luhpi. A thinlung li bang aa hninh bu in Josef nih lo lak in a
zamtak i a angkileng lawng a pi kut ah a tang. Ningzah celh lo ah
tlaihhrem a ka timh tiah au kaw a pu nih Josef cu thong ah a thlak.
Atu lio Amerika thonginn le cu lio Faro thonginn cu zeidah tahthimh
awk a um hnga mu. Thonginn tam nawn ah thawngtha bia ka chim
cang; kan ram thonginn hna hi cu cu lio caan Faro thonginn sin ah cun
ngaknu tlangval lamnak hotel tluk an si. Faro thonginn cu a tuang ah
ek hang le zun hang an luang. Ni ceunak an hmu bal lo. Thongtla pawl
zong khualeng ah va chuahter le rian va tuanter ti um hlah kaw
muipadap lak le zunhit le ekthu rim lak ah kik demduampi in chunchun
zanzan khua an sa peng. Saram nak hmanh in an nunning a niam
deuh. Thi lo fangfang in pawnghmungh changreu le tikik an pek hna.
Cucu an mi hremning a si (1 Siang. 22:27). Sam 105:18 nih a chimning
in Josef cu a ke ah hreng an khenh, thirhri in an hren i, ekhang thong
chung i a thi ding cun ruah le zoh a si ko cang.
30
Izipt miphun khi hei si selaw, luat ding ah ruahchannak zong a
um pah ve men hnga. Miphun dang a si pin ah bawi nupi thlaihhrem
puhmi cu si fawn kaw luat awk ah ruahchannak a um bak lo.
Cu ekhang thong chung ah cun Josef nih hi ti hin khua a ruat theu
lai dah ka ti. Kum hra renglo ka bawipa cu dinnak le felnak in
a rian ka tuanpiak. Pathian le ka bawipa cungah zumhtlak
in nun kaa timh caah a nupi a simi ka bawinu cung zong ah
dinnak le tihzahnak te in khua ka sa. A ka lemsoi lengmang
zong ah kaa theihter bal lo. Cu bu ah zei huah he ka huah?
Ekhang lak khuasak hi maw ka nun chan a si ko cang, maw
ka thin! Dinnak le thatnak lam zulh kaa timh deuh paoh ah
ka cung ah thil a tlungmi hi a sualhaar chin lengmang. Hi
thil vialte hi Pathian nih zeiruangahdah ka cung ah a tlunter
hnga? Ka ule tuahsernak hi Pathian hnatlaknak maw a si ko
hnga? Ziah zeizong thilti kho Pathian nih hin a ka zoh
sawhsawh ko hnga? Ziah keimah lei ah a tan hnga lo? Zei
sualnak ko he ka tuah ual hnga? Pathian nih hun ka chawn
in hun ka chim selaw ti ka va duh hringhran dah?
Hi tluk harnak a in le a temtuar ve tik ah Josef hi a ule cung ah a
thin a hung in Pathian sin zong ah a vui in a zai ve men ko lai dah ka ti.
Khuaruahhar zanmang Pathian nih a manhtermi hna zong kha atak in
a tlam a tling than te ko lai ti cu a zum ngam ti lai lo mu!
Zeizong vialte hi Pathian uknak
tang ah an um dih maw?
Atu tiang rih ah hin cun a tuarmi vialte hi Pathian lam hruainak a si
tiah Josef nih a zum ngam lai ti ka ruat lo. A leirawitu a ule zong kha a
hmuh than te hna lai i, a hmaika ah an kun len te lai ti a ruat ngam
theng lai lo. Cu bu cun nawlngaihnak tlang ah a dir peng rih ko.
31
A zanmang manhka ah khan cun harnak pakhat hmanh tong lo in
uktu le bawi si colh ding in aa ruat men lai. Atu ah hin tah uktu le bawi
si ding ah tranning ka kai lio a si ti aa thei hnga maw? Hi bantuk in kan
nunnak ah harnak a phanmi hna hi Pathian nih training a kan peknak
a si tawn. Hi lio caan ah hin cun hmailei kan unnnak ah Pathian nih a
sunparnak langhter a duh caah training a kan pekmi a si ti awk kan
hngal kho tawn lo. Cucaah Pathian maw minung dik mawhchiat awk
le zaihnawh ding lawngte kan kawl tawn.
Josef thinlung ah cun, “Pathian duhningte in ka nung peng ko. A
nawlbia pakhat hmanh buarmi ka ngei lo. A ka manhtermi zanmang
atak in a tlam a tlin lainak caan lawng ka hngak. Cu bu ah ka ule nih
thah an ka timh. Thah ngaingai cu an i thlachiat i, atu Izipt sal ah an ka
zuar. Ka pa nih le a thi cang tiah ka ruat kaw Izipt ram tal ah va kawl
lang ti khua a ruat lai lo.”
Ekhang luannak thonginn tiang a phaknak chan hi a ule ruangah a
si ko. Ka zanmang hna a tak in a tlam a tlin than te sual ah cun ka ule
kha zeitindah ka lehrulh ve te hna hnga ti khua khi a ruat ve tawn hnga
maw? A ule nih khan leirawi hna hlah selaw Josef nunnak ah atu zei
thil ko khi dah a cang hnga? Dannak nganpi a um men ko hnga ti.
Mi tampi cu kan cung i harnak a phak tikah midang mawhchiat
awk lawngte kawl kan hmang. Tahchunhnak ah:
“Ka nupi ruangah Pathian rian ka tuan kho lo. Pathian ram caah
saduh ka thahmi vialte amah nih a ka vaivuanh dih.”
“Ka nu le ka pa hi hawi lo hna selaw hi ti hin ka nung hnga lo. Mi
nu le mi pa an lawh lo cu a poi ko. Rak i thenhmal hna hlah selaw
hawi ka lo ve ko hhnga.”
32
“Kan pastor pa nih hin Thlarau laksawng ka comi hi zei ah a ka
relpiak lo tuk le ka hman ngam lo caah ka nun a rocar. Kan bu member
dang zong nih an ka zohchuk.”
“Ka pasal hmasa kha hawi lo selaw cu hi tluk hin ka fale he kan
har hnga lo.”
“Khi nupi khi cu kan bu ah um ve hlah selaw cu kan sayate le upa
hna zong nih an ka upat ve ko rih hnga. Bia tuah thiam tuk kaw an ka
zohhnawmh ko cang hih.”
Hi bantuk hi tial zuam ahcun a dong hnga lo. Zeicah tiah minung
kan thinlung hi cu ruangah kha ruangah tiah mi va
mawhchiat duhnak in a khat.
A tanglei bia hi a hman bakmi bia a si tiah zum ngam hna u sih ti
ka duh. Cucu hihi a si: Duhthimnak hi Pathian nih a kan pek cio caah
ahohmanh nih, minung zong Sehtan le khuachia hna zong nih a
hranhram lo in ‘hihi tuah, hihi tuah hlah’ tiah an kan fial in an kan khap
kho lo. Amah Pathian lawnglawng a kan khap khotu a si. Josef zong
kha a ule nih a zanmang tlam a tlin lonak ding caah khua an khang.
“Mang manh thiam pa a ra cang khih. That u si law khur chung ah
paih tuah u sih. A mang manhmi kha a tlin le tlin lo zoh tuah hna u sih,”
an ti (Genesis 37:20).
Sal i an zuar lio caan te ah khan vancung khua ah Pathian nih
Fapa le Thiang Thlarau kha a zoh hna lai i, “Zeitindah kan tuah kun
lai? A ule nih Josef cung ah thil an tuahmi khi zoh hnik u. Hmailei ah a
cang te ding in khua kan khanmi a tlam a tlin khawh ti tung lai lo. A
rannak in khua dang kan khan a hau lai,” tiah a ti hna lai dah tiah na
ruat ko lo maw?
Krihfa tampi hna cu harnak pakhatkhat kan ton tikah cu ti cun
khuaruah kan hmang. Pathian nih cun a thawh than i, “Jesuh, vawlei
khi hei zoh hmanh. Krihfa upa pakhat cu a hawi pa nih a hlen caah a
33
thin a hung ngaingai khi mu. Zeitindah khua kan khanpiak hna lai?”
Asiloah, “Khi nu khi a kum a tam cang nain pasal a ngei kho rih lo; a
zawnzam na kawlpiak kho lai maw? A tlangval pa nih a ngaknu nu i a
hawi nu tu a thit diam ai,” hei ti phun khin Pathian hi khua a ruat lai tiah
mi tampi nih cun kan ruah ve tawn.
Nihin Josef hi kan bu chung member hei si selaw a intuarmi harnak
cung ah hin zeidah a tuah hnga, zei bia dah a chim hnga tiah na zumh?
Lehrulhnak khua a khang ko hnga lo maw? Cun amah le amah hi ti
hin a lung aa hnem hnga. “Upa ciahmah ko rih ning; ni ni khat cu ka
thah dih ve te hna lai. An tuhmi cu an zun ve te lai ta.”
Asinain Josef nih hi bantuk lungput hi pu selaw cu Pathian nih
thonginn ah khan thu lak in a thither ko hnga. Zeicahtiah a hung chuak
hnga i pei Israel miphun phun hleihnih hna chung ah phun hra hna i an
lutlai le upa minung pahra a thah hna hnga cu. Cu hna chung ah Judah
kha aa tel ve hnga. Judah a thih ahcun Jesuh a chuak kho hnga lo.
Josef cung ah hi tluk in thil tha lo a tuahtu hna cu Israel miphun
thawhkehnak ding an pucing lawngte an si. Pathian nih vawlei cung
ah miphun pakhat si ve ding in Abraham sin ah bia a kamh. Abraham
hrinsor in Jesuh zong cu a hung chuak ding a si. Josef cu phunzai lo te
in le mi cung ah lungfahnak ngei lote in a um. Cucaah Pathian nih a
cung ah le a ule minung pahra hna nun ah thil a tlung te ding in khua a
khanmi kha a caan a phak tikah tlam an hung tling.
A CHIA CHIN LENGMANG SUAL LAI MAW CU!
Thonginn cu Josef caah cun a nun hneksaknak caah fingrilh bang
rilhnak hmun a si. Cun thil tha hmuhnak ding hmun zong a si thiamthiam.
A thong tla hawi pahnih hna nih mang phundang ngai khi an manh. A
lehpiak hna ningte in an hmaan veve. Pakhat thah in a um i pakhat a
luat. Faro siangpahrang sinah a luat ve naklai bia chimpiak dingin
34
Josef nih a luatmi pa cu bia a cah. Kum hnih a liam cang nain zei
thawng hmanh a thang lo. Cu zong cu Josef caah cun thinhun awk
tlak ngai a si ko.
Pathian nih hin tinhmi a ngei peng.
Zan khat cu Faro siangpahrang nih mang phundang ngai khi a
manh. A bawitlang le mang let thiam timi pawl lak ah pakhat hmanh
nih an lehpiak kho lo. Cu caan lawng ah cun thong chuak pa nih khan
Josef biacah a philh cangmi kha a hun theih. Josef cu thong cun an
hun chuahpi i, a der ngai bu le a uai-an ngai bu in mangtam kum sarih
chung a tlun lainak kong le zeidah siangpahrang pa nih a tuah awk
rian a si ti kha a lehpiak. Faro nih Josef cu Izipt ram chung bawi bik
changtu ah a chiah colh.
Mangtam cu a hung tlung taktak ciammam i Josef ule pawl tiang
zong cu purphiar ah Izipt ram an hung phan ve. Josef nih cun a ule
cung ah lehrulh duhnak lungthin ngei selaw, atu hi caan tha bik bak a
si. Thong zong ah a thlak khawh ve hna i a thah zong a thah taktak
khawh ve ko hna. Ram pakhat ah a bawi bik changtu cu pei a si fam
cu. Faro nih cun a theih hmanh a theih tung hna lo.
Asinain Josef nih lehrulh cu vun chim lo, rawl hmanh man lo in a
thenh hna. Cun Izipt ram chung ah a thatnak bik ram le lo zong a
damhkhanpiak hna i nuamte in khua a sakter hna. A cung ah
chiatserhnak khua a khangtu cu thluachuah a pek hna i, amah a huatu
cung ah thil tha a tuah, (Matt. 5:44).
Josef ule pawl nih an tuah dingmi thil tha lo kha an tuah hlan in
Pathian nih a theih cia dih ko. Josef nih cun a ule kha, “Nan ngaih
zong chia hlah u, nanmah le nanmah zong i mawhchiat hlah u. Nan
rak ka zuarmi kha Pathian remruat a si. Kan chungkhar dihak nunnak
caah keimah a rak ka thlah hmasa bia a si ko. Mangtam hi kum hnih
lawng a si rih; kum nga tiang a si lai. Kan thih lonak ding caah hi ram
35
i a ka thlahtu hi nanmah nan si lo, Pathian tu a si,” a ti hna, (Genesis
45:5-8).
(Sam 105:16-17) chung zong ah, “An ram ah Bawipa nih mangtam
a tlunter i an rawl vialte kha a lakpiak dih hna tikah, mi pakhat kha an
hmai ah a rak thlah, cu mipa cu sal i an zuarmi Josef kha a si,” ti kan
hmuh.
Josef cu Izipt ram ah a kuatu kha ahodah a si? Minung maw
Pathian? Pathian a si tiah tette pahnih kan ngei. Amah Josef hrimrhim
nih pathian khuakhan a si a ti. Thlarau nih a chim vemi ngai rih hmanh
u sih.
Kan chim cang bantuk in hmailei kan nun ah a tlung ding in Pathian
nih khua a khanmi hi minung zong, thlarau sual hna zong nih an dawn
in an hrawk kho lo. Cucu na zumh ahcun naa hlawkpi taktak lai. A
dawn khotu le a hrawk khotu cu pakhat lawng a um. Cucu ‘nangmah’
na si.
Israel miphun hna kong kha ruat rih hmanh u sih. Izipt ram in an
chuah khawh nakhnga le Biakam Ram an phak khawh nakhnga
Pathian nih Moses a thim. Theserawn ramcar chung i kum khat
khengte khua an sak hnu ah an kalnak ding ram cu a thlithup i va
thlingthla dingin mi an thlah hna. Thlingthlatu pawl cu tihphannak le
biasi phainak a phunphun he an hung kir.
Joshua le Kaleb dah ti lo zapi zong cu launak le phannak in an
khat. “Theserawn ram chung i thihter awkah pei Pathian nih a kan
chuahter ko hi,” an ti. Moses le Pathian cung ah an thin a hung. Kum
khat renglo cu bantuk lung an put ruangah cu chan mi hna nih cun
Biakam Ram cu an phan kho lo.
Krihfa tampi hna zong Pathian rian hehlaw ti kan tuan lio ah kan
member hawi chung in maw, vawlei lei mi hna sin in dik tihram nak le
lungfahternak thil tha lo kan tong tawn. Kan tonmi thil cu tihramnak a
36
si ahcun lungfah awk a tlak taktak ko. Asinain a poi ngaimi cu, cu kan
lungfahnak nih cun Pathian duhnak chung in a kan chuahter. Mah
bantuk thil hi kan ral pa saduhthahnak tlintertu a si.
Thinhunnak le lungfahnak a um zong ah hung lo le fak lo in na um
khawh ahcun Pathian duhnak chung ah na um kho peng lai. Ka sual
na lo in an hei ka ti hrimhrim, lih an hei ka puh hrimhrim tiah na thin a
hun i na lung a fah ve lam ah cun kan ral pa nih a thonginn ah an
khumh diam cang tinak a si. Na duh i thim tuah. Lungfah maw na
caah a miak deuh fah lo dah?
Pathian Bawipa theih cia lo hin kan cung ah zei thil hmanh hi a
tlung lo ti hi kan theih a herh. Sehtan nih hin hei kan hrawk kho selaw
cu hlan liopi khan a kan hrawkhral dih cang hnga. Zeicahtiah Krih
thisen tlanhmi kan si caah minung hi a kan huat ngaingai. A tanglei bia
hi philh hrimhrim hlah.
Tukforhnak nan cung i a tlungmi hi midang zong nih an in
tawn ciomi an si ko. Pathian nih a biakamnak cu a zulh ko lai
i nan in khawh lo leng tiang in tukforhnak cu nan cung ah a
tlunter lai lo. Tukforhnak nan in tikah in khawhnak thazaang
an pek hna lai i chuah khawhnak lam zong an serpiak hna
lai.”
-1 KORIN 10:13
“Chuah khawhnak lam an pek hna lai,” a ti hi mu! Kan nun
zalamtluan ah kan i chuih sual ding lung le thing hna hi a ngan zong a
hme zong Pathian nih a hlankan in a kan hmuhpiak cia dih ko. Cun
hrialnak le kaarnak ding zawn zong a kan tuahpiak cia dih i, a bia
kam ngaih peng tu a hau. Cun thinhun lo le mi cung lungfah lo kan i
zuam a herh.
37
Cun, “Khuachia kha doh u law an zamtak ko hna lai,” timi (Jeim
4:7) cawnpiaknak zong hi kan philh lo a hau. Khuachia dohnak
hraimnam ah a tha bikimi cu ‘thinhun lo’ hi a si ko. Na nun lamtluan ah
ton te ding in thil tha naa ruahchihmi kha na ruahning le suangtuahning
theng in na tong lo men ko lai. Asinain Pathian Bia le a Biakam cu a
pelh lai lo. A bia kan ngaih tawn lo ruangah hin kan cung ah a tlung
ding in khaukhihmi thil zong a tlun khawh than tawn lonak cu a si.
LEIRAWINAK PHUNDANG
Josef tonmi thil, ule bak nih thah timhnak hi, mi tampi nih kan tong
men lai lo. Cun Josef hi a ral nih that tim hna selaw hi tluk hin fak a ti
lem hnga lo. Thah a timtu cu a laihritlai, thi le sa aa khat bakmi, a ule
an si. Ral a ton tikah a chanhtu ding, ngaihchiatnak a in caan ah a
hnemtu ding, bawmh a herh caan ah a bawmtu ding, zohkhenh le
domhtlaih a herh caan ah a domhtlaitu ding nih fawh an leirawi thatham
ko cu e! Josef tuarmi thil tluk hin lungfah awk a tlakmi thil a um ti hnga
maw?
CHUAHPI U LE NAU NIH TIHRAMNAK NAK
CUN HRINGTU PA HRIMHRIM NIH TIHRAM LE
SUALPHAWT HI A FAK DEUH.
Kei cu siang cachim ka si. Hi cauk hi naite ah khan ka rel ve i langhnak
tampi ka nun ah a ka pek. A video phel zong ka siangngakchia hna he
kan zoh i Thiang Thlarau cu kan khan chung ah fakpi in a lang; an
zate in mi cung ah lungfahnak an rak ngeih tawnmi sual ngaihchihnak
an ngei i sualthlahnak an hal. Siangngakchia tampi hna nih cu ni cu an
nun chung ah ni sunglawi bik a si an ti. Pakhat nu hawi nih cun a pa he
remnak kan ngei than a ti. A dang pakhat nih a pi he kan i rem cang a
ti. Ka siangngakchia hna cung ah Pathian nih fakpi in rian a tuan. Hi
bia le hi cauk cung ah ka lawm ngaingai.
R. F., INDIANA
38
4
KA PA,
KA PA__________________________________
Ka pa,… ka kut chung ah thatlonak siseh,
rawinaksiseh a um lo ti kha na hngalh lai i, na
hmuhko lai.Nangmah nih ka nunnak kha
lak awk ah na ka kawl lengmang
na in na cungah ka sual lo.
-1 SAMUEL 24:11
Josef cu a ule nih thah an timh ti kan theih cang. Zeitlukindah
lungfahnak a in lai ti cu hngalh khawh a si ko. Nang zong hi bantuk thil
hi na tong ve men ko lai. Chungkhat laitlai le hawi tha sinin tihramnak
na ing ve kho men.
Cu nak in a fak deuh rihmi cu pale hna nih tihramnak le hlawtnak
hi a si. Pale ka ti tik ah hringtu pale cu ka ti duhnak a si lem lo. Pathin
nih kan cung ah a chiahmi kan pale hna hi ka ti duhnak a si. Cu hna cu
a kan chimhringtu, a kan dawtu, a kan cawmkengtu le a kan hruaitu
ding an si.
39
DAWTPAH BU LE HUATPAH BU
IN I HAWIKOMHNAK
Pale hna nih fale rawiphiarnak kong ah Samuel uk khatnak dal 16-31
karlak ah kan hmuhmi Sawl le David kong hi tahthimh awk ah a tha
bik. Hi hna pahnih hi an i ton hlan hrimhrim in an nunnak aa tong cia
cang. Profet Samuel nih David cu Israel siangpahrang pahnihnak si
ding in chiti a thuh. Cu lio ah David nih a lungthli in a ruah dingmi cu,
“Sawl chiti a thuhtu pa bak nih chiti a hung ka thuh ve si kaw,
siangpahrang cu ka si ve hrim ko lai hi mu!” ti hi si dawh a si.
Khatleikam ah Sawl cu Pathian duhning in a nun lo caah thlarau
thalo nih tlak kaw a molh caan paoh ah tingtang tumpiak a hau.
Tingtang tum thiam cu an kawl hna i David an hmuh. Cucaah David
cu siangpahrang innpi a phan.
A ruahnak ah a hung lang dingmi cu, “Profet nih chiti a ka thuhnak
chan a tlam a tling cang. Siangpahrang zong nih mithmai tha a ka pek
cang lai; a thutdan zong a ka kianh tuan cang theu lai,” ti dawh a si.
Khuacaan a hung liam riahmah. A pa nih David cu Filistin ral a do
liomi a ule kha ramtang ah eidin va chan ding in a fial. A va phak tik ah
Filistin lei mi thawng pa a ngan tukmi Koliah nih Pathian ralkap hna
cu a hro len ko hna kha a va hmuh. Cucu a ni sawmlinak asi cang ti a
theih. Cu pa a teitu cu siangpahrang nih a fanu a kamh hna ti zong a
theih.
David cu pa hmete a si ko nain lekmalak tiah siangpahrang sinah
a va le zau i mi ngan pa va doh le va tuk awk ah cun nawl a va hal.
‘Ka ruah lo nih chi ka barh’ an ti tawn bang, mi hmete nih mi nganpi
cu a tei ko e. Cucaah Sawl fanu cu nupi ah a thit khawh. Cucaah
siangpahrang innpi ah khua a hung sa kho ve. Sawl fapa Jonathan he
an i daw ngaingai i zugnzal hawi tha si ding in biakamnak an tuah.
40
Pathian a sin i a um caah a tuahmi poah khuaawng a tong i David cu
Sawl nih a fapa he hmunkhat te ah rawl einak nawl a pek.
David cu a lung a hmui chin lengmang. Siangpahrang innpi ah
khua a sa cang, siangpahrang cabuai ah rawl a ei kho cang fawn,
siangpahrang fanu bak cu a tangkawp le a hnakruh a si cang fawn.
Siangpahrang fa dawt Jonathan he zong an i daw tuk fawn. Cun a
miphun hawi zong nih an upat ngaite fawn. Samuel nih chiti a thuhnak
chan le a phuanmi biakam kha a tling deng cang theu lai.
Sawl nih hin a salle lakah David hi a dawt bik. Fa ah aa ngeih i
David zong nih pa ah aa ruah ve. Cawnpiaktu, chimhringtu,
lamhmuhsaktu le hruaitu ding ah a ruah i a bochan ngaingai. A
siangpahrang thutdan cu a kianh tuan cang theu lai, ti zong ah a ruah.
David cu a lungpawchung in aa lawm i a pu he aa tongmi uite bang a
meihngerh a tha chin lengmang.
Amahbelte, ni khat cu ruahlopi in thil kalning a lu le a taw bak aa
thleng.
Sawl le David cu ral ram in an hung tlungti. Hlasak thiam le laam
thiam ngaknu run nih a phung tawn bang an rak don hna. Cu lio i an
sakmi hla nih cun a pa Sawl lung a fahter ngaingai. Cucu: “Sawl nih
ral a thong in a thah hna; David nih a sang in…” ti a si.Cu thok bak
cun David cu Sawl nih a huat. Cucaah tingtang a tumpiak lio bakah
thah ding in feikawl in voihnih bak a khawh.
Baibal nih a chimmi cu Sawl nih David a huatnak hi Pathian cu
amah lei ah tang lo in David sin i a um caah a si, ti a si. David cu a
nunnak himnak caah a zam a hau cang. Zamnak dang hlei cu um hlah
kaw theserawn ram ah aa thup.
41
“Zeidah a cang hnga,” tiah David cu a khuaruah a har ko. Samuel
biaphuan a tlam a tling dengmang cang rua ti na lak ah atu cu these
cung titoih a lo ai cang. Pa ah kaa ruahmi nih thah a ka zalh. Zeidah
tuah khawhmi ka ngeih ti? Sawl cu Pathian chiti thuhmi pa a si.
Zeicahdah Pathian nih hi thil hi a canter hnga?
Theserawn ramcar hmun khat hnu hmun khat le lungkua pakhat
hnu pakhat a ralkap tha bik le thawng bik minung thong thum hna he
Sawl nih David cu sahliam bang a kawl i a dawi lengmang.
Hi lio ah hin profet chimchungbia le tuahsernak vialte kha cu
pakpalawng a lo ko cang. Siangpahrang inn chung ah duh thlaimai i
khuasak le a rawleinak cabuai i rawl thawthaw ei kha cu a um ti lo.
Mui demduam in a ummi le a hnawngmi le a daammi lungkua pakhat
hnu pakhat chung ah sahrang hna thlau takmi ei awk tiatum lo tete
lawng ei in khua a sa ko cang. Siangpahrang he umkalti zong a um ti
lo pinah, amah he ral a dotimi hna nih amah tu cu ral kawl in an hawl
cang. Ihkhun chahchah le lumlum hna pin ah mithi le lalang hna he
duhtawk in khua a sa tawnmi pa kha atu cu a chantling ah lung, a
ihphah ah these lawngte an si ko cang. A dawtmi a innchung nu tiang
midang sinah pek le chuh in a um i ram a ngeilomi pa lunglenning le
umharning cu David nih a tak in a intem ko cang.
Sehtan si lo in Pathian tu nih David cu Sawl kuttang ah hi tluk hin
hliamhcia sahrang le vomkhuai bang kawl le pel in a umter. Pathian
umtermi a si caah a khuakhanmi thil dang a um ve hnga lo maw?
Duhpiaknak le upatnak vialte kha zeicahdah cu tluk khulrang cun
lakpiak in a um hnga? David caah cun Sawl cung lawng hmanh si lo in
Pathian cung hrimhrim tiang zong ah lungfah thinhunnak ngeih a phu
ko ti law!
42
Hi tlangval note hi siangpahrang Sawl nih thah a timhnak bik chan
cu a hruhmolhnak a zual caah a si. Nob khuapi chung tlangbawi hna
nih tirawl eidin, ihnak le dornak pin ah Goliat namtong tiang in David
cu an rak pek. Sawl sin in a zam ti an thei lo. Sawl caah rian a tuan
rua tiah an ruah i bawmhnak phuntling an pek.
Cucu Sawl nih a theih tik ah a thin a hung ngaingai. Cucaah sualnak
dang a tuah hleng lomi Pathian tlangbawi sawmriat le panga a thah
hna pin ah khua chungmi upa ngakchia thlu lo in le an satil dihlak tiang
a thah dih hna. Amalek ral hlah maw a doh le a thah dih hna ti awk in
a um. Cu caan thok cun Sawl cu lainawng le misual taktak ah aa
chuah cang. Cu bantuk minung cung ah cun Pathain nih zeitindah a
Thlarau a chiah khawh hnga?
Voikhat cu Sawl nih David cu En Gedi theserawn ram ah aa thup
ti a theih caah a ralkap thong thum hna he cun a fuh than. Khua a tlai
cang caah lungkua pakhat pawng ah an riak. Cu lungkua chung celngel
ah cun David cu a rak i thup. Sawl nih a siangpahrang angkilengpi cu
aa phoih i a pawng ah a bah. A thlite in a tho i cu angkileng puankil cu
David nih a va hleh i aa chiah ziar.
Lungkua pawngin Sawl le a ralkap an i thial hnu ah David cu
vawlei ah a kun i hi ti hin a au: “Ka pa, rak ka zoh hmanh, ka kut ah
na puankil ka riammi kaa put ko hih. Na cung ah kut thlak kaa timh
loning thei ko. Cun na cung ah sualnak ka ngei fawn lo. Cu bu cun
thah awk ah sahrang bang na ka dawi,” tiah a hei hauh, (1 Sam.
24:11 a biafang lerh deuhnak aa tel).
David nih Sawl cu a auhnawh: “Ka pa, ka pa, ka lungthin cu na
hngal ko cang lo maw? Pa ah in ngei than ko lang; a ka cawnpiaktu le
chimhringtu ding ah pa ka herh, a ka thattu cu si sawh hlah,” a ti. A
siningte in chim ahcun a hei tahhnawh ti awk a si ko. Sawl nih thah a
43
timh cuahmah ko lio ah cun David lungthin cu ruahchannak nih thal
mei bang a kangh hliahmah ve.
PALE HNA CU KHOIKA’HDAH AN UM?
David bang Pale kawlhawl in a tapmi mi tampi zumtu hna lakah ka
ton cang hna. Acheu cu an kumkhua zong a note rih i Pathian nih
fakpi in a kawhmi hna an si. Hringtu pale bantuk in a chimhringtu
ding, a hruaitu ding, a dawtu ding, a bawmtu ding le tha a petu ding ah
pa an hlam in an kawl cio. Hi zawn ah hin pei Pathian nih, “Ram cu
hrawh awk ah ka rat sual nakhnga lo, pale hna (hruaitu hna) cu an
fale hna (an minung hna) he ka remter hna lai,” a tinak kha a si cu,
(Malakhi 4:6).
Kan ram (Amerika) nih hin pa ai a awh khotu hna (hruaitu asiloah
Pathian mihman) tampi 1940 in 1950 karlak ah a hlohthlau hna. Nihin
zong ah kan sining hi a zual chin lengmang. Sawl bantuk theng in a si
lo zong ah kan innchungkhar cio ah maw, kan Krihfabu chung cio
zong ah le vawlei lei riantuannak cio zong ah maw lu le ban a simi hna
nih an hrinthlak le an techin fapar hna hmailei thanchonak ding nak in
an bu le an kampani thanchonak tu biapi deuh ah an chiah cio.
Cu bantuk lungput ruangah cun Pathian riantuantu le pastor hna
nih an i tinhmi le an vision tu kha Pathian minung hna bawmtu le
thathnemnak ah hmang lo in, Pathian minung hna kha an vision
tlamtlintertu ding ah an hman hna. An vision le tinhmi hlawhtlin duh ah
an mi hna nun an hliam tawn i kehkuainak le thenhmalnak a chuak.
Dinnak, velngeihnak, le dawtnak hna cu hlawhtlinnak duh ruangah
thei tha le par dawh ah an chuak kho hna lo; a deu lawngte ah an
44
cang. Hi ti hin si seh, tiah lungthlehnak zong tangka tlawmtam, a milu
tlawmtam le a phichuak tlawmtam cung ah an hngatter cang hna.
Hi bantuk lungput le sining nih hin David nih a rak hmuhmi le a
rak comi thil bantuk hmu ve ding in innka a kan hunpiak khawh.
Khatleikam ah Sawl cu a ram kha a ven ve a hau. Hi bantuk in fale le
naule cung ah khua ruah khawhnak le thil tuah khawhnak hi cu hruaitu
hna caah cohlan khawhmi lungput a si ko. Zeicahtaih thawngtha bia
karhzamnak a dawnh rih lo caah a si.
Hruaitu minung zeizat remruam nih dah mi cung i lunghrinhnak
ruangah an minung le member hna tam lakte an hlawt in an thawl cang
hna ti hi na tuak bal maw? Zeicahdah lunghrinnak cu an ngeih hnga?
Aphi cu Pathian rian tuan taktak lo in an vision le an i tinhmi lawng an
renh caah a si. Sawl bang an dirhmun a fek ti lo ti an i theih caah
nahchuahnak le uah-annak in an khat. An kut tang minung hna lak ah
Pathian mihman an um ti an theih tikah anmah ca i mi santlai an si
chung tiang lawng hman an duh hna. Sawl zong nih David kha amah
caah san a tlaih chung lawng hman a duh. Midang thinlung ah lan a
hun timh le cangka thah a timh.
Anmah chimhringtu ding le lam hmuhsaktu ding ah hruaitu tha
kawlhawl in a au cuahmahmi mino tampi he biaruahnak ka ngei cang.
An nun li a leng i pa bantuk in bochan ding upa le hruaitu an kawl. Cu
lio ah mino hna cu upa le khuafa hna nih hlawt le ralchannak an ton
tawnmi hi Pathian duhnak a si ko. An nun ah David tonmi thil bantuk
kha tong ve hna seh ti a duh. Thlarau chimmi bia hi thate in ngai ve
hmanh.
Sawl nih misual le midotu ah a ka ruah timi thinlung David nih a
ngei. Cu caah a thinlung aa chek: “Zei sualnak dah ka tuah? Zeicahdah
Sawl nih hi tluk rang hin a ka huat hnga?” Cu hnu ah hi ti hin a au.
45
“That ve remruam ko cang hen an ka ti nain ka duh lo. Kan thah
khawh ve ko ti langhternak caah na puanki lawng ka riam. Hi nih hin
na cung ah kei cu lung sual ka pu lo ti a langhter,” (1 Samuel 24:11
zoh). Sawl ka huat lo zia le lehrulh ka timh lo zia ka langhter khawh
ahcun a ka ral ti lai lo i profet phuanchungbia tlam a tling zau lai, tiah
David nih a ruah.
Pale maw, hruaitu hna nih maw, hlawt le thlet a tongmi
hna nih cun midang cung ah mawh an thlu lo i anmah mawh an i coh.
Zei sualnak hen ka tuah e, timi thong ah an i thla i lungretheihnak in an
khat. Cun ka lung tah a thiang maw hi, tiah an i hal. Khuacan ah,
ahonihdah ka pu lungthin a ka hrawkpiak hnga, ahodah bia a kan
tuah hnga, ti zong an ruat tawn. Cu ti cun an pule le an pale cung ah
lungput tha lo an ngeih lo zia kha langhter ding in an i zuam peng. Cu
an lungput a thianning an hmuh le an theih hnu lawng ah an kan cohlan
in an kan dawt than lai ti an ruat. Mi vanchia cu, lungton aa zuam
deuhdeuh nain huat chin lengmang a tongmi zong an um.
AHODAH A KA LEHRULHPIAK LAI?
David nih a ka that kho nain a ka that siang lo ti a theih hnu ah khan
cun Sawl zong cu a lung aa thum ve i David cu dumdawi lo le that lo
in an kaltak. David nih a ruah dingmi cu, “Hi hnu hin cun Sawl nih a
ka dawt cang theu lai i profet nih an rak ka biaphuanmi bia hna zong
kha a tling cang theu lai,”ti si dawh a si.
“David, i hnamhnawh tuk hlah!” Caan tlawmpal a rauh hnu ah
Hachilah tlang cung ah David kan hmuh ti thawng Sawl nih a theih
tikah a ralkap thong thum he cun a dawi than thiamthaim. David cu a
lung a dong taktak cang theu lai. Sawl nih a ka ngaithiam hlei lo, thah
a ka timh thiam ko; zeicah hen aw… a ti lai.
46
David cu Abishai he Sawl le a ralkap hna umnak ah a thlite in an
va lut. Pathian nih a hngilhter hna caah ahohmanh nih an hmu hna lo.
Abishai nih cun David cu, “Nihin cu Pathian nih na ral pa na kut
ah a chiah cang. A thin hmaka ah hin ka feikawl ‘cuk’ tiah bunh cang
ko lang ei, vui hnih nolh zong hau lai hlah,” a ti, (1 Samuel 26:8 zoh).
David nih ‘si remruam cang seh’ a ti rua lai, tiah Abishai nih cun a
ruah. Zeicahtiah, Sawl nih zei sualnak pipa a ngei lem lomi Pathian
tlangbawi sawmriat le panga le an chungkhar dihlak a thah dih hna.
Pahnihnak ah, David le a hnuzul pawl kha thah ding ah ui dawi le
ar dawi in ralkap thong thum he a dawi peng fawn hna. Na thah tuan
lo ahcun an thah zau te ko lai hih, cucu upadi he zong aa ralkah lo,
tiah Abishai nih David cu a tuuk.
Pathumnak, Israel siangpahrang pahnihnak si ding ah Samuel
hmang in Pathian nih David cu chiti a thuh cang. Cucaah a thutdan
hlam ve le ham ve awk ah Sawl cu thah ve awk cang a si ko.
Palinak, Pathian nih a hngilhter hna ruangah an khemh chung ah
an va lut kho cu si kaw, Pathian nih Sawl thah cu a senh ko cang lo
maw, hi hlei caan tha cu David nih khoika ahdah a hmuh ti lai, ti cu
Abishai ruahnak a si.
Cu Abishai thil tuaktanning cu a hman ngai vemi a si ko. Cucaah
cu bia nih cun David cu a lung hei fahter in, keimah leikam ah palhnak
a um lem lo tiah, ‘si e’ ti selaw, Abishai nih a fei tihnungpi cu Sawl
tanglai ah cun ‘cuk’ tiah a bunh tak men ko hnga.
David nih a lehmi bia hi ngai hmanh: “That hlah e, Pathian chiti
thuhmi pa cung ah ahodah kut a thlak ngam lai? A nungmi Pathian tu
47
nih cucu tuah te ko seh. … Pathian chiti thuhmi cung ah kanmah nih
kut thlak ding cu Bawipa nih a duh lai lo,” ti a si daih ai, (1 Samuel
26:9-11 zoh; lerhmi telh chih a si).
Amah thah awk ah a kawl cuahmahtu le zei sual lo Pathian
tlangbawi le nu nau tampi a thattu pa cu David nih thah a tim lo; amah
kut in lehrulh aa tim lo; Bawipa rian tu ah a chiah.
A ngaite ti ah cun, cuka khemh chung ah cun hi tuanbia hi
fawizaangte in donghter khawh a si tak ko. Israel miphun ca zong ah
hnathiang a si hnga. Zeitintiah, vengtu ngeilo turun an lo cang.
Cenghngia nih amah ca thatnak lawng ah a buaipi cang hna ti a hngalh
ko. Amah le amah i venhim lo zong cu thil poi a si pin ah, a dawtmi a
miphun hna a hrut cangmi siangpahrang kut in luatter lo awk cu David
caah thil poi chinchin khi a si ko.
Cu ti cun ruah khawh a si ko nate in, mi tha le mi lung thiang a
sining langhter duh ah Sawl nunnak cu that lo in a voikhatnak a zuah
cang hnu ah tutan zong a kut par in a tawng duh hlei rih lo. Pathian
chiti thuh Sawl siangpahrang nunnak cu David nih Pathian kut cak ah
a ap.
Nihin minung zeizat nih dah David lungput hi kan ngeih hnga?
Mithmuh fei le nam in kan i kap, kan i chun lo nain, mit hmuh lo fei le
nam a simi lei le kaa in kan i chun, kan i kap lengluang cio ko hna hi
mu! “Lei nih hin thah khawhnak le nunh khawhnak thawnnak a ngei,”
(Phungthluk Bia 18:21).
Krihfabu kan kuai, inchungkhar kan i then, nu le va kan i ma, cun
dawtnak a kik i a thi. Lei le kaa in ral a phunphun kan i do. Hawi le
kom, chungkhat le laitlai, asiloah kan zung bawile hna nih kan lung an
kan fahter tikah bia fakfak in kan kah, kan chunh ve tawn hna. Kan
theihmi bia le holh cu a hmanmi zong khi hei si ko selaw, Pathian nih
48
letrul te ko seh tiah ngaihthiamnak lungthin ngei lo in kan lung a fah
caan paoh ah duh tawk in kan ti vet awn hna. Cucu Sehtan thong ah
kan rak tla diam cang tinak a si.
(Phungthuk Bia 6:16-19) nih unau rual lakah remlonak thlaici a
tuhtu cu Pathian nih a fih, a huat hna ti kan hmuh. A hmanmi thil le bia
zong hmanh khi va si selaw, thinhunnak lungput he a voihnihnak kan
hei nolh, kan hei chim thanmi paoh khi cu Pathian hmaika ah cun thil
dawhlo le huat a tlaimi a si ko cang.
KAN UPA L E HRUAITU HNA SUAL PHUANGTU AH
PATHIAN NIH A KA HMANG MAW?
Atu kan tuan liomi Pathian rian kan thok hlan ah hin bu pakhat ah
Mino pastor rian kum sarih bak ka tuan. Cu lio ah cun ka phungchimmi
le keimah hrimhrim a ka duh lomi pa pakhat a um. Cu pa cu keimah
nak in a reng a sang deuh.
Mino ka hruai hnaning, ka cawnpiak hnaning le raltha ngai in ka
chimmi bia pawl cu keimah cang cun kaa lungsi ngai ko. Cun cu pa
fapa cu ka cawnpiak tawnmi hna lak ah aa tel ve.
Ka chimmi bia nih a lung a suk tuk i ni khat cu ka sinah tahbu in a
ra. An innchungkhar nunning kha ka cawnpiakning he aa ralkah
ngaingai caah a ngaih a chia.
Cucu a pa nih a theih caah cu bu cun chuahter a ka duh i kan
pastor lu bik sinah bia a va tuuk. Keimah sin tu ah cun kan pu nih an
rem lo nain keimah nih kan dirkamh, tiah a ka hlen. A hmai cu a ka
panh hnawh tawn ko nain hrawk a ka timtu a si ti kaa fiang.
Mino hna lak ah mi tam nawn nih ka kong ceih in a um lai kha an
theih. Cu ti an theihnak cu pakhat pa fapa kaa in a si. A fapa nih a
chim duhnak zong cu keimah hrawk duh le a biaduh ruang sawhsawh
49
ah si lo in a pa nih an inn chungkhar ah voi tam tuk a chim a theih cang
caah a si. Keimah zong cu ka thin a hung nawn ve cang. Kaa tuar ti lo
i ka va chalh. “Ka chim taktak ko,” a ti i a nolh lengmangmi bia cu,
“Keimah ruahnak a si lo, kan siniar pastor pa ruahnak ka chim bia a
si,” ti a si.
Thla tam nawn a hung liam cang nain thil kalning aa
remhsiam hlei lo. cu pa ruangah cun kan pupi le keima karlak ah
remlonak a sang chin lengmang.
Kan chungkhar ca zong ah lungretheihnak a karh. Kan chuak lai
maw kan i benh peng ko rih lai dah tiah kan buai. Inn hna kan caw;
kan nu fa a pawi fawn i kalnak dang hlei kan theih lo caah kan i benh
rih ko. Hmun dang le bu dang i rian va sok zong cu ka lung ah a
chuak lo. Cu bu ah cun pathian nih a ka kuat tiah ka zumh rih ko caah
ruahnak dang hlei chuah lo in kan um ko rih.
Kan nu cu mi a tih ngai. “Kan pa, sual phawt an in timh taktak ko
rua; mi tam nawn kaa in ka theih cang,” a ka ti pah khin a mitthli a hai.
“Anmah rian pekmi ka si lo; Pathian pekmi ka si caah amah
hnatlaknak tel lo cun zeitin an ka ti kho hlei lai lo,” tiah kan nu cu ka
leh. Asinain kan chuah ah a tha ko lai, a ti peng.
A donghnak ah ka kong an ceih ti thawng a hung thang. Seniar
pastor pa nih mino bu le an hruaitu chung ah thlennak a um lai tiah
bupi chung ah thawng a thanh. A ka remlotu pa kong cu kan pastor
pa sinah cun ka chim bal lo. Thaizing cu kan pu zong, a ka remlotu pa
zong ka ton cang hna lai tiah ka lung kaa thlek. Keimah himnak le
thatnak ding kong chim lo ding in Pathian nih ka thinlung ah bia a
chim.
50
Kan pupi ton awk ah ka va kal. Vanthat ah amah te lawng a zung
cabuai i a thut liote a si. A ka zoh i, “John, Pathian nih kan biakinn ah
a hun in thlahmi na si; kadang ah kan kalter siang lo,” a ka ti.
Ka thawpi a chuak; ka zaang hut rua tiah kaa ruat. A donghnak
taktak ah cun Pathian nih a rak ka ven ko.
“Hi pa nih hin zeicahdah an rem hnga lo? Va tong law
nan karlak ah remnak va siam hen,” a ka ti.
Kan pu ka va ton hnu caan tlawmpal a rauh ah khin a ka remlotu
pa nih mino hna ka hruai hnanak ding konglam a tialmi ka kut ah a
hung phan. Cucu a lungthin taktak in a tialmi a si. Kan pupi cu ka va
piah colh ve.
Cu ni ah cun tuang cung ah khuk bil in minit sawmli le panga
chung thla ka cam. Ka lungfahnak vialte zuanlonh ding le tei dingin ka
nawl. “Pathian, hi pa hi ka cung ah misual a si. A sualnak ka phuan
zokzok lo ahcun kan bu ah rawknak a tlung lai,” ka ti.
A sualnak phuan ka timhmi cu a hmanmi a si ko caah ka palhnak
a um lai lo, tiah keimah le keimah thiancheh kaa tim. “Ka chim dingmi
vialte hi a dikmi le a hmanmi lawngte an si. Ruahnak memmen an si
lo. A nunzia a thinh lo ahcuna ziaza nih kan biakinn a thurhhnawmhter
dih lai,” ka ti.
A donghnak taktak ah cun ka lung aa nuam deuh than lo i, “
Pathian, mi sualnak va phuan hi na ka duhpiak lo a si lo mei,” tiah
Pathian tu bia ka hei hal than.
Cu bia ka vun chim bak ah cun Pathian sinin daihnak ka lung
chung ah a hung phan. Khuaruahhar nawn khin ka um i ka lu ka thin.
Pathian duhnak a si lo, ti kaa fian than caah ka tialmi vialte cu ka
hlonh dih hna. Cu hnu caan tlawmpal ah cun ka riantuanpi hawi himnak
51
le huhphenhnak khua khang lo in keimah himnak le luatnak ca lawng
pei ka rak ruah ko hi, ti kaa hngal than.
Caan zeimawzat a hung liam hnu ah ni khat cu kan biakinn leng
ah zung kai hlan ah thla ka cam. A ka remlotu pa zong a mawtaw in
kan biakinn a hung phan ve. Pathian nih toidornak lungthin he a sinah
va kal ding in a ka fial. Asinain, “Si hlah e, Bawipa, amah tu nih pei a
ka nawlpat
awk a si cu. Amah nih pei hi buainak vialte hi a chuahpi cu.”
Thla ka cam than. Pathian nih toidornak he a sinah va kal ko tiah
a ka fial than. Pathian fialmi a si ti kaa fiang. Phone in ka hei chawnh
hmasa hnu ah a sin ka va phan.
Toidorte in ngaihthiam ka va hal. “Na kongkau ah soiselnak ca
tial ding in le na hman le hman lo cuai thlainak tuah ding in aa timmi ka
si,” tiah ka sual ka vaa phuang.
Ruahlopi in a aw a nem ve i suimilam pakhat chung bia kan i ruah.
Cu ni thok cun a ka ralnak a dong. Midang he tu cun buainak an ngei
pah lengmang ve rih.
Thla ruk hnu ah ramdang ah phungchim ding in khual ka tlawng.
Cu kar ah cun midang nih a sualnak vialte kan pupi sin an rak phakpi.
Keimah he aa pehtlaimi kong si lo in a riantuannak kong kau tu a si.
Kei ka theihmi nak cun cu hna theihmi cu a mak deuh ving. A rannak
in a zi an zut.
Cu pa cu biaceihnak a ing nain keimah thawng in a si lo. Cu zong
cu ka lung aa lawm ka tinak cu a si lo. Amah le a chungkhar caah ka
ngaih a chia ko. Zeitlukindah a lung a fah lai ti cu ka tuaktan khawh
ko. Zeicahtiah amah ruangah lungfahnak ka rak tuar ve cang caah.
Thla ruk a rau cangmi caan ah ka rak ngaihthiam cang caah a
cung ah dawtnak ka ngei kho cang i a tonmi cu ka ngaihchiatpi ko. A
cung i ka thin a hun lio ah khan hi thil hi tong selaw, ka rak i lawm men
52
hnga. Atu ah cun a cung i ka lungfahnak a lo dih taktak cang ti kaa
fiang. Toidornak lungthin le keimah nih lehrulh ding timi ruahnak ka al
khawhnak nih khan mi cung lungfahnak thonginn in a ka luatter.
Kum khat hnu ah cu pa cu vanlawng dinhnak hmun ah a lang in
ka hei hmuh. Pathian dawtnak in ka khat i ka va lek hnawh hnu ah ka
va pom. A khuasak tintuknak tlam a tling in a thalei a panh ko ti ka
theih tik ah kaa lawm ngaite. A zung chung ah khan rak leng in
nawlpatnak rak tuah hlah ning law, a cung ah dawtnak atu bang hin
ka ngei kho lo men hnga.
Pathian tu nih Sawl cu a bia ceih te ko seh timi David ruahnak
kha ruahnak tha a si. David kong ah hin, “Pathian nih cun ahodah
lehrulhnak ah a hman hnga?” na ti men lai. Filistine ral pawl a hman
hna. A fapa he pei an thah hna kha. Cu thawng cu a theih tik ah David
cu aa lawm in aa nuam nemmam lo. A ngaihchiatpi hna i an zuun a
tlem ve.
Mipa pakhat nih Sawl ka thah tiah David sinah a va thanh. A ka
fak ngai rua lai, a ti. “Pathian chiti thuhmi pa cung ah zeitindah na kut
na thlak ngam,” tiah a rak sik hnu ah amah tu cu a thahter hna (2
Samuel 1:14-15 zoh).
Sawl le a fapa upatnak hla Judah miphun sak awk caah David
nih a phuah. Cucu Filistines miphun hna khuapi chung ah sa hlah u
tiah a khap hna. An di a riam sual lai a ti. Sawl an thahnak hmun ah
cun ruah sur hlah seh, thingthei rampar thang kho hna hlah seh, tiah
hla a phuah hnu ah Israel miphun dihlak nih Sawl zuun cu tlem dih u
tiah thawng a thanh hna. Cucu mi cung ah lungfahnak a ngei lomi hna
lungput a si. Mi cung ah lungfah le unh-amh a hmangmi nih cun, “Cim
seh, cei seh, a tuhmi a zun,” an ti hnga ta.
53
David cu ruahnak nak in a rak tha taktak. Sawl hrinthlak tuchin le
fapar hna cung tiang ah dawtnak lungthin a ngei kho rih. Khua tha le
ram tha a pek hna pin ah siangpahrang cabuai cung rawleinak nawl
tiang a pek rih hna. Pa can ah aa ruahmi nih rak leirawi in thah tim
lengmang hmanh selaw, David nih cun Sawl thih hnu tiang zumhtlak in
a nunpiak rih. An dawtu upa le hruaitu cung ah zumhtlak nun cu a si
kho ko. Hrawk awk le hral awk ah an tim lengmangtu cung ah
zumhtlak nun na ngei duh in na ngei kho hnga maw?
PATHIAN NIH A SALLE HNA
I KAN RAL DOHPIAK LE LEHRULHPIAK
HI CU A PHUNG
A SI KO NAIN PATHIAN
SALLE NIH AN RAL KHA
ANMAH LE ANMAH
I LEHRULH HI CU
A THIANG LO.
Mr. Bevere, na cauk tialmi Satan Siaurawl (The Bait of Satan)
kha nihin ka rel ve i a chiah ka siang ti lo. Cauk ka relmi dihlak
chungah a tha bik bak a si. Pa menlo pei na rak si hi!
-P. A., MISSOURI
54
5
THLARAU LEI THIL AH TINHMI NGEI LO
IN KHUA A SAMI HNA HI ZEITINDAH
HRIN AN SI HNGA?
“Amah cu Bawipa chiti thuhmi kha a si caah,
amah cung i ka kut samh awk in, Bawipa chiti
thuhmi ka Bawipa cung ah hi thil ka tuahmi hi
Bawipa nih ka thlauh ko seh, tiah a ti. Cu ti cun hi
bia hin David nih a mi hna kha a lem hna i Sawl
tuk kha a awnh hna lo. Cun Sawl cu a tho i lungkua
khan a chuak i a lam ah khan a kal,”
-1 SAMUEL 24:6-7.
A cunglei Baibal caang ah hin David cu pa ah aa ruahmi Sawl nih
thah a timhnak kong kan hmuh. David nih a palhnak zawn hngalh aa
zuam. Zeicahdah Sawl nih a huat i zeitindah a lung a damter khawh lai
ti kha khurkhua a tuak len ko. Sawl thah khawhnak dirhmun ah dir ve
ko hmanh selaw that lo tein a cung ah zumhtlak a sinak kha a langhter.
A upatnak langhter awk ah a lu vawlei tonghter tiang in a kun zau
i Sawl sinah fakpi in a au. “Na cung ah thilthalo tuah duhnak le doh
duhnak ka kut ah a um lo; cun na cung zong
ah sualnak ka ngei fawn lo,” a ti.
55
A upatnak langhter awk ah a lu vawlei tonghter tiang in a kun zau
i Sawl sinah fakpi in a au. “Na cung ah thilthalo tuah duhnak le doh
duhnak ka kut ah a um lo; cun na cung zong
ah sualnak ka ngei fawn lo,” a ti.
David nih a cung upa pakhat sinah zumhtlak a sinak a langhter
khawh tik ah a phurh a zaang sut. Cu hnu zong ah cun Sawl nih a ral
thiamthiam. Thah a ka timh rih ko ti a hnaglh bu zong ah David nih a
cung ah kut thlak a duh hrimhrim lo. Pathian nih Sawl ralkap vialte a
hngilhter hna pin ah Sawl cu that ko cang u sih tiah ruahnak a petu a
hawile zong an tampi ko nain a cung upa Pathian chiti thuhmi lehrulh
cu aa tim bak lo. Ralkap vialte Pathian nih a hngilhter dihmi hna zong
cu Pathian nih ka lung thin a ka hneksaknak a si ti David nih a hngalh.
David nih amah uknak caan cu midang kha va thahnak in a
chuahter lai maw, asiloah Pathian caan rem dah a hngah lai ti kha
Pathian nih hngalh a duh i a zoh ziar ko.
Phuhlam hmang hlah u, ka naule hna; Pathian thinhunnak tu
nih khan cucu tuah deuh ko seh. Zeicahtiah Pathian nih pei,
‘Phuhlam cu keimah rian a si, keimah nih ka lehrulh hna lai,
tiah Bawipa nih ti.
-ROM 12:19
Pathian nih a salle ral lehrulhpiak hi cu a phung a si ko nain Pathian
salle nih anmah le anmah i lehrulh hi cu a thiang lo. Sawl hi amah ral
amah lila nih a lehrultu a si. Mi nih an hlorhmi le an upatmi David kha
kumpi kum 14 chung bak hlemhcia sahrang dawi in a dawi i tlangbawi
hna le an chungkharle hna tiang in a thah hna.
David cu aa hngilh hluahmah liomi Sawl pawng ah cun a dir ko.
Cucu a caah hneksaknak nganpi a si. Tuu congtu hna nih an ngeihmi
lungthin thiang kha maw a ngeih lai, Sawl
56
thattu dah a si lai? Asiloah Pathian lungput a ngeimi pa dah
a si lai?
Pathian nih a salle hna hi a bia an ngai maw ngai lo ti a hneksak
tawn hna. Kan pawngkam i a ummi kan hawile lila hna zong khi, “Na
mawh bak lo, kei cu si ning law ka lehrulh ve bak ko hnga,” tiah kan
hnar puar lak in a kan forhtu ah an cang tawn. Ka mawh lo timi
lungthin he mi va lehrulh duhnak hi Satan sinin a rami a si; Pathian
duhning cu a si lo. Cucu vawlei lei fimnak le titsa lei in a rami lungthin
a si ti kha fiangte in kan hngalh a herh.
Kei zong ka cung ah upa pakhat nih a hmanlomi thil a tuahmi ka
phuang lai maw phuang lo timi ruahnak he sau lakte kaa pai. Ka
phuan lo ahcun midang cung zong ah lungfahnak a chuahter than ko
lai. Ka thinlung chung ah, “A hmaanmi thil a si ko caah phuan ah a tha
ko lo maw? Ka phuan lo ahcun zeitin khin dah a nun zia a hei dongh
te hnga?” ti ka ruat. Cun phuang ko tiah ruahnak a ka petu zong an
um len ve fawn.
Kha thil Pathian nih a ka theihtermi kha a ka hneksaknak a si ti
nihin ah fiangte in ka hngalh cang. Cu pa tu nih cun rawhralnak phan
seh ti a ka duh bia a si. Ka cung ah a tuahmi ka phuan ahcun amah
bantuk cun mithalo ka si ve ko hnga. Pathian tu nih lehrul te ko seh,
ka ti caan le asiloah a sual aa ngaihchih ahcun thluachuah hmu te ko
seh, ka ti caan hi aa zat bak.
HRUAITU SUAL CU PATHIAN NIH
A HMANG DUH HNGA MAW?
Mi tampi nih an hal tawnmi cu, “Hruaitu sual hna hi Pathian nih a
hmang duh taktak hna hnga maw?” ti hi a si tawn.
Samuel ngakchiat lio kong kha (1 Samuel 2:5) ah zoh ta rih hmanh
u sih. Hruaitu sual tlangbawi Eli kut tang ah Samuel a chiatu kha
Satan si lo in Pathian tu a si. Eli nih khan fa sual pahnih a ngeih hna i an
57
pahnih khan tlangbawi an si ve. Zeitlukindah an sual ti ah cun zapi
thawhlawm hna kha duh paoh in an laak, an hman pin ah pumhnak
ah a chuakmi nu hna kha an duh paoh in an sualpi men ko hna.
Cu bantuk hruaitu sual le Thlarau ram lei thil zong a thei kho bak
lomi, thinlung dihlak bung in thla a cammi nu hna zurit a puh menmi
hruaitu kuttang ah cun um ve law zeitin? Vawlei lei thil le ei le bar
lawng a ruah caah a thau ngaimi hruaitu tlangbawi Eli cu a fale zeitluk
in an sual zong hmanh a thei kho ti lo. Biakinn chung bak hmanh i nu
a sualpimi hna a fale pahnih cu tlangbawi rian a hei pek ve chapbai
hna cu mu.
Cu bantuk hruaitu sual kut tang ah cun nihin ahodah a
um duh hnga? Biakinn dang ah pem tak zau in cu pastor le a fale
sualning lawng cu kan va caih ve men ko hnga pei. Cu bantuk hruaitu
sual kuttang ah a thangmi Samuel kong Baibal nih a chimmi bia hi ka
uar ngaite. “Ngakchia pate Samuel cu Eli tang ah Bawipa rian kha a
tuan lengmang ko,” (1 Samuel 3:1-a).
Sualnak nih cun thil tha lo a chuahpi. “Cun cu caan lio ah cun
Bawipa bia kha a tlawm ngaingai; langhnak kha atu le atu a um lo,” (1
Samuel 3:1-b). Pathian cu Hebru miphun he aa hlat tuk ah khua a sa
rua hei ti awk khin a um. An i pumhnak le an biakinn zong ah a awaan
a lang ti lo. Cu bu zong ah Samuel cu biakinn dang le bu dang ah
pem aa tim lo. Krihfa upa hna sinah kal zau in Eli le a fale sualnak va
phuan zong aa tim fawn lo. An pa fa rual an bu in chuah ding zongah
kawmiti a tuah lo. Eli kuttangte ah Pathian rian a tuan hniahmah ko.
Pathian nih Samuel cu cuka hmun ah cun a chia ko nain Eli le
a fale sualnak kong ceihmai le tuaktan aa tim lo. An bia ceih
awk ah cuka ah cun chiah a si lo i, an rian tuanpiak ding tu ah chiah a
58
si. Eli cu Pathian sal a si ti le amah (Samuel) sal a si lo ti kha fiangte in
a hngalh.
Fale nih nule le pale chimhhrin phung a si lo. Nule le pale tu nih
fale cu chimhhrin phung a si. Pathian nih kan hmaika le kan kuttang ah
a hun chiahmi hna cu thate in kan chimhcawnpiak hna awk a si.
Hawikom tha zong thapek an herh caan ah thapeknak kan ngeih i,
chimhhrin an herh caan ah kan chimhhrin ve hna awk a si ko. Kei
zong ka cunglei ah a ummi upa pakhat tuahsernak kong ah lungfahnak
ka ngei ve i cu kong cu hmailei deuh ah kan ceihpi ve te hna lai.
Samuel nih cun Pathian nih a pekmi rian kha a si khawh chung in
a tuan. Hmaanlonak tete a hmuhmi zong chim le rel aa tim lo.
Chimhhrin phun deuh in a pu Eli sinah a chimmi bia cu pakhat te
lawng a um. Cucu zahan ah Pathian nih zeibantuk bia dah an chimh
tiah a hung hal ruangah Samuel nih a pu Eli chimhhrinnak bia a chim.
Cucu amah Samuel bia si lo in Pathian bia tu a si.
BIAKINN HI EIDINDAWR A SI LO
Pastor asiloah Krihfa upa cheukhat sualnak a pelte hmuh ruangah bu
dang pem aa timmi Krihfa member kan karh chin lengmang cang.
Kan thawhlawm hi zeitindah an hman hnga? Kan pastor pa khi len
khawh le kai khawh zong a si lo; a min cu a va thang chin lengmang
chapbai, hei ti hna khi ceih le mai kan duh ngai i pastor pa phungchimmi
nih a ka simh tuk cang ti ruang men hna ah bu an i thial men ko cang.
Minung ah tlam a tlingmi pastor kan um lo. Jesuh lawnglawng hi
tlam a tlingmi pastor cu a si. Zeicahdah harnak maw, lungtlin lonak
maw kan ton tikah lonh le tei i zuam lo in mi cungah lungfahnak
seikurang khat he a zam tu in kan zam?
59
Kan hnulei kum hleili chung (hi cauk ka tial lio hrawng ah hin),
Krihfabu pahnih peng dang veve i a ummi ah member ka rak si. A
ngaite ti ah cun bu pahnih lawng ka ngei lo, a tampi ko. Pastorte cung
ah lung tlin lonak zong ka ngei ve lengluang ko. (Asinain hun tuak
setset ahcun ka lung tlin lonak lak ah a tam deuh cu keimah palhnak
le tlamtlin lonak ruang tu ah an si). An thatlonak hehlaw tiah chim pah
le phuan bu in Krihfabu dangdang ah aa thial kho ka rak si ko. Asinain
bu dang i vaa thial kha thil tha bik a rak si lem lo. Lungawtawm nawn
i ka um lio ah khin ni khat cu Pathian nih Baibal caang pakhat hmang
in bia a ka ruah: “Bu dang i thial naa timh ahcun hi ti hin i thial ko,”:
Lunglawm in nan chuak lai; daihnak he nan chuak lai.
-ISAIAH 55:12
Krihfa tampi hna cu an bu in hi bantuk hin an chuak lo. Krihfabu
hi mehhang duh paoh in i thim khawhnak rawldawr bantuk men ah
khin an ruah. Lung tlinlonak maw, piahtana maw, an ngeih, an ton
hlan vial poah umnak le khuaskanak men ah khin an ruah. Cucu Bible
cawnpiakning a si lo. Zeibantuk Krihfabu ah dah ka um lai, member
sinak ka laak lai, timi hi nangmah duhthim khawh a si lo; Pathian nih
an thimpiakmi a si. Baibal nih, “Pathian nih anmah duhning cio in
anmah le an umnak hnga ding cio ah khan a chiah hna,” a ti lo. “Pathian
nih amah duhningte in, anmah le an umnak hnga ding cio ah khan a
chiah hna,” a ti, (1 Korin 12:18).
Pathian nih um seh ti an duhnak zawnte i na um ahcun Sehtan nih
cun cuka hmun cun chuak seh ti an duh hrimhrim lai ti cu a fiang ko.
Phundang in kan chim ahcun, Pathian nih thingkung bang an phunnak
hmun in na hram cat lak in phawi an duh. An phawi khawh ahcun
Sehtan cu a hlawh a tling tinak a si. Phawi khawh lo in na hram a feh
i, na tonmi lung nuamhlonak zong sia ruah tuar in na tuar khawh ahcun
Sehtan cu a sung tinak a si.
60
HLENNAK PHUN KHAT
Krihfabu pakhat ah kum sau nawn ka rak um. Kan pastor pa cu
Amerika ram ah minthang pakhat a si ve. Phung a hun
chim cang ah cun ka kaa ka aan i ka zoh tawn.
Caan a hung rau i pastor pa kuttang ah cun rian ka hun tuan ve. I
naihniam tuk hrat ahcun a tlamtlinlonak zeimawzat ka hun hmuh ve
cang. Pathian rian a tuannak ah cu tin si seh, kha tin si seh tiah
lungthlehnak a tuahmi hna zong ka lung a tling lomi an hung um len ve
cang. Ka thinlung ah soisel duhnak a hung um chin lengmang ve i
lungnuamhlonak ka ngei ve cang. Cu hnu ah cun a phungchimmi zong
ka lung ah a lut ti lo; a tha in ka thei ti lo. Thlarau thazang zong zeihmanh
kaa chap kho ti lo.
Keimah he cu kan pastor pa kuttang ah Pathian rian a tuantimi
kan hawile nupa zong keimah bang cun an lung a hele ve cang. Cu
tikah Pathian nih cu bu cun a chuahter hna i anmah te in Pathian rian
tuan hram an thok ve. Cu hna nih cun an sin i tuan ding in an ka sawm
tawn. Zeibantuk harnak le lungnuamhlonak dah kan rak intuarti kha
an hngalh caah anmah he tuanti ding in maw, asiloah mah ke te in dir
ve ding in maw an kan sawm lengmang tawn. Pastor pa le a nupi le
Krihfa upa hna nih zeibantuk thil dah a hman loning in an tuah ti kha
an kan caihpi lengmang. Kanmah le kanmah cu zaangfah awk tlak
ngai ah khin kan i ruat hna i, lungdong le ngaihchia ngai khin kan rak
um. Cubantuk lungput kan ngeih lio ah cun Sehtan thang le rap nih a
rak kan fawih diam cang ti kha kan rak i hngal lo.
Cu hna nupa cu kan zawn a kan ruat ngaimi khi an lo. Asinain mi
thang kan chiattinak vialte cu kanmah nun a rocartertu lawngte an rak
si ko. (Phungthluk Bia 26:20) nih cun, “Thing a um lo ahcun mei cu a
mit. A thlite in a chim depmaptu umlonak hmun ah cun siknak a dai,”
a ti. Cu hna nupa nih an kan chimhmi cu a hman zong an hman men
ko lai. Asinain Pathian mithmuh ah cun kan chung hnih in kan rak palh
61
diam ko. Zeicahtiah thangchiatnak tihthing a khawmsuatu le mi
thatlonak kong ceihnak mei a kautu kan rak si diam ko ai. “Pathian
mihman bak na si ve caah hi bu chung ah hin mah bantuk thil hi na ton
bia a si,” an ka ti. Si dawh ngai cu a si ve taktak.
Kan nu he cun kan i ceih: “Kan hawile nupa chimmi hi a hman ko.
Kan bu chung ah kan i nuam ti lo hi mu. Kan chuah ah a tha deuh ko
lai. Hi hna nupa tu hi pastor ah i tlaih ko hna hen u sih. An bu member
hna zong nih khin an kan dawt ko lai dah,” kan ti.
Kan bu cu kan chuahtak i cu hna nupa bu ah cun kan pem. Asinain
caan sau a rau lo; a kum hmanh a tlin hlan ah piahtana kan tong than
thiamthiam. Cucaah kan thlarau zaang a der chin lengmang. Kan
chuahtakmi bu chung i kan um lio bantuk thiamthiam khan kan awlok
a chong. Kan pastor nupa hna he zong cun kan aan aa tlak kho ti lo.
A netnak bik ah cun kan bu thing ah kir than ko u sih kan ti. Kan
kir than hnu ah cu bu chung um kha kan caah Pathian duhnak a rak
sining kan i fiang chin lengmang. A hlanlio nak zong khan an kan dawt
deuh ngaite.
Pathian nih a ka thawh i, “John, hi bu hin chuak law kan ti bal lo.
Lungtlinlonak ruangah nangmah nawl in na chuak ko kha mu,” a ka ti.
Kan lungtlinlonak zong cu pastor pa le a nupi palhnak ruangah a
rak si lo; kanmah ruang tu ah a rak si ko. Kan lungtlinlonak kha an
rak hngalh ve cang caah an lungput zong an rak i remhsiam ve. Pathian
duhnak ramri in a lenglei na va chuah ahcun mi caah thluachuah na si
kho ti lo i, nan bu zongah thathnemnak na ngei kho ti lo. Pathian nih
an tinhmi chung i na um lo ahcun hawi he nan i dawtnak ti zong a kau
lai. Kanmah zong cu Pathian duhnak ramri le hauleng kan rak chuak
diam ti kan rak i hngal lo.
62
Lungfah awk lawng a bawhmi hna nih cun an tonmi thil cung kip
ah soiselnak an kawl. Pathian nih thluachuah a pek lomi zong khi a
hmanmi ah ruah an hmang. Pathian nih hin mi va soisel ding ah a kan
ko lo i, kanmah le kan tlamtlinlonak cio aa hmu ding tu ah a kan
kawh.
Pathian nawl a zulmi le a duhnak a kawlmi hna nih cun Pathian nih
a kan chimh lomi thil zong khi aphi a hmanning in kan chuah khawh
men ko lai. “Nan umnak hmun ah khan um peng ko u; thil zeihmanh
thleng hlah u, (nanmah zong i thleng hlah u)” ti hna khi a kan chimh
duhmi a si men ko lai.
Lungtlinlonak kan ngeih tik ah a kan hnemtu si ding in Pathian bia
kan kawl a herh. Cu kan tonmi thil hna zong cu kanmah rawhralnak
ca si lo in zumhnak lei i kan thannak ding ca le kanmah fehfuannak
ding ca tu hna an rak si tawn.
Thla khat hlan ah kan pastor thing pa cu ka va ton khawh. An
cung ah ka ngeihmi soisel duhnak lungthin hna kha keimah palhnak a
si zia ka va chimh. Cucaah lungtlingte in ka cung ah ngaihthiamnak a
ngei kho. Kan i dawtnak a fek than i lunglawmhnak in ka khat than
ve. Pastor pa zong nih cun amah riantuan hawi ah a ka thim than i cu
biakinn ah cun caan saupi rian ka tuan than.
THATE IN CINMI THLAIKUNG CU
A THEIPAR A THA
Sam 92:13 ah, “Bawipa biakinn chung ah hninghno ngai in cinmi
hna cu kan Pathian biaceihnak hmai zong ah theipar tha an
chuahpi,” ti kan hmuh (lerhmi aa tel).
Theipar tha a chuahpimi hna cu Bawipa biakinn chung ah cinmi
an si a ti hi mu. Thlaikung pakhat khi zarh thum voi khat in a umnak
hmun va thial law zeitindah a um hnga? A hramthlakning a felfai manh
tawn lai lo i a thang kho lai lo ti cu mi tam deuh nih cun kan theih cio
63
theu lai. Cun tongh le hngerhsaih lengmang hrat cu a thih zong a thi
men ko lai.
Mi tampi cu biakinn pakhat hnu pakhat an i thial, khemping le
crusade umnak hmun paoh an dawi. Cucu Thlaraulei thazaang
chapchuan duh ah an ti. Mi nih an rak theihhngalh hnanak le thazaang
an rak pek hnanak hmun i an um lo ahcun, lungfah thinhunnak fawite
in an ngei kho. An rem lomi thil pakhat pkhat an hmuhton sual caan
zong ah an ing a puang duh ngai. Cu tik ah hruaitu upa an mawhchiat
i hmun dang ah an i thial. Harnak maw, ngaihchiatnak maw, an hmuh,
an tonmi thil hna zong kha anmah remhsiamnak le zumhnak lei in upa
thinlung an ngeihnak ding caah Pathian nih a hmuhsakmi hna a si ti an
thei kho tawn lo.
Pathian thilser thingkung hna hi tahthimhnak ah hmang hnek hna u
sih. Theikung pakhat cu kan cin tik ah ti toih lawng a za lo; ruah fak,
thli fak, nilin khua-al hna zong a tuar ve a hau. Thingkung note khi
holh hei thiam selaw, “Hika hmun hin ka thial tuah u, a linsa tuk; a daih
deuhnak le thlichia ruahchia a tlawm deuhnak ah ka cing hen u,” a ti
men hnga dah ka ti.
Dum ngeitu nih a tha ko cu ta tiah a thial ahcun a thihther men
hnga. Zeicahtiah, thingkung nih cun nilin khua -al le thli fak ruah fak
hna hi a hram thukpi in a thlak khawhnak ding caah a herh vemi an si.
Dai zuar in an um ahcun an hram a fek kho lo. Thli fak ruah fak
ruangah hehlaw tiah an cawl an canghmi khi an hram fehtertu an si.
Kum tam nawm a liam cangmi caan ah serthlum a tam ngainak
Florida khua ah ka um bal. Khuasik a fah deuh paoh ah serthlum cu
an thlum deuh ti cu Florida khua mi hna nih cun an theih dih ko. Cu
bantuk in Thlarau thil lei kong zong ah a kenkip lo ah i thial lengmang
lo in Thlarau nilin le khua-al, ruah fak le thli fak hna kan tuar ve ahcun
kan hram thlak a thuk lai i, zeipoah in khawhnak kan ngeih pin ah
kan theipar zong a tam deuh lai; Pathian hmai ah a thaw deuh lai i zapi
64
ca zong ah kan thahnem lai. Cun zumhnak lei zong ah patling nutling
thinlung kan ngei kho deuh lai i Bawipa kan cung ah aa lawm lai; an
tlai lo ruangah phawimi thingkung kan si hnga lo, (Luka 13:6-9 zoh).
Kan than a thatnak ding caah Pathian nih kan nun ah a run thlahmi thli
fak le ruah fak hna hi kan hrial awk an si lo; kan in awk tu an si deuh.
Thiang Thlarau umpinak thawng in Sam catialtu David nih Pathian
nawlbia a zultu hna nun ah theipar a tamning a kan cawnpiak.
Bawipa nawlbia ah aa lawm i cu nawlbia kha chunchun zanzan
in a ruatmi cu mi thluachuak an si.
-SAM 1:1-2
Na phunglam a duhmi hna cu daite in khua an sa i zeihmanh
nih thinhunnak a pe kho hna lo.
-SAM 119:165 (KJV Lerhmi aa tel)
Tiva kam ah a khomi thingkung, a caan hmante in a thei a tlai
i a hnah a uai bal lomi bantuk an si. An tuahmi thil kip ah
khuaawng an tong.
-SAM 1:3
Bia dang in kan chim ahcun, Pathian bia ah hram a thlami le aa
lawmmi zumtu hna cu harnak, ngaihchiatnak le mi tihramnak an ton
zong ah thinhun lungfah an i tim lo, tinak a si. Thlarau tifim le thazaang
petu a umnak hmun ah an hram thukpi in an bunh, an sawh caah tiva
thingkung he an i lo. Pathian tikhor tawne ah a ummi ti nung le ti sung
an va than i an hun chuahpi caah an theipar a tam, a thaw i zapi zong
an lawmhter hna. Cun harnak phunkip zong a tuarzia an thiam.
Hallelujah!
Jesuh tahchunhanak bia thlaici vorhtu kong in thazaang la rih hna
u sih.
65
Cun a dang cu lung tamnak hmun ah a tlami thlaici bantuk an
si. Pathian bia kha an theih cangka lunglawmte in an i lak,
sihmanhselaw an chung ah thukpi a pil lo i saupi an um lo.
Cuca’h harnak le temhinnak kha cu bia ruangah an hmuh tikah
thinhun,
lungfah le nuartau an hmang.
-MARKA 4:16-17, KJV (Lerhmi aa tel)
Pathian nih an thimpiakmi hmun na kaltak ahcun na hramthlakning
aa nincan deuh lai lo caah, harnak na ton tik ah hmun dang tlik duhnak
na ngei than ko lai. Naa thial than lai i, cu nak cun na buai deuh chin
men ko hnga.
Thlarau lei ah tinhmi ngeilo in a vakmi lamcung minung sawhsawh
bantuk men na si cang lai i, midang ahonihdah a ka tihram rih hnga,
timi lungput he mi na zoh cang hna lai caah na nun ah daihnak a um
kho lai lo. Cu tin na si ahcun Thlarau lei theipar tha zong na tlai kho ti
lai lo i midang theitlai ei awk lawng na bawh cang lai; cun mah ca
lawng ruahnak nun in na nung lai.
Adam fale Kain le Abel kha zoh hna hmanh. Kain nih Bawipa
caah a lo chung chuak mitsur thei bor tha bikbik thawhlawm caah a
hun put. Cucu thlan ti put in a tuan hnu ah a hmuhmi theitlai a si. A lo
chung ah thinghmui, hramhbur le lung hrenghrong vialte a thenh dih
hnu ah a vawlei zong a cawh, a vuat hna i thadi le zaangba ngai in a
tuan. Cu hnu zong ah ti le non a toih hna i a caan tampi a pek. Pathian
caah hehlaw tiah a tuan hnu ah a tha bikmi a hun chuahpi. Asinain
cucu Pathian bianing a rak si lo i amah lung chuak raithawinak a si.
Cucu zei he dah aa lawh ti ahcun, Pathian velngeihnak cung ah i hngat
lo in kanmah thil ti khawhnak cung ah i hngat in Pathian kan biakmi he
aa lo.
Khatleikam ah Abel tu nih cun Pathian bianing in a satil lak ah a
tha bik le a thau bik a hun thim. Kain bang in theikung rampar a cing
66
ve lo. Cucaah a satil ngeihmi lak ah a tha bik a hun thim ve. An nu le
an pa nih taklawng an rak sinak kha theipi hnah in huhphenh an rak
timh. Cucu anmah tuahsernak in an sualnak khuh an i zuamning
langhtertu a si. Cu kong cu an nu le an pa a simi Eve le Adam sinin an
unau pahnih nih an theih ve cang theu lai. Cu tik ah Pathian nih savun
in an ningzahnak kha a huhpiak hna. Cucu amah Pathian duhning,
dotla satil raithawinak hmanthlak a hmuhsakmi hna a si. Cun khatleikam
ah Adam le Eve nih khan an sual huhnak caah raithawining kha an rak
thei rih lo zong a si men lai. Asinain Pathian nih a hmuhsak hna hnu ah
khan cun anmah lawng zong nih si lo in an fale tiang zong nih an theih
cang awk a si ko.
Kain nih Pathian lamhmuhsakning zul lo in amah ruahning in Pathian
lungton aa zuam. Pathian nih hin amah lam hmuhsakning in a sinah a
rami (Abel raithawining) lawng a cohlan i, minung chiat that thleidannak
hmang in a sinah a rami (Kain biaknak riantuanning) cu a cohlang lo.
Cucaah Kain cu thil tha tuah selaw cu cohlan in a um ko hnga; asinain
nunnak aa thim lo caah sualnak nih a uk tiah Pathian nih a ti.
Kain cung ah Pathian a thin a hung. Cu tik ah sual ngaihchihnak
he Pathian duhning tuah i zuam lei lo in a nau Abel tu a thah. Pathian
nih:
Nang cu chiatserh na si cang i hi hmun hin thawl na si lai. Hi
hmun vawlei hi na nau thisen na chuahmi dolh awk ah a kaa a
rak angmi kha a si. Lo na thlawh tik ah vawlei nih rawl
zeihmanh an chuahpiak lai lo; vawlei cung ah inn ngei lo in
a vak lengmangmi na si lai, a ti.
-GENESIS 4:11-12
Kain nih a tih bikmi, Pathian cohlan lo ding sinak kha, atu a cung
ah a tlung cang. Pathian lungton aa zuamning lampi, mah chiat that
67
thleidannak lampi, cu a nau thisen a chuahmi nih atu chiatserh lam ah
a canter cang. A thhlaikheu cinmi in fawizaang in a paw aa cawm kho
ti lai lo i, thlanti put in riantuan a hau cang lai.
Thinhun le nuartau a hmang tukmi Krihfa hna zong
theitlai tha an tlai kho lo. Thlaici vorhtu tahchunhnak bia cawnpiaknak
ah khan Jesuh nih thinlung hi vawlei a tahchunh. Kain lo le dum nih
theitlai an chuahpi lo bantukin lungfah le thinhun a hmang tukmi Krihfa
hna thinlung nih cun theitlai tha a chuahpi ve lai lo. Mi cung ah thinhun
awk le lungfah awk lawng a kawlmi Krihfa hna nun ah thil khuaruahhar
tuah khawhnak, holh theih lo chim khawhnak, phungchim thiamnak
le mizaw damnak zong lang len ko hmanh selaw cu hna cu Thlarau
laksawng lawng an si; Thlarau theitlai an si lo. Krihfa tha kan si le si lo
cu kan theitlai in zoh ding a si; laksawng in kan i tah awk a si lo.
Laksawng cu thenhmi thil a si; theitlai cu mah tuanchuahnak in
hmuhchuahmi a si.
Kain cu a tuahsernak ruangah ralzam le mivakvai na si lai tiah
Pathian nih a ti. Nihin Krihfabu tampi chung zong ah thlarau lei ralzam
le mivakvai kan tam chin lengmang. Tinhmi set ngei lo in an vakvima.
An comi Thlarau laksawng hlasak thiamnak, phungchim thiamnak,
profet biaphuan thiamnak le a dangdang hna khi a rak cohlang duhtu
bu le soisel awk a ngeilomi bu an kawl. Cu hna pawl nih an i vahpimi
thil dang pakhat cu mi cung lungfahnak le lungtlin lonak lawngte an si.
Cu hna pawl nih cun anmah le anmah kha mi tihramnak le
serhsatnak a tuarmi ah an i chia. Cun chan thar Jeremiah ah an i chia
fawn. Mi cawnpiakmi an cohlang duh lo. Aho he hmanh an i rem pek
lo. Hremnak a tuarmi mithiang asiloah Pathian profet kan si ko hih,
tiah anmah le anmah an i hnem. Cun ahohmanh zumhmi an ngei lo.
Kain he an i lo ngaingai. A tanglei bia hi ruat hmanh.
68
Kei cu vawlei cung ah ralzam le mivakvai ka si cang lai i a ka
hmumi paoh nih an ka hrem, an ka thah ko lai pei.
-GENESIS 4:14, (Lerhmi aa tel)
Kain nih hin ahopoah nih hrem le thah an ka duh ko lai tiah hremmi
minung sinak thinlung a ngei. Nihin zong ah cu thiamthiam. Mi cung
lungfahnak, thinhunnak, unh-amhnak le lunghrinnak thinlung a ngeimi
hna nih ahohmanh zumhmi an ngei kho lo. Cun anmah nun zong ah
thlennak um a herh ti an hmu kho lo. Mahte lawng um duhnak thinlung
an ngei fawn.
(Mahte lawng um a duh i) midang he aa rem lomi hna cu
anmah duhnak lawng zulh a duhmi an si.
-PHUNGTHLUK BIA 18:1
Pathian nih hin minung hi mahte lawng khuasa ding in a rak kan
siam bak lo. A fale hna pakhat le pakhat kan umti, kan kalti le kan i
zohkhenh hniahmahmi hna hi aa lawmh zawng tak an rak si. Pakhat le
pakhat kan i doh le kan i ral zawn ahcun a ngaih a chia tuk ve tawn.
Innchungkhar khat ah i rem hniahmahte in a umtimi le fel ngai le vekvak
ngai in a cawlcangmi bantuk siter a kan duh. Cun kan nunnak hi amah
sinin aa laakmi si hna seh ti a kan duh fawn. Mah cangpak in khuasak
a duhmi hna cu anmah duhnak lawng an zoh i Pathian lungthin an
kawl lo. Pathian kha ruahnak a hal lo caah hlen in a um theu tawn.
Ka chim duhmi hi mah le mah thong ah aa thlami hna kong a si.
Cu hna pawl cu bu khat hnu bu khat an i thial. Hawikom pakhat sinin
hawikom dang sin an phan. Cun anmah bing in vawlei ngeih an hmang.
An ruahning aa hrawm kho velomi paoh cu ral in an zoh hna. Harnak
an tonmi kha rak dironh ve lo in a zam in an zamtak. An donghnak cu
mi cung lungfah theu a si ko.
69
MI CUNG AH LUNGFAH
A HMANG TUKMI CU ANMAH
ZIAZA AN I HMU KHO LO.
ZEICA’HTIAH MAWHCHIATNAK
HI PHUN TAMPI A UM CAAH A SI.
Kum saupi chung kan umti cang i kan nuva karlak ah hin i
ngaihthiam khawh lonak le lung i fahternak tampi kan ngei. Hawikom
zong hi kan ngei tlawm chin lengmang i mahte lawng khuasak duhnak
thinlung hna ka ngei tawn. Cun a pumh cu kaa pum peng ko nain mi
va dawt duhnak thinlung ka ngei kho lo. Hi cauk ka rel le cangka
zeipaoh aa thleng dih. Ka lungfahnak, thinhunnak le mi ka ngaihthiam
khawh lonak vialte chung in Pathian thawng in mi luat ka si cang.
-C. G., BELFAST, IRELAND
70
6
BIATAK
HNGALH KHAWHLONAK________________
(Annih) cu cawn le hngalh a duh zungzal ve tung
nain biatak a hngal kho ve lomi an si.
-2 TIMOTE 3:7
An ka hal pah lengmang tawnmi bia cu, “Krihfabu bu khat in bu
dang ah i thial hi a tha maw?” ti a si. Ka leh tawnmi hna cu, “Ahonihdah
cu na umnak bu ah cun an kuat?” ti a si.
Mi a tam deuh nih cun, “Pathian nih…,” an ti. “Pathian nih an
kuat ahcun, amah Pathian thiamthiam nih an chuahter hlan paoh cu va
chuak hlah,” ka ti tawn hna. Pathian nih an chawnh lo i daite in a um
ahcun “Zei thil hmanh thleng hlah. Chuak hlah. Kan chiahnak hmun
ah hin um ko,” a tinak a si lai.
Pathian chuahtermi na si ahcun Pathian rian dang na va tuannak
hmun dang le biakinn dang zong ah daihnak le hngangamnak na ngei
lai.
71
Lawmhnak he nan chuak lai i, daihnak nih an hruai
hna lai.
-ISAIAH 55:12
Thlarau forhfialnak tel lo in minung hawi cung i lungfah
ruang le thil pakhat khat cung i lungtlinlonak ruang ah bu i thial hi
Pathian duhnak a si bal lo. Rom 8:14 zong ah, “Pathian Thlarau nih a
hruaimi hna cu Pathian fale an si,” ti kan hmuh. “Harnak le lungtlinlonak
ruangah bu aa thialmi hna cu Pathian fale an si,” a ti lo cu mu.
Biakam Thar ah ‘fa’ ti hi hmun tam nawn ah kan hmuh i hihi Krik
biafang pahnih ‘teknon’ le ‘huios’ in a rami a si. ‘Teknon’ sullam cu
nuva kharkhuah nih hrinmi fa tinak a si.
Kan fa upa Addison cu a hung chuak i John Bevere le a nupi
hrinmi fa a si. Fa ngeihtertu sayamah hna zohkhenhnak khan chung
ah ngakchia dang tampi hna he an chiah lio hna ah cun aho khi dah
kan fapa cu a si ti theih awk a tha lo. Kan mileng nih zoh le hmuh an
duh tik ah a kut i an thlaihmi a min zoh lawng in hngalh khawh a si.
Zeidang thil in hngalh khawh awk a tha lo. Addison cu John Bevere le
Lisa Bevere hna i an ‘teknon’ a si ko.
‘Teknon’ timi biafang hi Rom 8:15-16 chung ah hman a si ve.
Thlarau in fa sinak kan ngeih cang caah, “Pathian Thlarau le kan thlarau
cu hmunkhat ah an i fon i Pathian fa ‘teknon’ kan si kha tette an
khan,” ti a si. Mi pakhat nih Jesuh cu Bawi ke khamhtu ah a pom
ahcun amah cu Pathian fa a si cang, (Johan 1:12 zoh).
‘Huios’ timi Krik biafang cu Biakam Thar hmun tampi ah hmuh
khawh a si ve i, “A nu maw, a pa maw, an pahnih in maw, he an ziaza
le umtu an i lawh caah cu hna nuva fa a si theu lai tiah theih khawh a
si,” tinak a si.
72
Ka fapa Addison cu a hung thang i a pa keimah he kan mui zong
kan cawlcanghning zong aa lo taktak ko. Kum ruk a si lio ah kan
nuva khual kan tlawntak i ka nu le ka pa nih an rak zohkhenh. Ka nu
nih kan nu Lisa sinah, “Addison hi cu a pa hmanthlak bak a si ko e,”
a ti tawn. A kum zat ka si lio i kan sining cu aa lo taktak. A hung thang
i kan i lo chin lengmang. Hrinnak lehhmah le minthut zoh lawng si lo in
kan sining ziaza le cawlcanghning pin ah kan muisam hrimhrim aa
lawh dih caah Addison cu John Bevere fapa a si lo ti awk a tha lo.
A tawifawinak in chim ahcun Krik biafang ‘teknon’ cu bawhte
asiloah a lung a fim rihlomi fapa tinak a si. ‘Hunios’ tu hi a lung a fim
cangmi fapa tinak deuh a si.
Rom 8:14 ah kan hmuh rihmi cu, “Pathian Thlarau nih a hruaimi
hna cu Pathian fale ‘hunios’ an si,” ti a si. Cu hna cu Pathian Thiang
Thlarau hruaimi, upa lungfim rual an si. Pathian Thlarau hruainak cu
upa lungfim a si rihlomi hna nih cun a zulh an thiam lo men ko lai.
Cucaah voi tampi cu anmah ruahnak le tuaktanning le pawngkam thil
umtuning zoh in an kal kho men. Zeicahtiah upa lungfim an si rih lo
caah Pathian Thlarau hruaining in kal an thiam rih lo.
Addison cu a hung thang lai i upa lungthin a ngei deuh chin
lengmang ve lai. Cu tik ah tuah awk le ruahkhah awk tam deuh ka
pek chin lengmang ve lai. Takpum le ruahnak thang lo le i thleng lo in
ngakchia bang a um peng ahcun cucu Pathian tinhning a si hnga lo.
Addison nih upa lungthin a ngeih khawh chin lengmang- nak cu
harnaktete a ton pah lengmang ve caah a si. Sianginn ah ngakchia
sual pawl nih Addison cu hnahnawhnak an pek pah lengmang ti thawng
ka theih. Cu tik ah va kal i va tlangtlak ka lung ah a chuak nain ka kal
lo. Zeicahtiah ka va chanh lo le ka va tlangtlak lo kha a caah a tha
deuh lai ti ka zumh; upa lungthin a ngeihter deuh lai.
73
Cucaah sianginn i a hawile pawl nih an tihramnak le tuaitamnak
cu a nu he lehrul ve lote in a intuar khawh peng naklai kan inn ah
thazaang kan pek tawn. Cucu a nunnak ah bawmtu thil tha taktak a
si.
Krihfa hna kan cung ah Pathian nih thil a tining le a ruahning
hi cu he cun aa lo. Baibal zong nih, “Amah (Jesuh) cu Fapa
(Huois) a si nain, nawlngaihnak lungthin a ngeih ruangah harnak (fak
bik) tiang a in,” a ti, (Hebru 5:8 lerhnak aa tel).
Taksa thannak nih can tam nawn lak a herh. Kun hnih ngakchia
pe ruk a sang bal lo. Lungthin ram le thluak lei thannak caah cawnnak
a herh. Thlarau lei thannak belte nih cun ‘caan’ le ‘cawn’ nak in
‘nawlngaihnak’ a herh deuh. Peter zong nih hi ti hin a ti:
Krih nih taksa in kanmah ruangah fahnak a tuar bang nannih
zong cu lungput cu zulh i zuam u; taksa in harnak a tuarmi
(Krih) cu sualnak a ngei lo.
-1 PITER 4:1 (lerhmi aa tel).
Sualnak a ngeilomi pa cu Pathian Fapa dawt a si i nawlngaihnak
lungthin in a khat. Cun patling lungthin a ngei. Amah duhning i um lo in
Pathian duhning in a um. Jesuh nih harnak le fahnak cu nawlngaihnak
in a tei bang harnak kan ton tikah nawlngaihnak in tei kan i zuam ve a
hau. Pathian Thiang Thlarau chimmi Pathian bia kha kan ngaih ahcun,
patling lungthin kan ngei lai i, mi tihramnak le lungfahnak kan ton zong
ah a tuar zia kan thiam lai. Cu tuar thiamnak tawh cu thluak fimnak a
si lo; nawlngaihnak tu a si.
Kan krihfabu cio ah kum kul hrawng a um ve cang i Baibal zong
a thei ngai ve cang i, sermon thatha voi tampi a ngai ve cangmi zong
Thlarau lei thil ah ngakchia a lo rihmi tampi kan ton cio cang hna. Cu
hna pawl cu harnak le lungfahnak an ton sual tikah Thiang Thlarau
thawnnak i tuar lo le do lo in anmah ruahnak le thawnnak in tuar an
74
hmang. Cu hna pawl cu a cawng peng ko nain biatak a thei lomi pawl
an si, (2 Timote 3:7). Biatak an theih khawh lonak cu an theihmi kha
an nun ah atak in an hman lo caah a si.
Kan thannak ding le patling lungthin kan ngeihnak ding ah biatak
nih kan nun a hruai a hau. Cun nawlngeihnak lungthin kan ngeih a hau
fawn.
MAH LE MAH ZAWL I RUNNAK
Nawlngaih lo ruangah mah le mah zawl i runnak a chuak. Cu nih cun
a ruang le a chan a puh bik tawnmi cu mi cung lungfahnak le thinhunnak
(Kawl nih midang va ‘chi-hnawng’ an timi phun deuh khi) a si. Mi
cung ah lungfahnak le ngaihchiatnak kan ngeihmi nih mah zawl i runnak
le i kilvennak hi a pingpi in a chuahpi tawn. Zeitintiah cu nih cun mah
sualnak le tlamtlinlonak a kan hmuhter kho lo. Midang palhnak le
tlamtlinlonak tu tam deuh in a kan hmuhter.
Naite ah khan minu pakhat nih biakinn dang ah aa thialmi a hawi
nu kong a ka chimh. A pastor pa cu rawlhrawn a sawm. Bia an i
ruahnak ah, “Zeicahdah kan bu ah na hun i thial?” tiah pastor pa nih
cun a hal. Cu nu nih cun upa pawl tlamtlinlonak tampi a chim.
Pastor pa nih cun a ngaih ko i a donghnak ah a lungfahnak cu a
thiam tawkin vawlei lei bia in hnemh. Keimah nih ka hmuhton vening
ah, Pathian bia in hnem selaw a tha deuh hnga. Cun kei cu si ninglaw,
Pathian nih daihnak le chuahnak nawl a pek hlan lo cuka biakinn ah
cun va kir than ko, ka ti hnga.
Pathian nih daite in chuahnak nawl an pek ahcun mi cung
lungfahnak le chuanlam dang na kawl hnga lo. Na bu thing zong na
soisel duh lai lo. Cu nu cu khuacaan a hungsau cun atu a pastor pa
zong hlanlio a pastor pa bantuk in a soisel thiamthiam ve te ko lai.
75
Lungfahnak le thinhunnak kan lung ah kan pawi ahcun a hun zultu thil
thalo tampi kan pawi chih.
Amerika ram ah pupa tuanbia pakhat a um. Hmun pakhat ah
khuatlatu hna cu Nitlaklei kap ah an i thial. Cu Nitlaklei kap i khua
pakhat pawng i a ummi tlangpar ah an putar le an mifim pa pakhat cu
a kai. Nichuahlei in phudang an ra ve. Thuthmun tlamtling in an khuar
hlan ah an ton hmasa bikmi cu cu tarpa cu a si. Cuka pawng khua
minung hna cu zeidah an lawh tiah an hal.
Biahalnak he a leh hna. “Nannih nan hun kaltakmi minung hna
tah zeidah an lawh ve?”
Acheu nih, “An sual ngai e, mi soisel an hmang ngai; a suallo zong
an tihram hna, lihchim zong an hman pinah fir zong an hmang,” an ti.
Tarpa nih cun, “Hika khua zong hi cu hna hlikhlek cu an si ve,” a
ti. An ton cangmi harnak in luatnak na kan pek an ti i cu tarpa cung ah
cun an i lawm ngaite. Cun Nitlaklei pang ah umhmun khuarnak ding
hmun kawl in an kal than.
Phu dang he an i tong i cu bantuk thawngpang thiamthiam cu an
hal hna.
An leh hnaning cu, “Khuaruahhar awk tlak in an tha. Mi
zawnruahnak in an khat. An i then an i pe i harnak kun herhnak kun a
um tik ah an i bawm. Cu hna sinin chuah awk le kaltak awk cu a har
ngai nain kan techin fapar hna zawnruah ah Nitlaklei kan panh than
ko hih,” an ti.
Tar fim pa nih cun, “Kannih kan hun chuahtakmi hna zong nanmah
chuahtakmi hna bantukte cu an si,” tiah a leh than hna.
76
Cu tik ah cu hna phu cu an i lawm ngai i, “Hika ah hin umhmun
khuar cang u sih,” an ti. Hlanlio thil an hei cuanhmi le tuaktanmi cu
hmailei i an techin fapar hna an umtuning le khuasak te dingning
zawnruahnak ruangah a si.
Na chuahtakmi bu ah na intuarning thiamthiam kha na fuhpanhmi
bu thar zong ah na intuar te ko lai. Jesuh nih (Johan 20:23) ah hi tihin
a chim: “Mi sualnak kha na ngaihthiam hna ahcun ngaihthiam an si ko
lai; na ngaihthiam hna lo ahcun ngaihthiam lo an si ko lai.”
Mi cung ah lungfahnak le ilhkhiahnak kan ngeih caan
ah cun an sualnak kan hmu kho khun. Kan bu ah lungfahnak kan
ngeih ruang i bu dang ah kan i thial ahcun a rauh hlan ah cu bantuk
lungfahnak cu kan tong thiamthiam ko lai. Cu tik ah a hlun he a thar
he lungfahnak pahnih kan i chap lai.
‘Thil hlathlaitu’ hna chimning ah nuva aa thenmi chung in za ah
60-65 karlak cu midang he an i thitumh than zong ah an i then than
thiamthiam ti a si. Achan cu an i thitvat hmasat lio i an lungput he
thiamthiam khan a voi hnihnak zong an i thitvat caah an tonmi piahtana
zong aa khat thiamthiam ko ti a si. Cu tik ah lungfahnak thuah hnih he
khua an sa.
Hi ka chim duh chanmi ‘mi cung lungfahnak’ kong hi nuva
thitvatnak le i maknak he lawng aa pehtlai lo. Zeidang thil tampi he
zong aa pehtlai ve. Phu dang ah Pathian rian a tuantu pa pakhat cu
kanmah phu ah a rak i thial. A pu cung ah lungfahnak a ngei. Caan sau
nawn hnu ah khin Bawipa nih va sawm duhnak thinlung a ka pek. A
lungfahnak zong a dam pah cang theu lai ti ka zumh.
Cucaah a pu cu fawn in ka hei chawnh. “A tha ko cu ta,” a ka ti.
Zeicahtiah cu pa zong, a pu he zong kan i daw. Ka sin i a tuan ah cun
a lung zong aa nuam deuh lai ti a ruahpiak ve.
Cu pa kan sin i a hung tuan le cangka piahtana a chuak. A pu
hmasa cung i a lungfahnak kha a puang lengmang. Keimah cung
77
zong ah a lung a fak than. Cucaah a si khawh chung in a lung nuamhnak
ding lawngte kaa zuam.
Thla hnih lawng kan sinah a tuan hnu ah aa din. A pu
hmasa sinin aa nuamh lonak bantuk thiamthiam kha kan sin zong ah a
ngei ve. A ka thawh i, “John, aho sin hmanh ah Pathian rian ka tuan
ti lai lo,” a ti.
Thluachuah halpiaknak le thlacampiaknak ka ngeih hnu ah ka
kalter. Amah he a innchung nu he an zawn kan ruat ngai ko. A
hmanningte in chim ahcun a rak tuan hmasanak kha Pathian nih a
auhnak hmun a si.
A kal hnu ah cun Pathian sinah hi ti hin thla ka cam. “Bawipa, hi
pa he hin kan i rem ngai ko nain zeicahdah aa thial hnga?” ka ti.
Zarh tlawmpal a rauh hnu ah hi biahalnak hi ka hawi pastor pa
hmang in a phi a ra. A timi cu, “Voi tampi cu Pathian nih hin hmun khat
in hmun dang ah thial le pem lawngte a ruatmi Krihfa member cheukhat
hna hi thial le pem a sianh ve ko hna,” a ti pah in a tanglei tahchunhnak
hi a lak.
Elijah zong kha Baal le Asherah mizuk pathian tlangbawi a simi
naal profet tampi a that dih hna hnu ah Jezebel sin in a zam ve (1
Siangpahrang 18-19 zoh). Cu naal profet hna cu an ram chung mi
hna kha mizuk an biakter hna pin ah Jezebel misual nu he cabuai khat
ah rawl a dumti tawnmi an si. Naal profet vialte a thah hna ti thawng
a theih tikah Jezebel nih suimilam pakul le pali chung ah ka thah lai
tiah a hei thlerh.
Pathian nih cun Elijah kha Jezebel va hnem ding in a duh nain
Elijah nih a zaam tu in a zaam tak. Zaam lawng zong hmanh si lo in a
thinphan tukah Pathian kha ka thihter ko tiah a hal. Pathian fialmi rian
cu tuan ruam a ngamh lo. Pathian nih changre pahnih te va pek le eiter
78
ding in vanmi a thlah i Horeb tlang cung ah a ni 40 le zan 40 vaa thuh
a fial.
A rak tlun tikah Pathian nih a hal hmasat bikmi cu,
“Zeidah na va tuah? ti hi a si.
Cucu khuaruahhar awk tlakmi biahalnak a si. Zeicahtiah amah
Pathian nih zaam ding in a hna a tlakpi caah ei awk changreu zong a
hei kuat si kaw, a hung kir than tikah, “Zeidah na va tuah?” tiah a hal.
Thih tih ah aa thup ti a theih ko. Thuhnak nawl zong a awnh, a pek ko
bu ah mah ti a halmi nih hin hi thil hi Pathian hnatlaknak taktak le
prokrem cu a si lo, ti a fainter.
Pathian nih a thawh i, “Damaska theserawn ram lei ah va kal law,
Nimshi fapa Jehu khi Israel siangpahrang si ding in chiti va thuh tuah.
Cun Abel Meholah khuami Shaphat fapa Elisha khi nangmah rian
changtu ah chiti vat huh ve,” tiah a fial (1 Siangpahrang 19:15-16).
Siangpahrang misual nu Jezebel cu Jehu siangpahrang le Elisah kut
tang ah thah in a um (2 Siang. 9-10). Jezebal thah rian cu Elijah nih
tuan lo in amah a changtu Elisha nih a tuan.
Hi tuanbia a chimtu pastor ka hawipa nih a ka chimh thanmi cu,
“Harnak kan ton dingmi hi zaamtak rumro kan timh ahcun Pathian nih
a kan tinhpiakmi a si lo zongah zaam a kan sianh caan a um ko,” a ti.
Mah he aa lomi Namber 22 chung bia khi a lung ah a hung chuak.
Ziknawhnak chawhlawn tampi a hmuh ruangah Ballam nih Israel
miphun kha chiatserh a timh hna.
Cucaah Bawipa sinah nawl a hal. Asinain Pathian nih a sianh lo.
Cu nak in a tam deuhmi chawhlawn he Moab siangpahrang fanu nih
a hung fuh than caah Israel miphun chiatserh ding in Balaam nih Pathian
cu nawl a hal than. Pathian nih, “Va kal ko hnik ca,” a ti.
79
Zeicahdah Pathain nih a sianh hnga? A lung maw aa thleng? Si
hlah. Balaam nih kal a duh tuk tikah Pathian nih a al duh lo bia tu a si.
Asinain Pathian thinhunnak Balaam
cung ah a tlung.
Kan duh tuk lawmmammi thil cu Pathian nih hin a kan duhpiak
lem lo zong ah a kan thlauh in a kan khap taktak lem lo. Asinain a
akan bawm duh lo ti cu a fiang.
Kan duh lomi thil hna hi tong in tuar hna seh ti cu Pathian nih a
kan duhpiakmi a um theu tawn. Cucu kanmah thawnnak le thazaang
caah a si ti kan theih lo caah kan zaamtak theu. Cuti kan zaamtak
ruangah ‘piahtana’ a chuak dingmi kha kan luat kho hlei lo. Caan
khat khat ca lawng ah kan luat i ‘piahtana’ nih cun ni khat khat i ton
awkah a kan hngah peng ko.
Ka rian tuanpi ding in ka lakmi pa umtuning nih hin kei zong mi
cung lungfahnak le mi he kan i pehtlaihnak kong ah thil tampi a ka
cawnpiak ve. Midang cung i lungfahnak ngeih ruangah kan sinah a
hun i thialmi hna he cun a ngan a dammi hawikomhnak ngeih a fawi
lo. A liam ciami lungfahnak kha ka philh cang ti hmanh selaw zeimawzat
cu a caam peng ko.
Dawtnak nih cun mi palhnak aa cinken peng lo i hmailei caah
ruahchannak a um. Mi cung ah kan lungfahnak kan tei khawh ahcun,
kan nun ah daihnak a um lai. Hmakhatte i kan lung a dam tuan khawh
lo zong ah a tuan lei paoh ah thindam kan i zuam a hau.
Ka pastor hawi pa nih khan a chim thanmi cu, “Phungthluk pakhat
nih cun ‘uico khi tisa aa purh sual ahcun tikik tiang zong in a tih lan,’
an ti,” ti a si. Cu ve bang in Krihfa mi zeizat ko dah voikhat tisa toih
sual ruangah tikik a tih hna hnga?
80
Jesuh nih cun kan hma damter a kan duh. Asinain kanmah tu nih
damter kan sianh tawn lo. Zeicahtiah cu damternak lam cu lam fawi a
si ve hoi lo. Cu lam cu toidornak le mah le mah i alnak lam a si i a zul
khomi hna cu tharau lei ah nu tling pa tling ah an chuak ve. Cu lam cu
mah ca thatnak nak in midang (kan lung a kan fahtertu zong) caah
thatnak tuah duhnak lam a si.
Lungpuam le uah-annak, nuartau le ilhkhiahnak lungthin nih cun
cu lam cu a zul kho lo. Lungsau thinfualnak le toidornak lungthin he
daihnak le mi ca thatnak a duhmi hna lawng nih an zulh khawh. Zulh
awk ah a har ko nain, cu lam chuak lak in a zul khomi hna caah cun
nunnak lam a si.
PATHIAN HMAIKA I KAN
TUAH KHAWHMI ZONG KHI
MINUNG HMAI AH CUN TUAH
KHAWH LO CAAN A UM.
Mah cauk ‘Sehtan Siaurawl’ (The Bait of Satan) hi ka rel hnu in
Pathian Bia ka hmuhning le ka zohning aa dang. Mi cung ah lungfahnak
nganpi ka ngei i mah cauk hi rel hlah ninglaw zungzal Sehtan thong ah
ka tla ko hnga.
-F. N., MALAYSIA
81
-
7
A FEKMI
DIRHMUN_______________________________
Sihmahselaw Bawipa nih a chimmi cu hihi a si:
“Zion ah hin a fek i a thawngmi inn hram ka ser lai.
Cu hram ah cun innkil lung, lung cang ka bunh
lai i cu lung cung ah cun, ‘zumhnak fek cu
a lung zong a sau,’ tiah tial a si lai.
-ISAIAH 28:16
Pa fel nih cun ruatkhak hmasa lo in rian a tuan lo. Zei thil paoh
ruatkhak hmasa lo le tuaktan hmasa lo in lakhruak in ti le tuah a
hamgnmi cu dirhmun a fek lomi, palhnak a ngei tammi an si duh ngaite.
Cu bantuk minung cu tukforhnak le harnak an ton tik ah fawite in an
tlu. Simon Peter nunnak kha tahchunhnak ah zoh hmanh u sih.
Jesuh nih a zultu hna kha, “Mi Fapa hi mi nih aho an ka ti dah?”
tiah a hal hna, (Matthai 16:13 zoh hmanh).
A zultu hna nih cun an theihning cio in an leh lulhmalh. Jesuh nih a
thawh than hna i, “Nannih nih tah,” tiah a hal ve hna, (caang 15 nak).
Zultu hna cu hi lio ah hin lung awtawm nawn in an kaa
an i aan lai i an Bawipa cu an zoh theu lai dah ka ti. Holh a
ram ngai tawnmi kha atu cu an dai dup ko. Hi biahalnak hi
an tuaktan balmi a si tak lo men lai e. Aphi an pe kho bak lo.
83
Jesuh cu thil a tuahmi paoh hi thate le tlamtlingte in tuah a hmang.
Zutu hna nih cu biahalnak cu fekte le felte in ruat ve hna seh ti a duh.
An theihmi maw, an theihlomi zong ah maw felte in ruah le tuaktan
thiamnak cawnpiak a duh hna. Midang kongkau tuaktan set lo in an
um tawn pinah anmah hrimhrim nih an Bawipa kha mi zei set dah a si
ti hi an tuaktan tuk bal lo.
Jesuh nih ‘Piter’ tiah minkep a sakmi Simon lawng nih aphi hman
a pek khawh. “A nungmi Pathian Fapa, Mesiah kha na si,” a ti (Matthai
16:16).
Jesuh nih cun, “Jonah fapa Simon, mi vantha ngaingai na si.
Zeicahtiah hi biatak cu minung sinin na hngalhmi a si lo i, vancung ah
a ummi ka Pa nih an pekmi a si,” a ti, (16: 17).
Jesuh nih Piter cu ahonihdah a chimh ti kha a hrihfiah. Piter nih cu
thil cu amah fimnak in a theihmi le a hngalhmi a si lo; Pathian chimhmi
a si.
Piter hi Pathian a duh ngaingaimi pa a si. Cucaah Jesuh zong hi
bia tampi a hal tawntu a si. A hawile dang dihlak hmuhhngan bak ah ti
cung zong ah a kal ve bal. Pathian hmurka hrimhrim in thil theih duhnak
lungthin a ngei.
Jesuh cu Pathian Fa a si ti a theihnak hi amah fimnak a si lo.
Pathian kong le kau ti bang in a haalmi pa a si caah Pathian nih a
pekmi fimnak laksawng a si. Mi tampi cu Piter theihmi le hngalhmi hi
kan thei, kan hngal cio ko nain Piter tlukin Pathian hi ti bang kan haal
lo.
1 Johan 2:27 nih, “Krih Thlarau nan chung i a um paoh ahcun
ahohmanh cawnpiaktu nan herh hna lo. Zeicahtiah Thlarau nih cun
zeizong vialte kha an cawnpiak hna i an cawnpiakmi hna cu biatak a
si, a hmanlomi a si lo,” a ti.
84
Cu Pathian Thlarau nih cun Piter cu a cawnpiak. Mi nih an chimmi
zong a theih ve pin ah, Pathian nih chunglei nun ah a chimhmi kha a
cuan peng. Chunglei nun ah Pathian nih thil an theihter ahcun fawite in
na tlu kho ti lo. Pathian nih a si a timi cu vawlei nih a si lo an ti zong ah
na lung aa thleng kho hlei lai lo.
Jesuh nih Piter le a zultu vialte hna sin ah khan, “Pathian nih (a
langhtermi hngalhnak in) hi lung cung ah hin ka Krihfabu ka derh lai i
cucu thihnak hmanh nih a tei kho lai lo,” tiah a chimh hna (Matthai
16:18). Cucaah Pathian bia hi cu a fekmi dirhmun a si ti fiangte in kan
theih khawh. Peter zong nih Jesuh kong fiangte in a theih khawh venak
hi Pathian pekmi laksawng a si.
PATHIAN THAW CHUAHHNAWHMI BIA
Phung ka chim caan paoh ah hin ka aw chung ah Pathian aw ngai u
ka ti tawn hna. Kan rian a tam tuk tawn tikah Pathian bia kan theihmi
hi ca chungah ka tial tawn hna. Cu nih cun kan thluak lawng a thanter
i kan thlarau a thanter lo.
Kan thluak thil theihnak lawng a than tik ah thil pahnih a chuak
khomi an um. Cu hna cu: 1) kan tluk le kan rilh a fawi, 2) kanmah
fimnak thluak nih a kan temtawn i a kan uk. Cu thluak fimnak cu
Jesuh nih a Krihfabu a derhnak ding a fekmi hmun a si lo. Bible kan
baihat (by heart) mi cung ah Jesuh nih a Krihfabu derh aa tim lo; a Bia
cung ah derh aa tim.
Midang phungchim kan ngaih tikah maw, Baibal kan rel tikah
dah kan thlarau nun a hun tlerhmi bifang le biatluan an um ahcun cucu
Pathian nih kan caah a hun phuan duhmi, a thaw a hun chuahhnawhmi
bia a si ti kan hngalh thiam a hau. Cu nih cun kan nun ah ceunak le
hngalhnak thar a kan pek lai. Sam zong nih, “Kan chung i a hung lutmi
na bia nih ceunak a kan pek, hngalhnak a tlawmmi kha fimnak a pek
85
hna,” a ti (119:130). ‘Kan chung’ ti tikah kan thluak ti duhnak a si lo,
kan lungthin tinak a si. Pathian bia nih cun kan lungthin kha ceunak le
thil hngalh khawhnak a pek khawh.
Midang phungchim kan ngaih tikah phungchimtu nih a chimmi
kongkau si hleng lo in thil dangpi zong Pathian nih kan caah thaw a
chuahhnawh caan a um ko. Asiloah phungchimtu hmanmi bia hmangin
kan nun a khehkhuai caan zong a tampi. Cu nih cun zumhnak lei ah
ngakchia kan sinak kha nutling le patling nun ah a kan hruai. Kan
theih lomi le kan hngalh lomi kha a kan theih, a kan hngalhter. Cu a
thaw a chuahhnawhmi Bia a umnak, asiloah a va luhnak hmun, kan
thinlung chung ah khan Jesuh nih Krihfabu derh a duh.
Cu thaw a chuahhnawhmi Bia cu Jesuh nih lung a tahchunh. Lung
nih a hmuhsak duhmi cu thawnnak, fehnak, le hninhsaihlonak a si.
Lung cung le these cung innsatu hna tahchunhnak kha lung ah a hung
chuak. Harnak, tihramnak, hremnak le lungfahternak thlichia a hung
hran tikah these cung inn cu a rawk i lung cung inn lawng a hmun.
Pathian sinin theih kan duhmi bia hi Baibal ah kan hmuh khawh lo
caan a um theu. Tahchunhnak ah ahodah ka thitvat lai? Khoikaahdah
rian kan tuan lai? Khoika Krihfabu ah dah kan luh lai, ti bantuk. Hi
bantuk thil hna kong zong ah hin Pathian bia kan hngah, kan ngaih le
kan theih a herh. Cu ti a si lo ahcun lungthlehnak tuahmi cu these cung
inn a lo lai i luklak ah aa rawk than zau men ko lai.
Pathian nih a Thlarau in kan sinah a phuanmi cu kan sinin lak than
khawh a si ti lo. Cu bia cu zei thil kan tuahmi paoh caah a hrampi
(foundation) a si. Cu aa hninsai kho lomi hmun cung i kan i bunh lo
paoh ahcun mi tihramnak maw, harnak phun dangdang maw kan in
tik ah fawite in kan lung a fak ko lai.
86
Thlaici vorhtu tahchunhnak Jesuh cawnpiakmi chung ah khan
hram thuk a thla lomi thlai cu an uai zau ti kan hmuh. Cucu Pathian bia
kha lunglawm ngai in kan cohlang ko nain kan minung titsa duhnak le
thluak fimnak lawng in kan cohlanmi khi a chim duhmi a si.
Cun a dang cu lung tamnak hmun i a tlami thlaici bantuk an si.
Pathian bia kha an theih cangka lunglawmte in an i lak.
Sihmanhselaw an chung ah thukpi in a pil lo i saupi a um lo.
Cun harnak le temhinnak kha cu bia ruangah an hmuh tik ah
an lung a fak zau.
-MARKA 4:16-17
(Mirang nih) ‘foundation’ an timi le ‘hram’ timi hi kan thlen sual
theu tawn. Zeicahtiah an pahnih te hin an bia sullam aa lawh nawn
caah a si. ‘Hram’ cu thingkung ‘hram’ tinak a si i ‘foundation’ cu inn
kan sakmi a dirnak hmun, a hrampi khi a ti duhmi a si. Pathian bia ah
hram a thla lomi cu lungfah thinhunnak thlichia nih fawite in a hrawk
khawh.
Mi zeizatdah zultu hna bang Jesuh nih cu bia cu a hal ve hna
hnga? Mi tampi cu midang chimmi bia cung ah hramthlak kan hmang.
Pathian Thlarau sin i halnak le dothlatnak ngei hmasa lo in kan theihmi
bia poah zumh kan i tim. A ngaite ti ahcun Pathian nih kan sinah a
langhtermi ‘rhema’ timi biafang cung ah kan zumhnak innpi cu kan
derh awk a si. Cucu Jesuh nih, “Lungpi cungah” a timi cu a si.
Kan biakinn ah ka secretary a tuanmi ngaknu nu hi kan biakinn
zung riantuan tlangval he an i kom i an i thium te rua lai tiah kan zoh ko
hna. Anmah zong cu an i biatak ngai ko tiah kan ruah.
Zan khat, Zarhpi zan ah kan senior pastor pa nih a auh hna i,
“Pathian nih an i um cang lai an ti hna,” tiah capo biatak nawn khin a
ti hna.
87
A thaizing zingka ah cu ngaknu nu cu ka zung ah a ra i, “Ka pu
nangmah nih leh na kan thah ko lai,” tiah a hung ka nawl. Kei nih, “A
tha ko cu ta,” ka ti. Cu ti cun lehthah cawnnak ding ni le khua le caan
tiangin khua kan khangti.
Asinain ka lung aa nuam-lawm lem lo. An pahnih cun ka zung ah
an ra i ngaknu nu cu, “Hi pa hi Pathian nih an thimpiakmi a si ko tiah
maw na ruah?” tiah ka hal. “A si bak,” tiah a ka leh.
A tlangval cu ka hal ve. “Hi nu hi na nupi si ding ah Pathian nih a
ka pekmi a si tiah na ruat maw?”
A ka zoh i a kaa a ang nain a aw a chuak lo; tlawmpal ah a lu a
khun i a lei pah khin, “Kaa fiang lo,” a ti.
An pahnih cun dengteute in ka zoh hna i tlangval pa cu, “Kan
lehthah hna lai lo. Ahonihdah aa thium ding in profet bia an phuanpiak
hna? Mi tampi nih an phuan zong ah zei ah ka rel hlei lo. Nanmah
duhnak lawng a si i Pathian hngalhternak fiangte in nan theih lo ahcun
lehthah nan ka fial lo ah a tha deuh,” ka ti hna.
Ka peh than rihmi cu, “Pathian duhnak tel lo in nanmah duhnak
lawng i nan i thitvat ahcun nan nunnak le nan chungkhar i thlichia le
tilet a hran tikah- a hrang hrimhrim te ko lai si kaw- zeicahdah kan
rak i thitvat hnga? tiah ngaihchihnak in nan khat lai i nan buai lai; a
then zong nan i then men ko lai. (Pupa phungthluk ah ‘Lopil samh
palh kum khat, nupi thit palh chan khat,’ ti a si). Fakpi in thlacam rih
u law Pathian duhnak a si ko ti nan i fian hnu ah leh kan thah te hna
lai,” ka ti hna.
Tlangval pa cu aa lawm; ngaknu nu tu a ngaih a chia. Cu hnu zarh
khat chung cu kan zung chung ah ni a tlang lo. Sihmanhselaw, ka
chimhmi hna kha cu biatak a si ti an i fiang ve ko. Pathian nih cu pa cu
a pasal ca ding hrim ah a khaukhihmi a si ko ti kha ngaknu nu nih aa
88
fian ahcun tlangval pa sinah cun ral thate in a chim, a fianh ngam lai i
keimah sinah le Pathian sin zong ah lungfahnak a ngei lai lo.
Zarh thum a rauh hnu ah khin an ka leng than. Ka hmuh hna tik ah
lawmhnak thlam ka lung ah a leng colh. A tlangval pa nih lawmhnak
mithmai he a ka chimhmi cu, “Hi nu hi thit ding ah Pathian nih a ka
hnatlakpi cang,” a ti. Zarh sarih hnu ah leh ka thah hna.
Pathian he nan i pehtlainak ah maw, Krihfabu chung nan umnak
zong ah kan ral pa nih cun buainak a chuahpi tawn lai ti cu kan hngalh
zungzal a herh. Awlokchong le vansang ngai i nan um caan zong ah
khin Pathian Bia ah hram nan thlak peng a hau.
THIM AWK THIL DANG KAN NGEI LO
Keimah zong kan nu he kan i umhka kum nga hrawng cu kan
chungkhar ah buainak a chuak pah lengmang ve. Kan lung kan i fahter
lengmang caah kan rak i dawtnak kha a fek ti rua lo, caan sau kan
umti kho ti rua lai lo ti dawh khin kan um.
Thil pakhat lawng nih a kan tlaih. Cucu Pathian fonhtonhmi kan si
ti kan i fiannak kha a si. Cucaah mak le then ngaingai cu kan ngamh
lo. Pathian nih aa rello a ti lai i kan i daw than te ko lai, timi
ruahnak kan ngei kho rih.
Kan i khukkhak caan ah kan i then ko lai dahra ti ka ruat tawn.
Asinain Pathian hmai i bia ka rak i kammi kha ka thei than lengmang.
Cu nih cun mak le then hi kan ruah taktak awk a si lo ti a ka ruahter.
Pathian hmai ah bia kan rak i kammi cu kan pahnihte in Pathian
rian kan tuanti lai ti a rak si. Cu biakam nih cun a kan tlaih. A rian kan
tuantinak ding ah kan cung ah Pathian kut cak cu samhhnawh kan si
ti kha lungne te ah kan ngei i
89
kan thei peng.
Chungkhar ah buainak thlichia fak nawn i a hran caan ah cun cu
biakam zong cu ka philh caan a tam. Nang maw kei tiah kan i uahannak
nih kan tei tawn kaw kan i then ciaumau tawn ve. Asinain ka
lungkilte ah khin Pathian hmai ah bia ka rak i kammi cu a um peng i
then le mak taktak cu ka rak ngamh lo.
Khuacaan a hung sau deuh lengmang i kan buainak cu Pathain
nih a kan lakpiak lawng si lo in kan i dawtnak zong a hram a hung
thuk in a hung fek deuh chin lengmang. Nang maw kei tiah kan rak i
buaipi tawnmi uah-annak lungthin hna cu ngaihthiamnak nih a tei pin
ah cu thil hna cu hmailei kan nun lam kan zulh thiamnak ah chimhringtu
ah an cang. Atu cu kan nu he Pathian rian lungrualte in kan tuanti kho
cang. Nupile lawng ah zoh lo in hawi tha bik le zumh awk tlak bik
minung ah ka zoh, ka hmuh cang. Amah tluk i ka zumhmi le ka
bochanmi minung an um ti lo.
Kum nga chung kan buai hnu ah Pathian nih kan tlamtlinlonak
veve kha a kan hmuhter i cu kan lungput a hmanlomi hna kha ceunak
chung ah a hun langhter, a hun phozar hna. Cu nih cun remnak tlamtling
a chuahpi.
Kan nu Lisa ka ton hlan hrimhrim ah hin ka thit dingmi nu caah hin
thla fakpi in ka cam tawn. Pathian bia ngaih le a duhningte in nun ding
hi pakhatnak, a pahnihnak ah nupi thate thit khawh ding hi ka
thlacamnak a rak si tawn. Cu ti thla ka rak i camnenh chung cang
caah cun nupi ka thit tikah kan innchungkhar ah buainak a tlung lai lo
tiah ka rak ruah. Ka rak palh diam!
Ka duhmite Pathian nih tangkawp ah a rak ka thimpiak. Asi ko
nate in lei le dang zong aa seh ti a si bang, nang maw kei i tinak
hmang in Sehtan nih buainak a rak kan pek ve caah then le hmal tiang
90
kan rak tuak ve tawn. Pakhat le pakhat cung ah lungfahnak thinlung
hi kan ralpa caah a tha bikmi tukforhnak siaurawl cu a rak si bak ko.
Hi cauk a reltu mi acheu nih cun nupi ka rak thit lio ah hin khamh
ka rak i fiang rih lo, cucaah hi kong hi kei ka sining he tahchunhawk a
tha deuh lo, nan ti men hnga.
Nan sin zong ah Pathian nih hi ti hin a chim ve ko pei tiah: “Aa
thium ciami hna caah hi bia hi chim awk ka ngei, keimah bia hmanh a
si lo Bawipa bia tu a si: nu nih a va kha a kaltak hrimhrim lai lo; a
kirtak ahcun va ngei lo in um lan ko seh, asilo le a va he cun i rem than
ko hna seh, cun pa nih a nupi kha ma hrimhrim hlah seh. … U le nau
hna, Pathian nih an kawh lio hna i nan siningte khan Pathian he i
hawikomhnak chung ah cun um ko u,” (1 Kor. 7:10-11, 24).
Mah Pathian biatak cung ah hin nan i thitumhnak le nan i dawtnak
thingkung kha hram thlakter u law nu va karlak lungfahnak a chuah
tikah nan ralpa cu nan tei khawh lai i chungkhar nuam nan si ko lai.
Mi acheu cu zumtu si hnu zong ah Pathian duhning in aa thium
lomi nan um men ko lai. Cu bantuk in Krihfa phung leng in aa thiummi
nan si zong ah thluachuah a dongmi innchungkhar si awk caah
ngaihchihnak thinlung he Pathain sinah a zaangfahnak hal u law an
ngaihthiam ko hna lai.
A FEKMI LE A HMUNMI LUNGPI
Kan nunnak le Pathian rian kan tuanmi vialte hna cu innpi bang in
amah Pathian Bia cung ah kan sak le kan derh a hau. Mi tampi hna
nih an tuanmi Pathian rian maw, an umnak Krihfabu hna dah caan sau
an hmunh loning an ka chim tawn lengmang. Cu bantuk thil ka theih
tik ah ka ngaih a chia tuk tawn. An rian thing maw, an bu thing maw
cung ah an ngaihchiatnak cu a chim an thiam ngai. Lungfahnak an
tuarmi zong ah cun ka mawh lo tinak lungput he an khat.
91
Anmah lei mawhnak cu a chim awk an ngei lo.
An hun i thialnak rian maw, an hun fuhpanhmi Khrihfabu maw,
cung zong ah lunghmunh dawh khin bia an chim lo. Pakhat pa hawi
hna nih cun, “Hi bu hi a cawi in kaa cawi,” a ti. Cucu caan sau um
dawh a si lonak a langhter duhnak a si. Harnak le lungfahnak an ton
ahcun chuah than ding redi an si. Thlichia hrang tuan ai kun an choi
tuan ve ko lai tinak a si cu.
KHOIKA HLEI AH DAH KAN KAL TI LAI?
Jesuh nih ‘aho an ka ti dah’ tiah a halmi hna kong ah khan kir ta than
rih hmanh u sih.
Piter nih Pathian Fapa a sinak a langhter tik ah, Jesuh nih, “Nang
cu ‘lungtum’ Peter na si kan ti. Hi lung cung ah hin ka Krihfabu ka
derh, ka bunh lai i thihnak hmanh nih a tei kho lai lo,” a ti (Matthai
16:18).
Jesuh nih Simon min kha Piter tiah a let. Simon timi biafang cu
‘theih’ tinak a si. Piter ti cu Krik biafang petros in ra kaw ‘lung pakhat’
tinak a si. Pathian Bia a theihmi chung i a zumhnak hram a thlak
ruangah ‘lung pakhat’ ah a hung cang. Lungpi cung ah derhmi lunginn
cu zei bantuk thlichia le tilet hmanh nih a hrawk kho ti lo.
Mah Baibal caang ah kan hmuhmi ‘lung’ timi biafang hi Krik biafang
petra in a rami a si i, ‘lungpi’ tinak a si. Piter cu inn derhnak hmun a
simi lungpi ah siam na si tiah Jesuh nih a ti.
Amah Piter hrim zong nih, “Nanmah zong kha lung
nung bantuk in ra tuah u law thlarau biakinn saknak caah khan i hmang
tuah u,” a ti (1 Piter 2:5). Lungte cu lungpi in a kekkuaimi a si.
Thawnnak, thil ti khawhnak pavar le hngerhsaih khawhlo in a hmunmi
thil cu Pathian Bia a simi lung chung ah a um. Cu thil a cohlangtu hna
92
le a zumtu hna nun in theipar tha a chuak. Cu nun a ngeimi hna cu
Pathian Bia nung a simi Jesuh nih thawnnak a pekmi hna an si.
Pawl nih 1 Korin 3:11 ah a tial bang, “Pathian nih Jesuh Krih
lawnglawng cu a hram (foundation) caah khan a chiah cang i hram
dang zeihmanh chiah awk ding a um ti lo,” a ti. Pathian Bia nung a
simi Jesuh cu kan kawl ahcun kan sinah aa langh lai i kan dirhmun
zong fehter a si ve lai.
Johan 5:16 zong ah Jesuh a thih lai zualmal ah khan cun a zultu
hna caah harnak a phunphun a hung phan ve ti kan hmuh. Biaknak
upa hna le Judah miphun nih Jesuh cu harnak phun tampi an pek; thah
tiang zong an timh. Zapi ko nih cun siangpahrang a si rua lai tiah an
zohcho. Asinain a caan a si rih lo kha a hngalh i a al hna pin ah zapi lak
in aa zukphiak tawn, (Jn. 6:15 zoh).
Zeicahdah cu ti cun a um hnga, aa zuhphiah tawn hnga, tiah a
zultu hna cu an khuaruah a har i an lungre a thei; ngaihchiatnak thlichia
an cung ah a hrang.
Zultu hna cu, “Kan rian le kan chungkhar zong kan kal tak dih
hna i hipa hi kan zul. Kan pupa hna nih a ra te lai tiah an rak chim
zungzalmi Mesiah a si tiah kan zumh. Tipil petu Johan zong nih cucu a
si tiah a aupi kan theih pin ah Peter zong nih Pathian Fapa a si tiah
tette a khan cang. Zeicahdah upa hna he hin an i rem khawh ruam
kun hnga lo? Zeicahdah amah thlan aa cawh kun hnga? Zeicahdah,
‘Zumhnak ngeilo hna, nan sinah zeitluk sau dah ka um lai i… tiah
hngalh awk ah a harmi bia a kan chimhnawh lengmang hnga?” tiah an
vuivai i biahalnak tampi an chuahpi.
An ngeih vialte kaltak ngam in Jesuh a zultu hna cu lungretheihnak
le lungfah thinhunnak in an khat chin lengmang.
93
A donghnak le lohma chuah caan a hung naih zualmal tikah cun
theih a har chinchinmi bia in a cawnpiak hna: “Biatak kan chimh hna;
Mi Fapa ka sa hi nan ei lo i ka thi hi nan din lo ahcun, nan chung ah
nunnak nan ngei kho lai lo,” (Johan 6:53).
“Zeidah a duhnak? Kan hngalh khawh tung lo,” an ti. Zultu hna
hngan lawng ah si lo in Kapernaum khua biaknak lei upa hna theih
bak ah a chim. Zultu hna caah cun facang kung in kalauk keng kiaklak
tuk he aa lo. A si kho bak lo.
Cucaah zultu hna nih cun cu bia an theih tik ah, “Hi bia hi
ahodah thei kho lai sing,” an ti.
-JOHAN 6:60
Jesuh nih a leh hnaning cu:
“Kan cawnpiakmi hna nih nan thin an hunh hna dahra”? ti a si.
-JOHAN 6:61
A cawnpiakmi minung hna hi a zultu bak an si. Jesuh nih biatak cu
thumthiallo te in le a pavar zorterlo te in a chimh hna. An thei kholo ti
zong a hngalh ko. Zeicahtiah zapi ko cu an hramthlaknak hmun a
hman lo. Cu ti biatak a cawnpiak hna cu an lungput le hramthlaknak
a hmaanlo zia kha i hmu fiang hna seh ti a duh caah a si. Zaran ko cu
Peter le a dang zultu tlawmpal hna bantuk si lo in biatak an pem lo.
An bia hi zoh hmanh:
Cu ruangah cun a zultu tampi hna cu an i let i (Jesuh kha) an
zul duh ti lo.
-JOHAN 6:66
Aa letmi hna hi an tlawm lo, an tampi. Filipi khua ah fawi zaangte
in, “Acheu nih Tipil petu Johan a si an ti; acheu nih Elijah a si an ti;
adang hna nih Jeremiah asiloah profet pakhat khat cu a si lai,” an ti,
94
(Matthai 16:14). Pathian Bia ah an i hngat lo.
Nihin mi tampi nih ‘ka zumhnak ah’ an ti bang an ruahnak le
zumhning lawngte chim an rak hmang ve. Cu nih cun lungfah thinhunnak
a chuahter tawn. Hlen le thawi in lamping ah hruai in kan um tiah an
ruah caah an i let than. Biatak an hngalh fian lo caah le anmah pumpak
dunak lawng an ruah caah a si.
Zultu hleihnih hna bia a hal tik hna ah Peter nih a lehnak bia kha
ruat rih hmanh:
“Nannih tah nan kal ve lai maw?” Simon Peter nih, “Bawipa,
aho sinah dah kan kal hnga? Zungal nunnak bia a ngeitu cu
nangmah hen pei na si cu. Atu cu nangmah hi Pathian sinin
a rami Mithiang kha na si tiah kan hngalh cang i kan zumh
cang,” tiah a ti.
-JOHAN 6:67-69
Cu hna pawl cu Jesuh nih, “Nannih cu ka kaltak sawh hlah u, mi
tampi nih an ka kaltak cang. Nanmah lo cun zeitindah khua ka sak
khawh lai?” tiah a nawl hna lo. “Nan kal ve lai maw? tiah a hal ko
hna.
Zultu dang hna he dirhmun khat ah a dir komi, thinhun lungfah
awlokchonnak he aa ciah ve komi Peter nih cun, “Bawipa, aho sinah
cun hen kan kal ti rua hnga?” tiah lungawtawm lote in a leh.
A theihmi bia nih khan a lung a tuaitam ngai ve ko lai pei. Asinain
Peter nih hin a hawile theih khawh lomite a theih khawh. Jesuh cu aho
a si ti kha aa fiang. “A nungmi Pathian Fapa” a si ti a hnalh.
An Bawipa a lu an hloh lai lei sang le awlokchon vansannak
theserawn nilin an tuar lingcingpi ah a lung chung ah hram a thlami
biatak cu Pater nih a chim: “Zungal nunnak bia a ngeitu cu nangmah
95
hen pei na si cu. Atu cu nangmah hi Pathian sinin a rami Mithiang kha
na si tiah kan hngalh cang i kan zumh cang.” Hi bia hi Siseria Filipi ah
Peter nih tette a rak khan cangmi bia a si. Peter cu Pathian bia nung
lung cung ah derhmi lung a si. Cucaah midang bang lungfah
awlokchonnak a ngei lo.
HARNAK TUAR TIKAH TUARZIA THIAMNAK
Ka chim lengmangmi cu tuforhnak le hneksaknak nih hin minung hi
kan dirhmun a kan thlen khawh ti hi a si. Cucu Thlaru lei dirhmun ka
ti duhnak a si. Cun na lungthin putning dirhmun zong a huap chih.
Phundang in kan chim ahcun harnak na tuar tikah na sining taktak a
lang.
These cung ah inn dawh taktak dot nga hrawng khi hei sa law
thlichia le tilet a thawh hlan paoh cu dawh ngai in le tlusawn lote in a
um ko lai. A uan zong naa uang ngai men ko lai. Thlichia le tilet a fak
tuklomi cu a tuar zong a tuar khawh ve men. A fakmi thlichia le tilet
Tsunami le Nargis bantuk hna a rat ahcun tlusawn lawng hmanh si lo
in a choih, a fenh dih bak ko lai. A hram cu pei a fek fam lo cu.
Cu inn pin ah cun tlang cung ah inn dot khatte khi hei sa rih. Aa
dawh lo ngai ko lai nain lung cung i na sak caah zeitluk thlichia fak le
tilet hmanh nih deng selaw a rawk kho lai lo. A tung le a hram cu pei
lung ah na bunh cu.
Nihin Khrihfa tampi hna cu zultu hna bantuk khan ruatrat hmasa
lo in bialeh an hmang. These cung inn sangpi le inn dawhpi cu an lo. A
leng langhnak ah cun thawn ngai dawh, fel ngai dawh le fek ngai in a
dir ding khi an lo. Thlichia le tilet zaran cu a tuar zong an hei tuar
khawh phum hnga. A fak deuhmi nih a den hna ahcun an umnak hmun
asiloah an dirhmun hrimhrim aa thial bak ko lai.
Minung bia cung ah si lo in Pathian Bia cung ah na
zumhnak inn sa tuah. Bawipa Bia kha kawl peng in ngai
96
peng tuah. Mi chimmi paoh le tuahmi paoh cung ah mitpar va ngei
hlah. Bawipa cu kawl law na lung chung i a langhtermi bia cung ah dir
tuah.
KAN RAL NIH AN KAN
HNINHSAIHMI KHI CU HRAWH AN
KAN DUH CAAH A SI. PATHIAN
HNINHSAIHNAK TU CU REMHSIAM A
KAN DUH CAAH A SI.
Mah cauk “Sehtan Siaurawl” timi (The Bait of Satan) ruangah hin
Pathian ka thangthat hringhran ko. Zeicahtiah ka nun ah thlennak a
um khawh naklai rawl-ulh thlacamnak ka ngei peng. Cucaah Pathian
nih hi biatak hi (cauk) hi ka sinah a hun thlah. Hi cawnpiaknak nih hin
ka nun a ka thlen bak cang. Hruaitu paoh nih cun rel cio hrimhrim
dingmi cauk a si.
-C. P., NEW ZEALAND
97
98
8
HNINHSAIH LE THINVO KHAWH A SIMI
PAOH CU HNINHSAIH LE THINVO
IN AN UM LAI__________________________
Kha lio ah khan a aw nih vawlei cu a hninh,
sihmanhselaw atu i bia a kan kammi cu, ‘vawlei lawng hi
si ti lo in van zong voikhat cu ka hninh than lai,’ ti bia nih
hin sermi thil cu hninh le thial an si lai ti kha fiangte in a
langhter i, hninh khawh lomi thil kha a hmun lai.
-HEBRU 12:26-27
A cunglei dal chung ah Jesuh nih a Krihfabu a derh lainak ding hmun
cu Pathian Bia ah a si ti kan fainter cang. Zultu dang nih Jesuh kong
fiangte in an hngalh lo ruangah lungtawi le thinhung nawn in le ningzak
nawn in an um lio ah Peter cu biatak a hngalhnak cung ah fekthup in
a dir. ‘Kal ve ko ngat u,’ ti phun deuh in Jesuh nih a hneksak lio hna
zong ah Peter nih cun ‘naisai’ a ti.
Atu cu Peter dirhmun aa dang tuk cang ai e!
Jesuh nih a zultu hleihnih hna kha zanriah hnudung bik dangh a
timh hna. Cu lio ah khuaruahhar awk tlakmi bia a hun chim phut ko.
“Keimah a ka rawitu cu atu ka sinah hi cabuai ah hin a thu ko. Pathian
khiah cianing in Mi Fapa cu a thi lai. A rawitu ca zong ah tihnung a va
99
si hringhran dah!” (Luka 22:21-22 perhnak chap a si). Zei bia hen!
Atu lio mino bia cun Jesuh nih bom a puah hnawh hna kan ti hnga mu.
A hramthokte in rawiphiar a si te lainak ding cu Jesuh nih a theih
cia ko. Asinain a zultu nih mah bia hi atu an theih
hmasat bik caan a si. A cawm cia le a ken cia, a mithi le a lalang nih
a hun rawiphiar ding cu na ruat ngam ve maw? Cu tikah, ‘Ahodah
kan va si hnga cu aw?’ tiah an phun lulhmalh (caang 23). Cu tluk thil
fak a tuah ngam ding anmah chung ah a um lai ti an theih, an ruah
tikah an lau tuk i an ar ko. Asinain cu kong cu fakpi in an tuaktan kho
in an ruat setsai duh rua lem lo. An ceihmi bia pei aa dang ko hi.
Kanmah lakah ahodah a ngan bik hnga?
-LUKA 22:24
Na mitthlam in hun suai hmanh. Jesuh nih an rawiphiar lainak,
tlangbawi hna nih thah ding in khua an khan lai nak, Rome ralkap hna
nih an dehcawh, an serhsat lainak, an tihram, an tukvelh lai i an thah
lainak kong le amah a rawiphiartu ding zong atu amah sinah a um
konak kong a chim lio ah fawh ‘cu ngai tak cu’ ti in fahpi le tuarpi tim
lo in an lakah a bawi bik le amah changtu ding hi ahodah kan si te
hnga ti bia tu an i al ko ai sawh cu e! Ro cuh aa timmi ngakchia
bolraw an va lo ve! An pu le an bawi, an hruaitu le an saya thihnak
ding kongkau cu an va tuaktan zuam lo ve! Anmah bawi si lai le tlang
silainak ding kong tu ah fawh an buai khim ko hi e! Mahzawn lawng
ruahnak in an va khat kho dah!
Jesuh cu sining law, “Ka chimmi cu nan thei lo hlah maw? Ka
zawn nan hei ka ruat lo ve?” tiah ka zai in ka sik hna hnga. Daite in a
um komi nih hin dawtnak le vel in a khah zia a langhter tuk hringhran.
Zapi ko nih cun, “Kal dih u, ka zul ti hlah u, kan cawm kho ti hna lo.
Hi tluk in lungfah le vansannak ka tuar lio ah mu tuarpi le ruahpi tong
lo in nanmah bawi lai le san lai khua tu nan hei tuak, mahzawn lawng
100
ruat hna,” kan ti men hna hnga mu. Lungfah awk a tlak taktakmi dir
hmun ah Jesuh cu a dir.
Zultu hna lak ah cu biahalnak a chuahpitu cu ahodah a si hnga?
Simon Piter si dawh bik a si ko. Zeicahtiah zultu hna lakah hin lu le
ban bik ah aa chia i a holh hmasa le a kaa a pau hmasa biktu lengmang
a si.
An lakah ti cung kal kho cu amah lawng kha si kaw sang deuh ah
aa ruat kho men. Cun Jesuh cu Pathian Fa a sinak a hngal hmasa
biktu zong cu si fawn kaw… Cu lawng si rih halh e. Tlang cung Jesuh
mui thlen lio a hmutu, Moses le Elijah he a tongmi zong cu a si fawn
cu mu.
Piter nih hin zultu hna lakah cun a ngan bik ah aa chia tak men lai.
A sinak cung ah uah-ank tlak le phorhlawt tlak zong si ko hmanhselaw
dawtnak a ngeihlomi hi thil poi a si.
Jesuh nih a zultu dihlak cu a zoh hna i Pathian pennak fale hna
muisam an lawh rih loning, vawlei minung muisam sawhsawh ciote an
si ve rihning a chimh hna. “Vawlei cung ah hin cun siangpahrang nih an
michia kha a lal in an lalhnawh hna i nawlngeitu hna kha ‘ram ca thil
tha tuahtu’ ti an si tawn. Sihmanhselaw nannih cu cu ti cun nan si awk
a si hnga lo; nan lak i a ngan bik kha a ngakchia bik bantuk a si awk
a si i, hruaitu a simi kha sal bantuk a si awk a si. Ahodah a ngan
deuh? Rawleiawk ah a thumi kha maw, rawl a petu kha dah? Chim
hau lo in a thumi kha a ngan deuh. Sihmanhsehlaw kei cu nan lakah
khan rawlpetu bantuk in ka um,” (Luka 22:25-27).
FINGRILH RILH A HERHNAK
Jesuh cu Pathian Fapa a si ti zong cu thei ko hmanhselaw,
Piter nih hin Jesuh bantuk in toidornak lungthin a ngei kho rih lo. A
liam ciami thil tikhawhnak le min thatnak hmang in uahnakte a ngei ve
101
rih. Pawl zong nih zeitindah Krih cung ah kan zumhnak hrampi kan
derh lai tinak kong 1 Korin 3:10 ah a kan cawnpiak.
Piter nih cun Pathian pennak caah a herhmi thingrua le hriamnam
in inn a sa lo; mah le mah i zumhnak le i lunghmuihnak thingrua in a
sak. A thazaang le a chehrchan cu ‘phorhlawtnak’ a si (1 Johan 2:16).
Krih chung ah a dirhmun kha phorhlawtnak nih cun a thawnter in
a thatter kho hlei lai lo. Cucu fingrilh bang rilh le hlonh a si lo ahcun a
donghnak ah cun amah nun a rawk te lai. Ezekial 28:11-19 chung ah
Pathian nih a rak dawt bikmi le a rak i uanthlar bikmi Lucifer aa
phorhlawt ruangah hlonh le thlak a rak huahnak kan hmuh. Cubantuk
cu a si kho ve.
Simon Piter sinah Jesuh chimmi bia hi ruat hmanh:
Simon, Simon! Sehtan nih fangvamh bantuk in le fingrilh bang
in an vamh an rilh cang hna lai hih.
-LUKA 22:31 (Lerhmi aa tel).
Uah-annak nih Sehtan cu Piter chung ah luhnak caan tha a pek i
Piter cu fingrilh bang rilh a si cang lai. Rilh timi biafang hi Grik nih cun
siniazo an ti. Cucu hninhsaih, thinvo le fingrilh in rilh tinak cu a si ko.
Kan zumhnak hlawtter awk ah Sehtan hriam tha pakhat a si.
Atu lio ah Krihfa mi tampi nih kan ngeihmi lungput bantuk hi Jesuh
nih hei ngei ve selaw, “U le nau hna, kan hawi tha Piter chung ah
Sehtan tukforhnak lut kho lo ding in temtawnpiak ding ah thla cam
hna u sih,” a kan ti men hnga. Cu ti cun a ti lo. Hiti tu hin a chim:
Sihmanhselaw, Simon, na zumhnak a pur nakhnga
lo nangmah caah thla ka cam. Cun keimah lei ah nan hun i mer
than tikah na unaule kha thazaang na pe ve hna lai.
–LUKA 22:32
102
Tluk le rilh tiang ton khawh dingmi tukforhnak in Piter cu a
luat khawh naklai Jesuh nih thla a cam lo. A zumhnak a zor lonak
lai le a thlau lonak lai ca tu ah thla a campiak. A ton dingmi
tukforhnak hmang hin Piter nih thazaang thar a lak lai i a hawile
kha a forhfial chin khawh te hna lai ti Jesuh nih a hngalh.
A zumhnak a thlauter khawh tiang Piter cu fakpi in tukforh
ding le fingrilh i rilh ding in Sehtan nih nawl a hal. Pathian sinin
langhnak le biathli a dong khotu pa kha Sehtan nih cun hrawk a
duh. Asinain Pathian nih a fale hna cu hninh le saih kan simi, tuk le
forh kan inmi chung hin a miak thoh a rak i tim ziar ve tawn.
Phundang in chim ahcun, kan ca thatnak dingah kan ralpa hriamnam
hi a kan hmanpiak tawn ti khawh a si. Cucaah Piter chung ah
Pathian duh lomi thil a ummi vialte kha til dih ding le tla dih ding in
Sehtan kha fingrilh in a rilhter.
Fingrilh rilh a siloah hninh le saih kan sinak kong ah thil panga ka
inchung nu ‘Lisa’ nih a hmuh:
1. A hrampi he naihter deuh awkah,
2. A thimi le a thumi thei tlakter awkah,
3. A hminmi le a thami thei lawh awkah,
4. Thanghnak le revival hmuhter awk ah, le
5. Cawh le komh i thenter le hmalter ti lo awkah.
Fingrilh rilhnak nih mahzawn lawng ruahnak le uah-annak thinlung
vialte a tlakter khawh. Piter zong amah le amah aa zumhraihnak le
uanthlarnak thinlung a tla dih lai i Pathian duhmi lungthin lawng a lung
chung ah a tang lai. A thumi le a tlol cangmi thei thalo an til, an tla dih
lai i, thei tha le thei hmin cu lawh le zun in an um lai. Cun a hrampi he
aa naih deuh cang lai i, amah thil ti khawhnak lawng aa rinh ti lai lo;
cun a Bawipa cung ah aa hngat cang lai.
Piter nih ral tha ngai in, “Bawipa, thong chung ah maw,
103
cun thihnak tiang zong ah maw, na sinah kal ka ngamh ko,” a ti. Cu
bia cu Pathian Thlarau nih a chimtermi bia a si lo; amah lungtho in le
aa zumhnak lungthin sawhsawh in a chimmi a si. Hninhsaih a si lainak
ding le a fah lainak kong a hmu cia kho lo.
JUDAH ISKARIOT LE SIMON PITER
AN I LAWH LONAK
Mi acheu nih cun Piter hi a kaa lawng a dak i a ral a chia zuar an ti
tawn. Asinain Jesuh cu tlaih awkah an hung zuanhnawh lio ah khan
Piter nih a nam aa zuh zau i tlangbawi sal hnakhaw tla buk in a sah,
(Johan 18:10). Rome ralkap tampi hmai ah a Bawipa ral cung i kut a
samh ngamtu cu mi ralchia kan ti kho lai lo. Asinain a ralthatnak cu
amah chung in a chuakmi a si. Pathain sinin a rami toidornak lungthin
a ngei rih lo. Zeicahtiah fingrilh in rilh a ing rih lo.
Atu cu Jesuh nih a chim cia ningte khan a si cang. Kha tluk pa
raltha le mi a tih ballotu pa khawngtawnpi kha fawh hawi hmanh a lo
lomi sal ngakchia nu hmai ah a ther in a ther cu e! “Jesuh an timi pa cu
a theih hrim ka thei bal lo,” tiah a lu thin a fak taktak.
Mi acheu nih cun pasal pipi a tlukter tawntu thil hi thil liannganpipi
an si rua tiah an ruah. Cu ti cun a si lem lo. Mi a kan tluktertu hi thil
hmetete an si theu tawn. Cu nih cun minung leikam kan i zumh ngainak
(Kawl holh cun kan i ‘seihchiah’-nak) san a tlaih lo zia a langhter.
Piter nih Jesuh kha voihnih renglo a hlawt bak. Tim arkhuan
thawng a hun theih lawng ah a lung a hung fim i milai patlingpi
nguinguithlak in a tap. Amah le amah aa seihchiahnak vialte cu thilhpiak
le thlakpiak dih a si cang; a tho kho than ti rua lai lo ti awk in a um. A
chung ah tlawmte lawng a tang cangmi cu Thlarau langhternak lawng
a si cang.
104
Simon Piter le Judah Iskariot hi an i lawhnak a tam ngai.
A bik in Jesuh a hung thih lai ruagmang lei caan ah an hlawt veve.
Asinain dannak te an ngei than.
Piter nih Jesuh theih le hngalh a duhning a thuh tluk in Judah nih a
duhning cu a thuk lo. Judah cu Jesuh chung ah hrampi a thla lo. A tir
ah khan cun innchungkhar le ngeihmi vialte zong kaltak in Jesuh cu a
zulh ve; harnak zeimawzat zong a tuarpi ngam ve. Cun khuachia zong
a thawl ve, mizaw zong a damh ve, thawngtha bia zong aa chimsek
ve. (Jesuh nih phungchim awk, mizaw damter ding le khuachia chuahter
awk ah a thlah mi hna kha zumtu hleikhat an si lo; hleihnih an si ti kha
philh hlah u sih. Judas zong aa tel ve bak kha mu). Asinain Judas aa
peknak kha cu Jesuh a dawt ruangah a si lo.
Judas nih Jesuh a zulh duhnak chan le ruang kha a hramthokte in
aa dang. Mah ca lawng ruahnak bak in aa thok. Cucu Matthia 26:14
chung ah, “Jesuh cu nan kut chung i kan chanh hna ahcun zeidah nan
ka pek lai?” timi bia nih khan a fainter ko. Miaknak caah mihlen le
mifak lawng aa tim (Matthai 26:25). Jesuh nih pennak thawngtha a
chimnak chung in an hmuhmi tangka zong a fir zungzal (Johan 12:4-
6). Kum thum renglo a zulhkhalhmi Jesuh cu ahodah a si ti zong a
hngal lo.
An pahnih in an tuahmi an i ngaihchih veve ko. Asinain Judas cu
Piter bang in Jesuh ah hram a thla lo. Jesuh cu theih ngaingai aa timh
bal lo caah Jesuh nih Judas sinah langhnak pakhat hmanh a tuah bal
lo. Langhnak pakhat khat tal rak hmu ve selaw hi ti hin a hlaw hnga
lo. A cung ah tukforhnak thlichia a hung hrang ciammam i a inn le a lo
cu a pur in a cim dih ai cang.
Judah nih khan Jesuh cu thah awk ah sual an phawt ti kha a
theih tikah a sualnak kha aa ngaihchih i ngun tangka sawmthum
kha a lak i tlangbawi ngan upa pawl le Judah upa hna kha a
105
va hnolh than hna. “A suallomi thihnak ka phakter cu ka sual
tuk,” tiah a ti. Sihmanhselaw, annih nih cun an rak thawh i,
“Cucu kan zeidah a poi, nangmah nih na duhnak in vaa tuah
ko ngat,” tiah an rak leh. Judas nih tangka cu hmun thiang
chung ah a hei hlonh i a kaltak. Cun a chuak i a vaa awk.
-MATTHAI 27:3-5
Fak tuk in a sual aa ngaihchih. Asinain Krih kha a rak hngal taktak
lo. A leirawimi pa kha zeitluk mi lianngan dah a si kha a hngal lo.
Cucaah, “A suallomi ka leiraw sual ai,” a ti. Piter bang khan Krih
sining kha rak thei in rak hngal selaw cu a sinah a va kal than hnga i
ngaihthiam a va hal ko hnga. Mah le mah i awh le i thah a hmanmi nih
hin Judas hi Pathian vel chung ah a rak um lo tinak a langhter. Hninh
le saih, vamh le rilh a huah ruangah Judas nunnak ah a phi a chuakmi
cu kum thum renglo a zulhkhalhmi a Bawipa Krih ah hram a rak thla
taktak lo ti a lang.
Krihfa a hung simi mi tampi hna zong Baibal chung ngunkhuai
khawltu pa bang khan ‘misual ka si’ tiah thla an cam. Hmante in an i
pum, bu chung rian ah an hung fel, Baibal zong an rel lengmang. An
kaa in Jesuh kong zong tette an khang tawn. Cu bu cun Jesuh hi mi
zei set dah a si ti an i fian lo caah lung donghnak nganpipi an ton tikah
Pathian cung ah an thin a hung,
“Pathian nih hin kei ka caah cun zeihmanh tuah aa tim lo,” tiah an
zai. An chim ka theih tawnmi cu, “Krihfa ka hung si le cangka ka
nunnak cu awlokchon vansaknak in a khat,” ti a si. Asiloah, “Ka
herhmi thil tuahpiak ding in thla ka cam len ko nain a ka tuahpiak bal
lo,” an ti. Krih caah zeihmanh tuar le tuah an i tim lo nain anmah
miaknak caah Krih cu an bia. Hmuh ding le co ding ruahchan in a rian
a tuan tawk zong kan rak um fawn. Cu hna pawl cu thinhun le untuan
an hmang ngaite. Jesuh bia hi zoh rih hmanh:
106
Cun a dang cu lung tamnak hmun i a tlami thlaici bantuk an si.
Pathian bia kha an theih cangka lung-lawmte in an i lak.
Sihamnhselaw an chung ahhram thukpi a pil lo i saupi a um
lo. Cucaah harnak le temhinnak kha cu bia ruangah an hmuh
tikah an thin a hung zau.
-MARKA 4:16-17 KJV, (Lerhmi aa tel).
An thin a hun zaumi, asiloah an uai zau le an thih zaumi hi hram an
ngeih lo caah a si. khoika chung ah dah hram kan thlak lai? Ephesa
3:16-18 ah a phi a um: dawtnak chung ah. Pathian kan dawtnak kha
hram kan thlaknak ding cu a si.
Jesuh nih, “Mi nih a hawile caah dawtnak ngan bik a ngeih
khawhmi cu an ca i a nunnak pek hi a si,” tiah a ti, (Johan 15:13).
Kan dawt lomi hna caah maw, kan zumhlomi hna caah maw, kan
nunnak kan pe kho hrimhrim lai lo. Pathian zong hi zumh awk le
bochan awk a tlak ti kan theih lo ahcun a caah kan nun kan pe ngam
lai lo. Pathian sining le a thil ti khawhning kan theih, kan hngalh
hrimhrim a hau. Pathian nih kan caah a thalomi thil a tuah hrimhrim lai
lo ti zong kan fian hmasat a hau.
Jesuh cu kan caah a tha bikmi thil lawnglawng tuah aa tim. Kan
zumh ngam paoh ahcun a hramthok i thachiat awk thil hna hmanh khi
a donghnak ah cun lawmhnak ah a kan thlenpiak lai. Pathian cu
dawtnak a si; a chung ah mah zawn lawng ruahnak asiloah thil thalo a
um lo. Hrawk le thah a kan duhtu cu Sehtan lawnglawng a si.
Kan nunnak ah thil a tlungmi hna hi kannih nih cun
lamnai zohnak durbing in zoh kan hmang. Cu nih cun kan zoh duhmi
hmanthlak kha a ningte in a kan hmuhter kho tawn lo. Cu ti zohnak
diklo in kan zoh ahcun thil pahnih a cangmi a um theu.
Pakhatnak ah, Pathian nih kan nun hi thil pakhat khat
107
hmang in thenh a timh tikah amah Pathian sinah maw, a salle pakhat
khat cung ah dik thinhun sual kan hmang theu. Pahnihnak ah kan ral
pa nih fawite in a kan hlen khawh. A hmasa ah cun a tha ko bantuk in
langhter zau i a donghnak ah kan ca rawknak asiloah thihnak a simi
thil in Sehtan nih cun a kan hlen tawn. Pathian kha kan i bochan peng
ahcun kan i bochanmi kan Pa Pathian zohkhenhnak chung in Sehtan
nih a kan thial in a kan thawl kho lai lo.
PATHIAN ZIAZA LE SINING AH KAN I HNGAT
Pathian kan zumh ngam lonak ding ah Sehtan nih a kan tukforh
tawnnak lam pakhat cu Pathian sining le ziaza taktak hngalhter lo
ding hi a si. Cucu Eden dum khan a thok cang. Eve kha, “Pathian nih
dum chung thingthei vialte hi ‘ei hlah u’ an ti taktak ko hna maw?” tiah
a hal, (Genesis 3:1). Pathian sining le ziaza taktak an theih lo naklai
Pathian bia kha ‘vialte’ in a merh.
“Dum chung i a ummi thingkung vialte hi an thei na ei dih ko hna
lai, sihmanhselaw a tha le thalo hngalhnak pe khotu thingkung a tlai
bel hi na ei lai lo. Cu thingthei cu na ei hrimhrim lai lo. Na ei ahcun na
thi lai,” tiah Pathian nih Adam kha a ti, (Genesis 2:16-17).
Sehtan nih cun Eve kha, “Pathian hi a thami paohte pei an sianh
hna lo hi,” a ti.
Pathian chimning taktak tu cu, “Adang cu nan ei khawh dih ko,
khi belte…” ti a si. Pathian nih dum chung thingthei vialte lakah pakhat
dah ti lo cu ei a sianh dih ko hna.
Rulpi nih khan Eve kha hlen a zalh caah, “Pathian nih hin nan
ruahning bantuk in an daw hna lo. Nan caah a thami thil tuah a duh lo.
Cucaah cun pei thingthei ei an sianh hna lo cu,” a ti. Cucu a zumh
caah Pathian cung ah a lung a hring. A caah Pathian bia kha nunnak si
108
ti lo in nawlbia lawng a si ruangah sual duhnak thinlung a ngei colh.
“Sualnak nih a thawnnak cu nawlbia in aa lakmi a si,” (1 Corin 15:56).
Kan ralpa nih nihin zong cu ti thiamthiam cun a kan hlen. Pathian
nih kan cung ah a lungputning hi a ping le a ninglopi in a kan hmuhter.
Vawlei phungning in minung nih ahopaoh cunglei upa kan ngei cio.
Kan nu le kan pa, sayate, pastorate, kan zung bawi upa hna, uknak
lei bawi vialte hna. Cu hna cu minung phung in mah zawn lawng ruahnak
thinlung a ngei ciomi an si. Pathian dawtnak thinlung le minung dawtnak
cu aa van vawlei. Pathian nih a ngeihmi ‘zongah’ dawtnak kha minung
nih kan ngeihmi ‘ruangah’ dawtnak bantuk in hmuhter Sehtan nih a
kan duh, a kan timh.
Pathian nih a fale kan caah thil thalo tuah aa tim bal lo. Kan cung
ah a tuahmi maw, a tuahlomi zong maw hna cu kan caah a tha bikmi
an si ti na theih ni ah cun na nunnak cu na Pathian sinah lunglawmte in
naa ap thlep ko lai.
Jesuh sinah na nunnak za ah za in naa ap i amah zohkhenhnak
tang ah na um ahcun mi cung lungfah na hmang ti lai lo; zeicahtiah
nangmah cu nangmah ta na si ti lo ti naa hngalh fian cang caah a si. Mi
ruangah lungfahnak a ingmi hna le lungdong ngaihchia in a ummi mi
tampi hna cu Jesuh sin i an rat zong ah an caah tuah khawhmi zeital a
ngei theu lai ti ruahchannak he an ra. Jesuh sining taktak kha cu hna
pawl nih cun an hngal fiang lo.
Cu bantuk lungput a ngeimi cu an lungfah a fawi. Cucu mah lawng
a biapi bik ah i chiahnak lungthin ruangah a si. Zumhnak mit in kan
pawngkam thil umtuning a cuan kholomi kan si. Kan nunnak kha
Jesuh chung ah za ah za in kan ap ahcun a sining ziaza taktak fiangte
in kan hngalh caah a lawmhnak kan i hrawm kho i, kan lung zong
fawite in a fak kho ti lo. A menmai lo in kan i hnin kho ti lo.
Kanmah lawng kha a biapi bik ah kan i chiah chung paoh
109
le kan pawngkam thil sining Pathian Thlarau nih a hmuhning in kan
hmuh thiam ve lo chung paoh cu mi cung ah lungfah kan hmang peng
ko lai. Kannih nih a herh tuk tiah kan ruah i biatak ngai in thla kan
cammi zong khi Pathian nih cun a kan let theng lem lai lo. Zeicahtiah
minung lei ruahnak in a herh tuk kan timi kha Pathian ruahnak ah cun
a rak herh theng lo caah a si.
Kan fale zong nih kan chimhhrin hnanak an theih fian khawh lo
caan a tampi. An theih khawh i kan bia an ngaih ahcun an caah
hlawknak le miaknak a si. An no lio i an theih khawh lomi zong an
upat hnu ah an hun theih than theu tawn. Cu bantuk cun Pathian
dawtnak le tintan a kan pekmi hna hi voi tampi cu kan thei kho tawn
lo. Cu bantuk caan ah cun zumhnak in na chim dingmi cu, “Ka thei
kho lo nain kan zumh peng ko lai,” ti hi a si.
Hebru 11:35-39 chung ah Pathian biakam an cung ah a tlam a
tling rih lomi hna nih lung dong lote in an zumh peng ko zia cawnpiaknak
kan hmuh. “Adang cu a tha deuhmi nunnak i thawhter si kha an duh
deuh caah luatnak kha i lak duh lo in hremnak in an thi. Acheu cu
nihsawhnak le fungtuknak kha an ing i acheu cu temnak le thongtlaknak
kha an ing. Lung in an cheh hna, hluah in cheuhnih ah an chuah hna,
vainam in an sah hna. Tuphaw le mehehphaw aih bu in an vak hniapmap
i hremnak le serhsatnak phunkip an ing. Vawlei hi an caah a thami le
a nuammi hmun a si lo. Ralzam bantuk in ramlak le tlangpar ah an
zam i vawlei toi lungkua le khorkip ah khua an sa. Hi mi vialte hna hi
an zumhnak ruangah hin zeitlukindah thangthat awk an tlak? Asinain
Pathian nih a kamhmi hna thil kha a hmuh hmanh an hmu ta lo.”
Cu hna pawl cu zei thil an ton zong ah Pathian tu kha an i thim
deuh. Pathian biakam an cung i a tlin lo zong ah an thih tiang an
zumhnak a zor lo. Lungfah ngaihchiat le phunzai zong an i tim lo.
110
Cu hna pawl bantuk in Pathian kha kan dawt khawh i kan zumh
ngam ve ahcun thingkung bantuk in kan hram cu Pathian ah a thlami
kan si. Zeibantuk thlichia le tilet hmanh ra selaw kan va hninh len ve
zong ah kan tlu in kan i bong taktak lai lo. Cucu kanmah thawnnak
ruangah si lo in, amah Pathian vel le dawtnak le zohkhenhnak ruangah
a si. Kanmah le kanmah kan i bochannak le kanmah le kanmah kan i
zumhnak cu hlawnh tuah u sih. Cu lawng ah kan nunnak a kan tlaitu le
huppheng pengtu kut cak cu kan nun ah a lang kho lai.
PATHIAN VEL CU AA TOIDORMI
HNA SINAH PEK IN A UM
Piter nih atu cu a ngan bik ah aa hmu ngam ti lo. Amah le amah aa
zumhnak le (Kawl biafang hun i hlan u si law) aa ‘seihchiahnak’ lungthin
cu a tlau cang i toidornak lungthin a ngeih cang caah Pathian vel lawng
a biapi ti a hngalh cang. Pathian nih hin a vel cu aa toidormi hna sin
lawng ah a pek hna. Amah Piter hrimhrim zong nih, “Nan dihlak in
toidornak puan kha i aih u law, pakhat le pakhat i bawm u, zeicahtiah
Cathiang nih ‘Pathian nih mi lungpuam cu a doh hna i aa toidormi cu
a vel kha a pek hna,’ a ti,” (1 Pit. 5:5).
Piter cu amah le amah aa ‘seihchiahnak’ lungthin kha tla lak in
hninh a si. Jesuh thawh thannak kong ah khan vancungmi nih, “Kal
law zultu hna kha le Piter kha amah cu nan hmai ah Galili ah a kal
chung cang, a rak in chimh chung hna bang in cuka ah cun nan hmuh
lai,” tiah va chim hna tiah Mary Makdalin kha a chimh, (Marka 16:7
lerhnak chap a si). Vancungmi nih ‘Piter’ thengte kha a min a langhter
khun. Asinain atu cu zeihmanhlo a si cang. Cun khatleikam ah
zeihmanhlo ka si ti aa theih bak khan Pathian nih a chung ah hramfek
(foundation) a rak thlakmi le chiahmi kha a lang colh. Hninhsaihnak
nih khan a hrawk in a pursawnter kho ti lo; a hram tu a thuhter chin
lengmang.
111
Jesuh nih khan Piter kha a ngaihthiam lawng si lo in a hram a
fehter chinchin. Hninhsaih ruang i a hram a feh chin lengmang caah
Krihfabu caah suttung bantuk ah a hung cang, a hung lang. Jesuh
vailam a tahtu hna hmai bak ah a thawhthannak kong kha raltha ngai
in a chim thluahmah cang. Mi sinum nute a tih ngaitu pa kha atu cu
tlangbawi hna hmai zong ah ‘kaamlo chuncha’ bang a dir ngam ve
cang.
Vawlei lei tuanbia zong nih Piter cu a Bawipa rian kum sau nawn
a tuan hnu ah a lettaling in vailam an tah ti in chim a si. Krih bantuk i
thih awkah kaa tlak lo a ti i lettalam vailamtah cu aa thim. Tihnak
lungthin a ngei ti lo. Lung nganpi cung ah sakmi lunginn pi a si cang.
Hneksaknak le harnak kan tonmi nih hin kan lungput a hmanningte
in a langhter tawn. Cun Pathian sin ah maw, kan minung hawi sinah
dah lungfahnak a kan ngeihter fawn. Cu hneksaknak cu na tei ahcun
cu harnak le hninhsaih nih cun na hram a thuhter deuh ve fawn. Na
sungh tu ahcun mi cung ah thinhunnak le lungfahnak na ngei chin
lengmang ko lai.
BAWIPA, NA RIAN KA TUAN KO TUNG;
ZEIRUANGAHDAH MAHBANTUK HARNAK HI
KA CUNG AH A PHAK VE HNGA?
Pastor ka rak tuan lio ah kan minobu ah kum hleili lawng a si rihmi
tlangval note a um. A fel tuk caah ahopoah nih an dawt, an upat cio.
Ca zong a thiam i lentecelhnak lei zong ah aa za. Pathian duh tuk ve
kaw fialmi rian paoh felte in a tuan khawh dih. Phungchim i ka vaihnak
zong ah a ka zul i a lam ah a tonmi paoh Jesuh kong thawngtha a
chimh hna.
Suimilam pali chung hna thla a cam kho. Pathian nih a chimhmi
kha a hawile a chimh chin tawn hna. Kum kul a si hlan ah pastor
sining ti aa zuam. Mino a si nain a lungput cu hninh khawh a si lomi
lungpi ko khi a lo.
112
Cu pate cu mifel a si i ka dawt ve caah a herhnak zawntete ah ka
chimhrin pah lengmang ve tawn. Ka phanpiakmi pakhat cu amah le
amah aa ‘seihchiah’ tuk sual lai, (over confidence) a ngei sual lai, ti hi
a si. Cu kong cu cawnpiak ka duh ngai nain ka von hmuh taktak tikah
ka kaa in a chuak kho tawn lo. Harnak a ton tikah a lung a fimte lai cu
tiah ka zoh ko i harnak tete a tonmi zong cu a lalh khawh, a tuar
khawh pah lengmang ve fawn.
Kum tlawmpal a hung liam. Bu dang ah aa thial i kei zong caan
sau nawn khualtlawn kaa tim. Cu hnu zong ah cun kan i pehtlai peng,
thawngpang kan i hal peng ko rih.
Kum hleiriat a hung si ah a pa khenser in a zaw. A damnak ding
ah a nu he rawl-ulh thlacamnak an ngeihpiak peng. A dam ko lai tiah
zumhnak a ngei. A pa zong nih a dam lo hnu ah Jesuh cu Bawi le
Khamhtu ah a hun pom ve.
A pa cu a zual chin lengmang caah kan nu nih va zoh ta ve te ding
in fawn a ka set caah phung ka chim dih in ka mawtaw in ka va kal i
zinglei pali ah ka phan. A pa cu a zual ngai cang i chawnh zong a thei
ti lo. Pathian bia in caan sau nawn thazaang ka pek hna hnu ah ka tin.
Kan nu he thla kan campiak hna. Cu lio ah cun a nunnak ka lak
cang lai tiah Pathian nih kan nu cu a chimh. Suimilam cheu a ruah bak
ah a thi cang tiah a fapate nih cun a hun kan thanh. Ruahnak nak in a
fapate nih cun a pa thih cu a tuar khawh ngai.
Cu zan ah cun a pa thih kong cu a hawile a hei thanh cio hna. A
hawile acheu cu an tap. Zeitindah an rak theih manh hnga tiah a
khuaruah a har. A taktak ah cun a pa thih cu an thei rih lo. An tah chan
cu an hawi atu naite i eksident in a thimi pa ruangah a si. Nikhat bak
ah a pa le a hawipa an thi tinak a si cu.
113
Cu pa te cu a ngaih a chiat tuk ah thinghmui bang ngang ko in a
um theu. A nun hninhsaih hram aa thok.
Thla khat lawng a rau rih. Cu mino pate cu a mawtaw in inn lei ah
a hung tin. Lampi ah mawtaw pahnih an i taih. A hei zuanhnawh hna i
a hawile veve an si. A kut cung bak ah an pahnih in an thi.
Ramtang ah a kal i suimilam pathum chung thla a va cam. “Pathian,
khoikaahdah na um? Ngaihchiat nan ton tik ah kan hnemh hna lai na
ti tung? Hnemhnak ka hmuh tung lo?” tiah aa lawngvang.
Pathian nih hnu a chit cang ko rua. Hi caan hi amah le amah aa
‘seihchiahnak’ a tlak voikhatnak a si.
Pathian cung ah a thin a hung. Midang, a pastor, a chungkhar
le keimah cung hawi ah cun a thin a hung lem lo nain Pathian tu a unh.
“Bawipa, na rian ka tuan ruangah thil tampi ka kaltak. Cu bu cun
ziah na ka kaltak ve?” A rian a tuan ruangah pathian nih lei a ka bat ti
phun khin aa ruat.
Hi bantuk nun hi mi tampi nih an ton cio tawn i Pathian cung ah an
thin a hung cio ve. A rian kan tuan bu ah mah bantuk thil kan cung i a
tlunter hi Pathian cu (Kawlholh theu cu hun i hlan rih u si law) a ‘taza’
lo, an ti tawn.
Cu hna pawl cu ruahnak diklo in Pathian rian a tuanmi an si. Kan
caah zeidah a kan tuahpiak te hnga ti ruahchannak an ngei. A kan
tuahpiakte ding thil ruahchan in a rian kan tuan awk a si lo; a kan
tuahpiak cangmi cung ah lunglawmhnak in kan tuan awk a si. Pathian
cung ah maw, minung cung zong ah dik thinhun le nuartau a hmang
tukmi hna cu Pathian nih an leiba tampi a champiak cang hna ti a
theilomi pawl an si. Zeibantuk thihnak in dah luatter an si kha an i thei
114
lo. Minung mit lawng in khua an zoh i Pathian mit in khuazoh an thiam
rih lo.
Kha tluk in a fel mi le Pathian ah aa zuammi tlangval no-te kha atu
cu biakinn hmanh ah aa pum duh ti lo. Zu le sa he aa ciah cang;
nuamhhnaihnak party zong a kai lengmang ve cang i Pathian lei thil cu
a hrial in a hrial ko cang.
Sihmanhselaw, Pathian mi a rak si cang vemi hrat cu zarh hnih
leng cu ti cun a um kho lo. Ka palh ti aa hngal. Asinain Pathian rian tu
cu tuan duh hlei rih lo in thla ruk chung bak a um.
Kum khat hrawng a hung liam cang. Harnak le ngaihchiatnak a
thuatthuat in a cung i a tlungmi hna hmang in Pathian nih a ka umpi
peng ko ti a hun i fiang. Cucaah Pathian cu a hun helhnaih ve deuh
than cang. Sihmanhselaw a helhnaihning aa dang; atu cu toidornak
lungthin he a si cang. Cu ti cun a thlarau nun cu thingkung bang dongno
a hung khawt i amah thil ti khawhnak si ti lo in Pathian vel ah i hngat
zia a hun thiam chin lengmang cang.
Thawngpang cu kan i hal lengmang rih ko. Kum khat le acheu
hrawng a rauh ah khin hi ti hin a hun ka chimh: “Ka nun ah tlamtlinlonak
tampi a um ti ka rak hngal lo. Pathian ka rak terhhorhning kha adeu a
si. Nitin nunzia zong ah hawi ka lo lo. Achan cu ka pa nih hin minung
lei hmuhning in patling si khawhnak lawngte a rak ka cawnpiak. Pathian
duhning in ka rak thang lo. Cu bu cun Pathian nih a ka hlawt lo caah
kaa lawm tuk.
“Zu le sa le nuamhhnaihnak i kaa ciahmi nih khan ka
ngaih a ka chiatter tuk lem lo. Cu nak cun Thiang Thlarau hnu ka rak
chitmi kha kaa ngaihchih bik ko. Caan sau nawn hnu ka chit bu zong
ah kaa ngaihchih le cangka a ka umpinak ka theih than caah kaa
lawm tuk. Pathian cu ka dawt tuk. Kan i pehtlaihning zong a hlan nak
khan a thlum
115
deuh suaumau cang,” tiah telephone in a hun ka chimh.
Hi pa hi a nun ah harnak le ngaihchiatnak a phunphun a tong ve.
Cu nih cun amah le amah aa ‘seihchiah’ ngainak kha zeisan hmanh a
tlai lo ti a hngalhter. Atu cu lungthin cu a thlak dih cang. Peter nih a
sual aa ngaihchih hnu ah a ngeihmi lungthin bantuk kha cu pate nih
cun a ngeih ve cang; ahohmanh nih lakpiak khawh a si ti lo. A nunnak
le Pathian rian a tuannak kha amah leikam phorhlawtnak le
‘seihchiahnak’ tel bak ti lo in Pathian vel ah hram a thla cang.
Mi cung lungfah, thinhun, nuartau, ilh-amh le mi va imhnak lungthin
nih hin kan nun ah santlaihlonak le tlamtlinlonak kan ngei ti a langhter.
Ka za ngai ko ti kan i ruahnak zawnte khi kan zatlonak zawnte a rak
si. Cu lungput cu kan lung tawne te ah aa thup i nun-thlichia a hung
hrangmi nih a khuhtu le a phentu hna kha a hrawk, a choih khawh
tawn hna. Cu hnu lawng ah kan lung tawne cu a lang theu tawn. Pawl
zong nih, “Anmah si lo in kanmah hi pei cuarpar tannak taktak a
hmumi cu kan si cu, zeicahtiah kannih cu Pathian kha a Thlarau thawng
in kan biak i Jesuh Krih chung i kan nun ah cun kan i lawm, cun
minung lei thil ti khawhnak kan i bochan lo,” a ti (Filipi 3:3 lerhnak a
um).
Zungzal a hmun ding thil cu minung lei thawnnak nih cun zeihmanh
a tuah kho bak lo timi biatak hi kan nun ah thing bang hram thukpi in
thla hram seh. Amen.
MI CUNG AH LUNGFAHNAKKAN NGEIHLO
NAKLAI JESUH NIH BIATAK KHA ADEU AH
CANTERA TIM LO.
“The Bait of Satan” timi na cauk nih ka (thlarau) mit a ka auter. Ka
pasal he Pathian rian ka tuanti i kei cu Bawipa he kan i pehtlaihning a
tluang ko. Asinain ka pi he kan i rem lo caah kum 15 chung a cung ah
ka lung a fak. Krihfa nih mi kan ngaihthiam hna awk a si ti kan
cawnpiak peng ko hna nain ka nun ah a tak in ka hmang kho bal lo.
Atu na cauk ka rel hnu lawng ah ka pi cung i ka lungfahnak a dam.
-R. M., TENNESSEE
116
9
MI CUNG AH THINHUN, LUNGFAH,
NUARTAU LE IMH HMAN CU…_______
A sungmi lung pakhat kha ka thim cang i cu lung
cu Zion khua i sakmi inn a hrampi lung caah ka chiah.
Amah a zummi cu zeitik hmanh ah an lung a dong lai lo.
Hi lung hi a zummi nannih caah cun lung man sung
ngaingai a si, sihmanhsehlaw a zumlomi hna caah cun,
‘innsatu pawl nih an hlawtmi lung kha lung santlai
bik ah a cang,’ timi kha a si. Cun Cathiang chung
hmun dang pakhat ah, ‘hi lung hi mi a rilhtertu
a si lai, a tluktertu hna lungpi a si lai, ti in a
um fawn. Annih an rilh cu an zumh lo
caah a si;cu ti cun um hna seh ti kha
Pathian duhning a si.
-1 PITER 2:6-8
‘Zumhnak’ timi biafang hi nihin a sullam theih a si tuk ti lo. Mi tampi
thinlung ah cun hmuhmi lawng zumh duhnak thinlung a um cang. A
ngaingai kan ti ahcun ‘zumh’ timi hi ‘nawlngaihnak’ he aa pehtlaimi a
si. A cunglei Baibal bia zong nih khan cucu a fainter ko.
Cathiang nih, “Amah (Jesuh) a zummi paoh cu an thi lai lo, nunnak
tu an ngei cang,” a ti (Johan 3:16). Micheu kan caah cun ‘zumh’ ti hi
Jesuh cu a um taktakmi a si i Kalvary vailam cung ah a thi ti kan zumh
117
ahcun Pathian he hawikom kan si cang ti in kan ruah. Cucu biatak a
si ahcun khuachia zong hi Pathian he hawikom an si ve hnga. Cathiang
nih, “Pathian pakhat a um ti nan zumh. Cu tiang nan zumh cu tha ko.
Asinain khuachia zong nih cucu an zumh ve ko i a ther in an ther,”
a ti (Jeim 2:19 lerhmi aa tel). Asinain khuachia cu khamh an si lai lo.
Cathiang nih ‘zumh’ timi biafang a chim duhnak le asullam taktak
cu kan chim cangmi lawng hi a si lo; hi pinah hin ‘nawlngaihnak’ aa tel
rih. Cucaah 1 Piter 2:6-8 chung bia kha hi ti hin rel ah a fiang deuh
hnga. “Hi lung hi a zum i a nawl a ngaimi nannih caah cun lung man
sung ngaingai a si, sihmanhsehlaw a zumh lawng a zum i a nawl a
ngailomi hna caah cun, ‘innsatu pawl nih an hlawtmi lung kha lung
santlai bik ah a cang,’ timi kha a si. Cun Cathiang chung hmun dang
pakhat ah, ‘hi lung hi mi a rilhtertu le mi cung lungfahnak a
phortu a si lai,” ti kan hmuh.
A rian na tuanpiakmi (Pathian) kha a ziaza, a sining taktak le
zeitlukindah an dawtning na theih ahcun a nawl va ngaih cu a har
hrimrhim lo. Pathian he kan i pehtlaihnak ramri a khiaktu cu ‘dawtnak’
a si. Zumhnak kong le cawnpiaknak dangdang va duh va dawtnak
khi si lo in Jesuh kan dawtnak khi chim duhmi cu a si. Cu dawtnak cu
kan chungah fekte in hram a thlak lo ruangah mi cung lungfah le thinhun
kan hman tawnmi hi a si.
Innsatu ding ah a thim i a kawhmi Israel miphun hna nih amah Pathian
inn kil lung a simi Jesuh cu an hlawt. Biakam Hlun cawnpiaknak tu cu
an tlaihchan ngai; fek ngai in an zulh i mi phundang va ‘khawntrawl’-
nak ah le anmah ca hlawknak caah an hman. Jesuh nih cun cu ti cun
an um awk a si lo zia a au-hnawh peng hna. “Cathiang cu hehlaw tiah
nan rel, nan ciah, a chung ah nunnak a um rua tiah nan ruah, a ngaite
ti ah cun keimah kong a chimmi dahkaw a si ko,” a ti hna (Johan 5:39
lerhnak telh a si).
118
A hramthokte in Pathian nih amah he aa hawikom ding in fanu
fapa ngeih a duh hna ti hi an rak thei thiam lo. Annih tu nih cun mi va
uk le va pen lawng an duh. Nawlbia tu kha Pathian he an i
hawikomhnak nak in sang deuh ah an chiah. A lakte in pekmi laksawng
kha an i laak duh lo. Anmah thazaang in laak le kawl an i tim. Cucaah
Pathian laksawng Jesuh Krih, ruahchannak tha bik le khamhnak a
simi kha an caah cun tluknak le thinhunnak lungpi ah a cang.
Biakinn chung ah ngakchia pa (Jesuh) kha aa pom bu in Simion
nih, “Hi ngakchia pa hi mi nih an hlawt lai mi, hmelchunhnak ca i rak
timh ciami hrimhrim a si; amah ruangah hin Israel mi hna lak i mi tampi
cu an tho lai, an tlu than lai,” tiah profet bia a phuan (Luka 2:34). “An
tho lai, an tlu than lai,” ti cu zeidah a ti duhnak? Vawlei ah daihnak
petu ding in a rami cu a mi hna vainam in thentu ding ah aa cang
(Matthai 10:34).
JESUH LE THINHUNNAK
Ngakchia Sandei sikul (Sunday school) ah drama an piah tawnmi cu
Jesuh hi tuucongtu a si. Tuu tlau pakhat kha aa pom i tukawm lei ah a
ratpi. Asiloah ngakchia hna kha aa pom hna, thluachuah a pek hna i
nih bu in, “Kan dawt tuk hna,” a ti. Cucu a hmanmi a si ko nain cu
pinlei ah cun thil dang a um rih ti kha an thei lo.
Khatleikam ah anmah dinnak lawng a langhter i aa phorhlawmi
Farasi pawl kha Jesuh nih mual a phoh hna. “Rul cithlah hna, zeitindah
hell in nan luat khawh lai?” (Matthai 23:33). Cun biakinn kulh chung
chawlet chawhrawl hna cabuai kha a lehthal dih hnu ah a thawl hna,
(Johan 2:13-22). A pa ruak vui hnu ah zulh aa timmi pa kha, “Mithi
cu mithi nih vui ko hna seh, nang cu va kal law Pathian pennak
thawngtha va chim ko,” a ti (Luka 9:59-50). Cu bantuk cu tampi
chim ding a um rih.
119
Jesuh zong kum thum le acheu chung khamhnak thawngtha a
chim lio ah khan mi cung ah thinhunnak voi tampi a ngei ve ko. Cu he
pehtlai in a dang zoh rih hna u sih.
Jesuh nih Farasi pawl kha an thin a phawh hna.
Biaknak lei upa a simi Farasi pawl hi Jesuh nih dengteute in a
chalhchuah tawn hna i an thin a phawh tawn hna. Cu ruangah cun
fawh vailam tahnak tiang an huahter fam cu mu. An rak huat taktak.
Asinain Jesuh tu nih cun a dawt tuk ko hna. A dawt hna ruangah
fianghlangte in a lailanh tawn hnanak cu a si. “Nannih mihrokhrawl
hna, nan kong Isaiah nih a rak chimmi hi a hman hringhran ko. ‘Hi mi
hna nih hin an kaa lawng in an ka upat, sihmanhselaw an lungthin
taktak cun an ka hlat ngaingai. …An ka biaknak hi zeihmanh a thahnem
lo,’ tiah Pathian nih a ti tiah a rak chim,” tiah a ti hna, (Matt. 15:7-9).
Cu ti a sik hna hnu bak ah a zultu nih hi ti hin bia an hal.
“Na chimmi nih Farasi pawl an thin a hunter ngaingai hna ti
kha na hngal maw?”
-MATTHAI 15:12
A leh hnaning hi tuaktan rih hmanh u sih:
Vancung khua i a ummi ka Pa nih a phun lomi kung paoh cu
phawi an si ko lai. Annih cu nan hna i hnawh hna hlah u.
Hruaitu mitcaw an si ko; mitcaw nih mitcaw kha a hruai ahcun
an pahnih in khor ah an tla tawn.
-MATTHAI 15:13-14
Jesuh bia nih a chim duhmi cu mi acheu cu Krihfabu ah an cawlcang
len ve, asiloah lahkhah ei te in Pathian rian zong an tuan ve ko nain
Pathian thimmi an si lo, a ta an si lo caah an sin i biatak kha chim le
120
phuan a si tikah lungfah thinhunnak le nuartaunak in an khat. Cu tikah
anmah te in an i phawi, an i hnukdok i hnu ah an pil tawn tinak a si.
Biakinn dang i phung ka chim tawnnak ah ka va hmuhmi thil
pakhat cu pastor nih a bu member hna maw, a zung riantuan hawi hna
zong dik, an lung a fahter sual hna ruangah bu in a chuakmi an um
theu tawn. An thin a hunnak zong cu zeidang ruangah si lo in phung a
chimmi biatak nih an nun a hei khawnden tawn ruangah a si. An hma
chung ah thakbare hei phulh bantuk khi a si i an celh tawn lo. Cu tikah
kan palh tiah nun i remh lei lo in an bu le an pastor pa tu cu an kaltak
tawn hna, hehlaw tiah an soi hna.
Cu bantuk thil an ton caan ah ka pastor hawi acheu cu hi ti hin
thazaang ka pek tawn hna. “Biatak nan phuan ahcun nan cung ah a
lung a fakmi an um peng ko lai. Cu ruangah cun an in chuahtak men
ko hna lai. Biatak tuar khawh lo ruangah a chuakmi cu va ui hna hlah
u. Pathian nih nan sinah a hun kuatmi hna kha rawl taktak in cawm
peng i zuam ko hna u.”
Pastor cheukhat cu an member hna nih an kan chuahtak sual lai ti
an phang tuk. Biatak an phuan ruangah a lung a fak ding cu an mirum
deuh, an mifim deuh, le bochan deuhmi hna an si tawn. Cucaah biatak
an phuang ngam lo. An member pawl cu biatak le biadeu cawh in an
cawm hna.
Pastor ka tuanka ah hin nu upa pakhat nih ralrin a rak ka pek:
“Na thutdan le na reng ah fekte in thu; cu lo ah cun an in chuh sual lai
i nangmah dohnak ah an hman sual lai” a ti.
Samuel cu Pathian mi a si. Mi sawhsawh cu von chim lo
siangpahrang sin hmanh ah biatak a dirpi ngam ningte in a chim. Sawl
siangpahrang zong nih Pathian bia a ngaih lo tikah Samuel nih cun
Pathian bia kha a ningte in Sawl cu a chimh ko. Asinain vanchiat ah
121
Sawl nih khan ngaihchihnak taktak a ngei lo. Minung nih ka uar hna
seh ti tu a ruat i Pathian uarmi si aa tim lo. Samuel nih Pathian biatak
a hung phuanhnawh dih in Sawl cu a kaltak. Cu tikah Sawl nih a
puanki a thleh. Samuel nih cun a hei merhnawh i, “Pathian nih Israel
ram pennak cu nihin na sinin a thleh cang,” tiah a ti (1 Samuel 15:28).
Cucu Sawl caah Samuel nih a duhpiakmi a si ruam lo. A ngaih a
chiatpi tuk ve ko. Sawl cu siangpahrang si ding in amah nih chiti a
thuh i uknak lei kong zong a cawnpiak pinah siangpahrang a sinak
caah lawmhnak puai zong a tuahpi. Pumpak hrimhrim in a dawtmi a
si. Sawl caah a ngaih a chiat tuk caah Pathian nih hi ti hin bia a hal.
“Israel siangpahrang sinak in ka hlawtmi Sawl caah hin zei can tiang
dah na ngaih a chiat rih lai? Na saki ah chiti rawn law kan hmuhsak
lainak hmun ah kal tuah,” a ti (1 Samuel 16:1 –lerhmi aa tel).
Siangpahrang dang kha chiti thar va thuh than ding in fial a si caah
Samuel nih hin cun Pathian dawtnak a hmunhning le a fehning fiang
tuk in a hngalh. Pathian nih a hlawt cangmi Sawl sinah khan Samuel
cu va kal than selaw chiti thar a ngei hnga lo. Cun Sawl caah cun tap
peng ko selaw khoika kal hmanh a fial lo men hnga.
A bu a chuahtakmi member hna kha a ui hna caah le a sian hna lo
ruangah a ngaih a chiami pastor cu an thlarau nun le an thlarau chiti a
rocar kho men. Pastor cheu khat cu lenglang lawng in an nung i chunglei
ah cun an thi. A ruang le a chan pakhat cu Pathian nak in an member
an ruat, an ui deuh hna ruangah a si.
A sinin a zaammi le a chuahtaktu hna kha Jesuh nih uinak le
sianlonak bia a chim bal tiah Baibal ah kan hmu lo. Ui zong ui lo le a
zai zong zai lote in Pa Pathian rian tu kha aa hmaihlinh i a tuan ceumau
ko ti lawng kan hmuh. Cu bu cun amah a zumtu le a zulkhaltu cu an
karh thlauhmah ko.
122
Thlarau in a khatmi Khrifabu biakinn i thawngtha bia ka chim lio
ka philh kho lo. A voikhatnak Zarhpi zing ah sual ngaihchihnak kong
ka chim. Acheu nih cun an ei duh tuk lo ti ka hmuh; asinain kaa timh
cangmi a si caah kaa timhningte in a dongh tiang ka chim.
Pumh a dih ah an pastor pa nih, “Nihin na chimmi kha Pathian nih
kei cu a ka hmuhsak ve cang. Asinain ka member pawl belte nih an ei
kho tuk lai ti ka zum lo,” a ti.
Pastor pa nih a hun peh thanmi cu, “Kan hnulei thla khat hrawng
ah khan Bawipa nih sual ngaihchihnak kong bak hi a ka chimh ve.
Asinain ka member hna nih an ei kho lai lo ti zong a ka chimh fawn.
Ka member hna lakah hin cheuthum ah cheukhat cu phung hlun uar
pawl an si. Thil thar le cawlcanghning thar, phung chimning le a ringawn
tumnak lei kong tiang zong ah lam hlun peng zulh an duh i a poi ko,”
a ti. Kei nih, “Na member hna bia nakin Bawipa bia tu ngai ko,” tiah
thazaang ka pek.
Cuka biakinn ah cun voili kan pumhpi hna i a thlihran a rit chin
lengmang ti kan nun nih a theih. Cu khua kan chuahtak hnu zong ah
cun ka nun a rit chin lengmang in ka theih fawn. These buri ik nganpi
khinhmi khi ka lo. A ruang le a chan cu ka hngal lo. Biakinn dang i
thawngtha bia ka chim ah cun lawmhnak in ka khat tawn.
Keimah te lawng thla ka camnak ah Bawipa hi ti hin bia ka hal.
“Kapa, zei palhnak dah ka ngeih? Zeicahdah ka thlarau nun aa nuamh
khawh lo i rit bengbungpi in ka um? Pastor pa nawlngeihnak hawi ka
va chut sual maw?” ka ti.
Mah ti hin a ka leh. “Na ke leidip cu thing ko tuah,”
(Luka 9:5). Cu bia ka theih ah cun ka lau. Thla cu fakpi in ka
cam i ka hal than. Cu ti thiamthiam cun a ka leh.
A donghnak ah, “E law” ka ti i ka kedan leidip cu tla lak
123
in ka kut in ka thin, ka mua hna. Cu hnu lawng ah lawmhnak le khing
zannak ka nun ah a ra. Khuaruahhar ngai in, “Bawipa, zeicahdah an
rak ka velh lo i an khua in an rak ka thawl lo?” ka ti.
Cu biakinn hruaitu hna le member tampi hna cu Pathian bia a
pommi le a zummi an si lo ti a ka chimh caah, “Bawipa, caan tha tam
deuh in pe rih ko hna,” tiah ka nawl.
“Kum 50 zong caan pe rih hna hmanh ning law an i thleng hlei lai
lo; an lung cirik nih a seh cang,” tiah a ka leh.
An pastor pa hi (Kawl nih ‘lu-hmuh-ye:’ an timi khi) a thiam ngai
i Pathian nawlngaih nak in a bu upale member pawl nawl ngaih aa
zuam deuh. A saki ah chiti thar aa rawn lo. Lenglang cun aa za ngai
nain chunglei thlarau nun ah a car. Caan tlawmpal a rauh hnu ah cu pa
cu pastor in aa din i a bu zong cu aa thenhmal dih cang ti ka theih.
Jesuh hi minung nih kan uk awk le kan tlaihbeh awk, asiloah kan
khawntrawl (control) awk a si lo. Member hna thinhun awk thil hmanh
khi va si selaw a bia a simi cu a siningte in kan chim le kan phuan awk
a si ko. Minung hlorhnak le upatnak lawng kan kawl ahcun Pathian
chiti thuhmi kan si kho lai lo.
A khuami hna zong Jesuh nih an thin a phawh ko
hna.
Jesuh cu an khua ah thawngtha bia chim ding in a ra. Khuadang
le hmundang vial ah mi tampi an dam nain an khua ah cun
thilkhuaruahhar a tuah kho lo. An thawh i:
Hi pa te hi lettama pa fa kha a si ko lo maw? A nu cu Mary a
si ko lo maw cu? A naule hna zong Jeim, Joes, Simon le Judas
pei an si ko kha. A farle zong kan lak ah pei khua an sak ko
124
hna hi. Khoikaahdah hi pa nih hin hi thil hna hi a tuah khawh
lai i? tiah a cung ah an thin a hung lehlam. Jesuh nih a thawh
hna i, “Profet cu a khua le a ram ah thangthat a tong bal lo,” a
ti hna.”
-MATTHAI 13:55-57, (Lerhnak chap a si).
Nazareth khua mi hna bia hi ngai hmanh, “Hi pa hi nawlngeihnak
‘pavar’ ngan ngai in dah ngai a hei kan cawnpiak ve e; zei ah hen aa
rel. Kan mithmuh an hen pei a than ko cu. Kan nak ngakchia a si
fawn. Lettama fa menmen pei a si ko sawh tiah. Cawnnak zong zei
va ngei hlah sing.”
An thin hung hlah seh tiah Jesuh nih biatak cu a thup hlei lo. An
thin hung tuk kaw khuami hna nih cun lungpang ah tla lak in nam le
thlak i thah an timh (Luka 4:28-30). Cu ti thah an timh tualmal bu
zong ah Jesuh nih biatak cu thumthial lo in a phuan peng ko. Jesuh
bang biatak a tanhtu minung nihin ah tampi kan herh ko hna.
Jesuh nih amah chungkhar hrimhrim an thin a
phawh hna.
Jesuh cu a cawnpiaknak le biatak a tanhmi ruangah amah
chungkhar hna hrimhrim nih an rem ti lo. A chimmi zong an pom in an
zum kho lo. Zoh rih hmanh u sih:
Cucu le mi nih a hrut cang an ti kha a chungle nih an theih
tikah kan va hnuh lai tiah an i thawh.
-MARKA 3:21
Amah chungkhar le unaurual hmanh nih a lung aa mah lo an ti i
thong chung erhkhumh ding in an kawl tiah Cathiang zong nih a kan
chimh. A donghnak ah mi inn ah phung a rak chim len ko kha an va
hmuh tiah Marka thawngtha bia nih a kan chimh. Johan zong nih, “A
unaule zong nih an zum lo,”
125
a ti ve (Johan 7:5).
Chungkhar laitlai taktak nih Jesuh cu an rak hlawt ve ko ti hi mi
tampi nih cun an thei lo. Asinain chungkhar unaurual le nu le pa
thohkhannak kha Jesuh cu a kawl lo. Cu hna duhnak zulh zong aa tim
fawn lo. An thohkhan zong thohkhan lo zong ah Pa duhnak lawnglawng
zulh ding kha aa timhmi a si.
Chungkhar tampi, a bik in nu le va, hna cu an nule maw an pale
maw, nupi maw pasal maw tih ah Jesuh hnu a zul ngamlomi tampi an
um. Cu ruangah hnung a tolhmi le Pathian nih a kawh hna ning in a
rian a tuan kholomi an tam.
Kei ka chungle zong Roman Catholics an si caah ka rak hrinthan
kate ah hin zumhnak kong ah kaa lawmhnak an rak ka theihpi thiam
lo. RC bu in chuah kaa timh lio hawi ah hin cun ka nu cu a ngaih a chia
tuk i a awlok a chong. RCM member chung ah hin Pathian a duh
taktakmi an um len ko nain kei cu Pathian nih chuah a ka fial.
Pathian rian ka tuan lai tiah ka nu le ka pa ka chimh lio hna ah hin
an lung a rak fak ngaingai. Zeicahtiah, ‘Purdue’ timi thiamsang sianginn
in engineering dikri ka lak kate a si i rian sangpi tuan in lahkhah tampi
ei ding ah ruah cia le tuak cia ka rak si. Nule le pale lawng si lo in ule
naule le rualchan cingla dihlak zong an ngaih a chia dih. Cucaah keimah
hrim zong kum tam nawn lung nuam lo in ka um ve. Kan karlak ah
theihthiamlonak tlang a rak sang ngaite. Asinain, chungkhar rualchan
hna nih zeitluk in ka sianglo hna hmanhselaw, Bawipa kawhnak aw
cu ka al ngam in ka al siang lo. Cucaah Jesuh zul ding cun kaa thawh.
A hramthok ah cun thawngtha bia in ka tei te hna lai tiah ka zumh.
Hmante in vaa pumh le vaa khawmh sawhsawh nih khamhnak a pek
hna lo zia ka chimh in ka cawnpiak tawn hna. Asinain ka rak ruahning
bang a si lo. Ka chim deuh paoh le an ka doh chinchin. Cucaah bia
126
nak in nuncan in piah deuh le hmuhsak deuh ding ah Pathian nih a ka
fial. Anmah lawmhter le an duhnak zulh cu kaa tim ve hlei lem lo.
Nihin ka nu le ka pa cu a ka bawmtu bik ah an cang. A rak ka
doh biktu ka pu zong kum sawmriat le kum kua a si lio, a thih lai kum
hnih aa duh ah a hrinthar ve.
Jesuh zong kha a nu le a ule naule hna nih a lung aa mah ti lo, a
molh cang an rak ti ve ko nain Pa Pathain rian kha keh vorh zoh lo le
felte le zumhtlakte in a tuan caah zultu hna le an hawile hna cu an zate
Pentecost ni ah ‘cungdot’ timi khan ah khamhnak an rak co dih ve
ko. Jesuh he nu hrin khat a simi a nau pa Jeim hawi hna cu Jerusalem
Krihfabu ah bochan tlak upa pakhat ah a cang.
Kan chungkhar ule naule le nule le pale tih ruangah Pathain duhning
in kan nun lo ahcun kan chung ah Thlarau chiti a reu lai i khamhnak an
co hnga ding hmanh a dawntu kan si lai.
Jesuh nih a riantuan hawi zong an lung a fahter ko
hna.
Zultu hna zong an Bawipa nih an lung a fahter ve tawn ko hna
tinak kong cu dal hmasa ah kan chim cang. Cu kong cu Jesuh hmuhning
in ceihmai than hna u sih.
Cu bia hna cu a zultu mi tampi hna nih an theih i, “A
cawnpiaknak hi a har tuk, ahodah cu bantuk cu a ngai (a thei)
kho hnga? an ti. A zultu pawl kha cu kong ah cun an zai
lengmang ti Jesuh nih a lung chung in a hngalh i, ‘Hi bantuk in
kan cawnpiakmi hna nih hin nan khuaruah an harter (nan
thin an hunter) hna dahra? tiah a ti hna. …Cu ruangah cun
a zultu tampi cu an i let than i an zul duh ti lo.” -JOHAN 6:60-
61, 66.
127
Biatak cu a siningte in chimh le cawnpiak a hman caah Jesuh
cung ah thin a hungmi an tam ko. Cucaah biaknak lei upa hna nih cun
thah tiang an zalh. A khuami hna le rualchan cingla tiang nih an rak
hlawt. A chungkhar hna hmanh nih ‘a molh cang’ an rak ti. Cu lawng
si rih hlah e! A zultu le a mithi a lalang hna hrimhrim nih pei an rak
nuar-hnawh, an rak hlawt i an rak kirtak kha. Cu bu zong ah Jesuh
nih cun a nunning le a lungput a thum duh hlei lo. Biatak cu atak in a
phuan peng ko. Kirtak le kaltak aa timmi hna zong cu soilem le hnemhthlemh
aa tim hleiruam lo. “Nan duh ah cun kir ko u,” tiah nemte in a
ti hna.
Jesuh nih thil pakhat lawng dengteute in zulh le tuah a timhmi cu
Pa fialmi rian lohma chuak lak in thlawh ding le tuan ding kha a si ko.
A zultu hna nih khan an zate in kirtak le kaltak tim hna hmanhsehlaw,
a lung aa thleng hlei lai lo. A Pa duhnak kha thih tiang zulh ding aa tim
peng ko.
Jesuh nih a hawikom tha hna zong kha an lung a
fahter ko hna.
Bethani khua i a ummi Lazaruh cu a zaw. Bethani cu Mary le
a u nu Martha an umnak khua kha a si. Cu Mari cu Bawipa
ke ah zihmui a toih i a sam in a hnawttu kha a si; a zawmi
Lazaruh cu amah ta cu a si. Cu unau pahnih hna nih cun Jesuh
cu bia an hei cah i, “Bawipa, na dawtmi na hawi kha a zaw an
ti.”
-JOHAN11:1-3
Jesuh nih Martha, Mary le Lazaruh te unaurual hi a dawt ngaingai
hna. Anmah zong nih an dawt tuk ve. An inn hi a tlun zungzalnak a si.
Asinain Lazaruh a zaw ti a theih lio ah a leh hnanak bia hi ruat hmanh.
Lazaruh a zaw ti thawng kha a thei nain a umnak hmun ah
khan ni hnih a cam rih.
-JOHAN 11:6
128
Jesuh nih Lazaruh cu a thi lai ti a hngalh ko. Asinain zei poi lo ngai
in ni hnih bak a umnak khua ah a cam. Bethani a phak ah cun a rak thi
taktak cang. Ni linak a si cang.
Martha le Mari te unau nih cun, “Bawipa, hika ah hin rak um law
cu mu, kan dawtmi kan ta te hi a thi hnga lo,” an ti, (Johan 11:21, 32
lerhnak aa tel). Bia dang in chim ahcun, “Na kan dawt rua pei kan ti,
ziah thawng na theih cangka na rat lo? Na khamh manh ko hnga
dahkaw!” an ti tluk a si.
Mary le Martha cu an lung a fak tuk ko. Kan tate a zual tuk cang
ra zau law rak damter tuah, midang hmanh pei na damter lengluang
hna cu ti phun in bia an cah len ko nain ni hnih a cam rih pin ah zei bia
hmanh a let hna lo. Thiang Thlarau lamhruaining tu a hngak. Cucu aho
kan ca paoh ah a herh bikmi a si. Jesuh nih hin Martha te unaurual hi
a dawt ngai ko hna nain an zawn a ruat thenglomi aa lawhter.
Pathian riantuantu tampi hna cu an member hna nih an uk ngai
hna. An member hna duhning poah le ruahning paoh in um le tuan an
i tim.
Thlarau in a khatmi hna biakinn i an upa hna lakah member pakhat
nih, “Kan pastor nih a kan chuahtak; kan duhningte in a um ding
pastor, (phundang in chim ahcun) ka sinah zinglei suimilam pariat ah
lakphak a dingti kho lengmang ding pastor kan herh,” a ti.
Ka lung chung in hi ti hin ka leh. “Cu ti na uk khawhmi cu Thlarau
hruainak zul lo in minung hruainak lawng a zulmi pastor pei a si ko
hnga cu,” ka ti. Cu biakinn cu kum khat le acheu chung ah pastor pali
an i thleng ti a si.
Keimah zong mino pastor ka rak tuan bal. Cu Krihfabu i thla ruk
hrawng ka tuan lio ah upa no nawn pakhat ka sinah a ra i, “Na rat
hlan i kan mino pastor cu ka party a si; nang tah
na si ve lai maw?” a hung ka ti.
129
Cu pastor pa cu mino he an i kom thiam ngai i tuanthawh lei ah tei
a ma. Mino tlangval pa nih a hung ka chimhnawh duhnak cu i komhawi
kho ve hna u si law rian lei ah hma kal deuh seh ti a duhnak a si ti ka
hngalh.
Matthai 10:41 ah Jesuh nih a chimmi bia in ka leh. “Pathian
lamkaltu cu Pathian lamkaltu a si ruangah a rak conglawmtu paoh cu
a laksawng kha aa hrawm ve lai. Cun mitha cu an that ruangah a rak
conglawmtu paoh cu mitha pa laksawng kha aa hrawm ve lai.”
“Party le hawikom tampi na ngei rua ti?” tiah ka hal.
“A hman,” tiah a ka leh.
“Mino pastor cu pakhat lawng nan ngei si lo mei?” ka ti.
“Si,” a ti ve. “Cu ti a si ah, mino pastor laksawng maw na duh
deuh, na party le hawikom laksawng? Mino pastor in na ka zoh ahcun
mino pastor laksawng, na party le hawikom sawhsawh i na ka hmuh
ahcun na hawikom laksawng Pathian sinin na hmuh lai. Zeidah na duh
deuh?” tiah ka hal.
Ka chim duhmi a theih thiam caah, “Pastor laksawng hen
ta,” a ti.
Pathian riantuantu mi tampi hna cu an member hna lungton lo sual
lai an phang tuk. Zeicahtiah an kan bawm in an kan thohkhan lai lo ti
an phang. Midang lung fahter lai phannak rap nih a fawih hna. An
member hna nih an uk, an pen hna i Pathian tu nih cun a peng in a uk
kho hna lo. Cu ti a si caah zungzal nuncang hmunhnak kong leikam cu
an biakinn ah ceihmai awk a um tawn lo.
Jesuh nih Tipilpetu Johan lung a fahter ve.
Jesuh hmang in lungfahnak lei he aa pehtlaimi tukforhnak cu
Tipilpetu Johan zong nih a rak in ve.
130
Johan zong cu hi kong kha a zultu hna nih khan an chimh ve.
Johan nih cun an lak i pahnih kha a auh hna i, Bawipa sinah
cun a hei thlah hna i, “Nang hi a ra lai timi cu na si maw;
asiloah a dang dah kan awrh rih lai? tiah va hal u,”a ti hna.
Jesuh sin an phak tikah an i thawh i,”Tipilpetu Johan nih a kan
thlah i nangmah cu a ralai tiah timi cu na si maw, asiloah a
dang dah kan awrh rih lai tiah va hal u a kan ti,” an ti.
-LUKA 7:18-20
Zeicahdah Johan nih Jesuh kha Mesiah na si maw tiah a hal hnga?
Messiah a si tiah a rak phuang hmasa biktu kha amah a si lo mei?
(Johan 1:29 zoh). Cun Thiang Thlarau in tipil a rak petu zong cu
amah Jesuh hrimhrim a rak si kha, (1:33). Amah Johan hrimhrim nih,
“Anih cu a karhcho lai i kei cu ka tumchuk lai,” a ti, (Johan 3:30). Cu
caan lio ah Jesuh cu Pathian Tufa a si tiah tette a rak khang hmasa
biktu cu amah Johan hi a si. (Simon Piter zong nih cucu a rak thei rih
lo).
Cu ti a si ko nain zeicahdah Jesuh cu, “Messiah na si taktak maw,
midang kan hngak ti hna lai maw?” tiah bia a va halter hna hnga?
Johan hun i siter hmanh. Cu lio caan cu Pathian nih an hman liote
a si. Minung tampi nih na sinnin thawngtha bia an ngaih, an theih i an
nun an i thleng. Minung lei titsa duhnak vialte na hlawt dih. Pathian
ram caah nupi thi duh lo tiang in naa pe. Rawl-ulh thlacamnak na ngei
peng. Mi sin hmanh ah khuasa lo in theserawn ramcar ah na tlongleng
i kharbawk le khuaihliti lawng na ei. Farasi pawl ral tha ngai in na
lailanh ngam tawn hna caah khuachia nih a tuah rua an in ti phah. Hi a
ra laimi Mesiah caah hin lam a rak sialpiaktu na si.
Atu vanchiat ah thonginn na phan. Caan sau nawn thong na tla
cang. Thong chung zong ah vehvattu na ngei tuk ti lo; zeicahtiah na
hnuzul vialte nih an in kaltak i Jesuh tu an zul deuh cang. Zultu le
131
tuamhlawmtu tlawmte lawng na ngei cang. Thonginn i an hung in zoh
caan hmanh ah Jesuh le a thil khuaruahhar tuahmi lawngte an hung in
caihhnawh. Misual le ngunkhuai khawltu hna he an i kom, an i lengkai,
rawl zong an eiti ti an hung in chimh. Cu lawng si lo in sabath zong an
ul lo, rawl an ei ko an hung ti.
Khua na ruat. “Tipilnak ka pek lio ah cun Thiang Thlarau cu laileng
mui keng in a cung ah aa fu bak ko. Mesiah cu si dawh a si ko. Ziah
sabath ni cu a ulh kun hnga lo aw.”
Thong chung i sau deuh na um paoh ah na lungawtawmnak le na
thinhunnak a ngan deuh chin lengmang. “A caah lam ka rak sialpiakmi
pa nih fawh hitluk vanchiat le zatlak pakhat a si vemi thongtlaknak ka
huah zong ah voikhat te hmanh a ka zoh lo cu e? A va um kho ve?
Mesiah a si taktak ahcun a ka zoh sawhsawh ti hnga lo. Sualnak ka
ngeih lo cu a theih ko lai si kaw…”
Lungawtawmnak in na khah cang caah na hnuzul pahnih na fial
hna i, “Messiah taktak cu na si maw? Asiloah a dang dah kan hngah
rih lai?” tiah na va halter hna.
Cu caan lio thengte ah cun Jesuh nih mi tampi kha an zawtnak
le an nganfahnak thlarau thalo nih a tuah hnanak khan a damter
hna i mitcaw tampi kha khua a hmuhter hna. Johan zultu
pawl cu a leh hna i, “Va kal u law nan hmuhmi le nan theihmi:
mitcaw nih khua an hmuhnak le kebei nih lam an kal khawhnak
le thinghmuimi nih thiannak an hmuhnak le hnachet nih khua
an theihnak, a thimi hna nunter than an sinak le sifakmi hna
sinah thawngtha chim a sinak kong kha Johan cu va chim u.
Keimah kong ah lungawtawm in a um lomi cu (asiloah lungfah
thinhunnak –offence- a ingtuar lomi cu) an caah
lunglawmhawk a va si dah.”
-LUKA 7:21, (Chapmi a um).
132
Jesuh nih a lehnak cu profet bia in a si. Isaiah cauk chung bia in a
leh. Cu bia cu Johan nih a theih tawnmi a si ko. Isaiah 29:18, 35:4-6
le 61:1 chung bia khan a leh hna. Cu bia a hung haltu Johan zultu
pahnih hna zong nih cun khuaruahhar thil a tuahmi an hmuh tawn
ruangah Jesuh Mesiah a si ti cu an theih ciami a si ko. Jesuh nih a leh
than rihmi hna cu: “Keimah ruangah thinhunnak ding a um, a chuak
ko nain (offended) thinhung lote in a ummi hna cu mi thluachuak an
si,” (fainter deuhnak telh a si).
Jesuh nih, “Johan, na cung ah a tlungmi thil vialte hna hi ka hngalh
ko hna. Na ka ruahning bantuk in na cung i rian ka tuan lo ruangah ka
cung ah na thin hung hlah mu. Cun Pathian lei thil hi nangmah thluak
ruahnak in tuaktan hlah,” tiah a hei cah. Johan nih cun atu kanmah cio
bantuk hin hmailei thil kong ah Pathian khuakhanmi a hmu kho lo. Cu
caah Jesuh nih hi ti hin thazaang a hei pek. “Pathian nih an khinhmi
rian cu na lim cang. Na hmuh dingmi laksawng zong a tam ngaite. Ka
cung ah thinhung lotein um ko mu.”
SULLAM NGEI THENGLO IN THINHUNNAK
Pathian duhning in nung ding ah Johan bang a phunphun in cawnpiakmi
si ko hmanh law, minung hawi cung lawng hmanh ah si lo in, Jesuh
cung zong ah thinhunnak ngei ding le um ding in, sullam a ngei thenglomi
thinhunnak, na cung ah a tlung sual lengmang ko lai. Jesuh kha na
zumh taktak le na dawt taktak ahcun thinhunnak ding in na cung i thil
a tlun zong ah, Pathian khuakhannak cu minung khuaruahnak le
tuaktannak nak in a sang deuh ti kha thei peng law na thinhunnak
zong naa sum kho ko lai.
Cun Thiang Thlarau bia na ngaih i a lamhruainak kha
dingtein a zulmi na si ahcun thil tha na tuah ko bu zong ah an in huat
ko lai; na cung ah an thin a hung ko lai. Jesuh nih Johan 3:8 ah, “Thlitu
cu a duhnak paoh ah a hrang ko; a thawng cu na theih, sihmanhsehlaw
133
khuazeiindah a rat le khoikaahdah a kal kha na hngal lo, cu bantuk
cun Thlarau hrinmi cu an si ve,” a ti.
Thiang Thlarau duhningte in na kal ahcun mi acheu nih cun an in
thei thiam in an in rem theng lai lo. Bia dawh lo le ngaih nuam lo zong
khi in chimhnawh kun hna kaw, biatak na theihmi le lam dik na zulhmi
kha cu thin in leet hin hlah. Minung duhnak zul in Thlarau lamhruainak
khan pial lai ci. Piter zong nih hi ti hin a ti.
“Krih zong nih khan a pumsa in a rak intuar caah nannih zong
nih cu bantuk thinlung le lungputning cun nan tha nan i thawnter
ve awk a si. Cu bantuk in temhinnak a ingmi hna cu sualnak
chung ah khan an i tel ti lo. Cucaah cun atu thok hin vawlei
cung i nan nun chung cu minung (pumsa) duhnak kha i ukter
ti hlah u,” a ti.
-1 PITER 4:1-2
Pathian duhning in na nun paoh ahcun minung duhning cu na zul
kho in na zul zuam bal lai lo. Cun Pathian duhnak na zulh ruangah
taksa in na re a thei deuh men ko lai. Jesuh zong kha biaknak lei upa
hna dohnak le ngiarnak ral a ingtuar peng. Biaknak lei minung hna nih
cun Pathian kha anmah duhning le ruahning lawng in rian tuanter an
timh. Anmah lawng kha Pahian he aa pehtlai khomi ah an i ruat. Kum
thong hnih a liam cangmi caan ah kan Bawipa hmanh nih, Thiang
Thlarau hruainingte in a kal ruangah, biaknak lei minung hna an thin a
hunter tawn hna ahcun, a hnu a zulmi hna zong nih mi thin kan hunter
caan a um ko lai.
Pawl nih hremnak a rak tuarmi kha tahchunhnak ah la
hmanh u sih. Galati Krihfabu nih a ping in bia an rak theihmi cu,
vailamtahnak thawngtha bia kha Pawl nih a ping in le amah duhning in
a sullam a lak i ‘khamhnak caah cuarpar tan a hau a ti,’ tiah an rak
theih.
134
Cucu Pawl nih hi ti hin a fianh hna: “Ka zoh hnek u. Biaknak lei
upa hna nih a kakip in an ka doh. Cuarpartannak cu tanh in phuang
ning law an ka do hnga maw? Vailamtahnak dah ti lo cu khamhnak
caah lam dang a um ti lo, ka timi nih pei biaknak lei upa an thin a
phawh hna cu. Cucu biatak a si. Vailamtah kong dah ti lo phuan awk
le chim awk dang ka ngei ti lo,” a ti, (Galati 5:11 zohchih).
PA PATHIAN BIA A NGAIH RUANGAH
JESUH NIH MI THIN A PHAWH TAWN
HNA. AMAH LUNGTHO LE DUHNAK
RUANGAH MI THINHUNNAK
A TUAH BAL LO.
Nizan naite ah na cauk ka rak rel ve i ka luat kho lai ti ka ruah khawh
ballomi thil chung in luatnak ka hmu. Ka nunnak a ka thlen caah na
tialmi cauk cung ah kaa lawm tuk hringhran ti chim ka duh.
-C. R., TENNESSEE
135
136
10
MIDANG KHA AN THIN KAN HUNTER
SUAL HNA NAKHNGA LO…__________
Cucaah cun pakhat le pakhat i soi lengmang
kha ngol u sih. Nan unau tlukrilhternak le sualnak
chung i tlakternak ding caah zeihmanh tuah
lo ding tu hi i zuam u sih.
-ROM 14:13
Thawngtha bia chim duh ah Galili ram tungvang a rak tah i a rak
vaihvah lio ah khan Jesuh nih mi tampi an thin a phawh hna tinak kong
kan ceihmai dih cang. A kalnak le a phaknak hmun paoh ah fawh mi
thin a hunter ko kha mu. Hi dal chung tu ah hin cun cu kong he a
lettalam a simi thil kan ceihmai tuah rih hna lai.
Jesuh le a zultu hna cu thawngtha bia an va chimnak ah an ba pah
ngai ve cang i dinhnak caan la ve ding in Kapernaum khua ah an hung
tlung. Cu khua cu dinhnak ah an hman tawnmi khua a si.
Cu khua i an caam lio ah cun Piter cu ngunkhuai khawlhnak lei
zung upa pakhat nih a hung fuh taumau i, “Nan saya pa hi biakinn
ngunkhuai a pe bal maw?” a hung ti, (Matthai 17:24).
Piter nih, “Pe rilmal,” tiah sirhleih nawn in a leh hnu ah,
137
aa phuhrung deuh rua, Jesuh cu a va fuh i a va ceihpi ve. Jesuh nih a
rak hlehkanh i, “Simon, zeitindah na ruah? Ahonihdah vawlei
siangpahrang hna hi ramdang thil luhman le ngunkhuai an pek tawn
hna? An fale (asiloah) cuka ram mi nih maw, ramdang mi nih dah” tiah
a rak hal hleng.
Piter nih, “Ramdang mi nih,” tiah a leh. “Fale (ram chung mi) cu
an luat,” (Matthai 17:25-26).
Jesuh nih fale cu ngunkhuai an luat phung a si zia, luat lawng
hmanh si lo in mi thawhmi ngunkhuai tu a eitu le a hmangtu an sining
Piter cu a cawnpiak. Siangpahrang inn ah an hmanmi thil, an i hrukaihmi
thilpuan le an eidinmi vialte khi cu ngunkhuai tangka cun pei an cawk
fam cu. Siangpahrang fale cu ngunkhuai kha nuamcen in a hmangtu
an si, tinak kong kha a cawnpiak.
Piter kha bia a hung haltu ngunkhuai zung bawi zong cu mi thawhmi
ngunkhuai eitu le hmangtu a si ve. Siangpahrang asiloah biakinn ngeitu
cu ahodah a si? Aho thangthatnak caah dah cu biakinn cu sak a si?
Pa Pathian thangthatnak caah. Hi zawnte ah hin pei Piter nih Jesuh cu
a nungmi Pathian Fapa, Krih a si ti a hngalhnak kha a si cu.
Jesuh nih Piter cu, “Sihmanhselaw, hi mi hna hi an
thinhunter ka duh hna lo. Cucaah rili ah va kal law siau va
thla. Na siau hmasa bikmi nga kha a ka va keu law a kaa
chung ah cun kan pahnih ca in a za dingmi tangka na hmuh lai;
cun va kal law biakinn ngunkhuai cu va pe hna,” a ti.
-MATTHAI 17:27
Ngunkhua pek in a luatmi a si zia a langhter. Asinain mi thinhunter a
duh lo caah Piter kha, “Pe ve ko ngat u sih,” a ti hnu ah Piter cu nga
va tlai ding in le a tlaihmi nga kaa chung in tangka va chuah ding in a
fial. Pa Pathian nih ngunkhuai pek ding tangka a khanpiak hna.
138
Jesuh cu vawlei Bawi a si. Pathian Fapa zong a si fawn. Vawlei le
a chung ummi thil vialte amah nih a sermi an si i amah nih an cung ah
nawl a ngei dih ko. Cucaah tangka cu nga kaa chung ah a um lai ti
zong a hngalh cia dih. Amah cu Fa a si caah tangka hmu ding in rian a
tuan a hau lo. Mi thinhunter a duh lo caah ngunkhuai cu a luat ding a
si ko nain a pek ve.
Mah Jesuh hi tuan deuh i na rel cangmi dal kuanak ah na hmuhmi
Jesuh, mi thin a hunter tawn nain nawlpatnak bia a chim bal lomi
Jesuh kha a si ko lo maw? Amah cu ngunkhuai a luat hnga dingmi a si
nain, “an thin ka hunter hna nakhga lo, … va pe hna,” a titu cu a si.
Cu ti a si ah kan bia aa kalh ko lo hla i? A tanglei Cathiang ah hin aphi
na hmuh lai.
Cucaah cun a zultu hna kha Jesuh sinah khan an ra i, “Vancung
pennak ah ahodah a ngan bik tiah an rung hal. Jesuh nih
ngakchia pate pakhat kha a auh i an hmai ah a dirter hnu ah,
‘nannih cu nan i thlen i ngakchia bantuk ah nan i can lo ahcun
vancung pennak chung ah nan lut bal lai lo. Vancung pennak
chung i a ngan bik cu mi toi ah aa dor i hi ngakchia bantuk ah
aa cangmi cu a si,” tiah a cawnpiak hna.
-MATTHAI 18:1-4
Hika zawn ah a biapi bikmi le a tawh tlaitu bia cu ‘aa toidormi’ ti
hi a si ko. Cucu Jesuh nih caan tlawmpal hnu ah hi ti hin a fainter than.
Nan lak i pakhat khat nih a ngan bik si a duh ahcun nan sinum
a si awk a si. …Mi Fapa hi mi nih rian tuanpiak ding ah a rat
tung lo, mi rian tuanpiaktu si ding ah le mi tampi khamhtu
ding ah pei ka rat cu.
-MATTHAI 20:26-28
Zeibang bia? Khuaruahhar a si ko e! Mi nih ka rian hna
139
seh ti ah a ra lo fawh hi e! Mi rian tu amh nih va tuanpiak ding ah fawh
a rat cu! Pathian Fapa dawt a si. Sal zong si lo i miluat zong a si fawn.
Ahohmanh lei zong a ba bal hna lo. Aho tang hmanh ah aa dor ding
cu a si fawn lo. A si ko nate in a luatnak le a lianhngannak vialte cu
midang khamhnak caah le midang kha renh awk ah hman aa tim.
MIDANG RIAN TUANPIAK DING AH LUATNAK
Unau, (Jesuh) nawl cawng ding in le amah Jesuh lungput ngei ve ding
in Biakam Thar nih a kan cawnpiak ko hi mu.
Ka u le ka nau hna, nannih cu luat ding in kawh nan si. Asinain
cu luatnak cu nan pumsa duhnak ca i caan tha men ah khan
hmang hlah u. Pakhat le pakhat kha dawtnak in nan rian tu i
bawm u.
-GALATI 5:13
‘Luatnak’ he aa naih ngaimi biafang pakhat cu ‘caan tha’ ti a si.
Kan luatnak asiloah caan tha kan hmuhmi cu a nungmi Pathian fale
kan si bantuk in kanmah ca lawng ah hmang hna hlah u sih. Luatnak
le caan tha hna hi midang caah kan hman awk an si. Midang kan va
renh hnanak ah hin luatnak a um i sal sinak ah cun luatnak a um lo. Sal
cu mi riantuantu ding hrim ah a chuak i sal a si lo nain mi rian tuan aa
timmi cu mi caah nun aa pemi an si. Sal lungput le mi riantuantu
lungput zohkhek rih hna hmanh u sih.
• Sal cu ‘hrimhrim’ nih a uk lio ah mi riantuan duhnak lungthin a
ngeimi miluat cu ‘dawtnak’ nih a uk.
• Sal cu tampi a tuan zong ah tlawmte in hmuhpiak a si lio ah
mi riantuan duhnak lungthin a ngeimi miluat cu tampi in hmuhpiak
a si.
• Sal cu meng khat lawng a kal i mi riantuan duhnak lungthin a
ngeimi miluat cu meng khat nak tam a kal.
140
• Sal nih cun mi nih an ka chuh dih tiah khiarcarnak lung a put
lio ah mi riantuan duhnak lungthin a ngeimi miluat cu midang pek
duhnak lungthin a ngei.
• Sal cu phung nih temtawn in a um lio ah mi riantuan duhnak
lungthin a ngeimi miluat cu luatnak a ngei.
• Sal nih cun a hmuh ding le a si ding vial kha hehtaw tiah hmuh
le lak aa tim; mi riantuan duhnak lungthin a ngeimi miluat cu mi
caah a nunnak pek siannak a ngei.
Ngaihchiat bu in le hmaichia temtuampi in Pathian rian a tuanmi
mi Krihfa tampi ka ton cang hna. Cheuhra cheukhat hmanh zong zai
bu in le siang lo ngai in an pe. An chuahtak cangmi nawlbia tang ah an
lut than i nawlbia sal ah an tang. Phundang in chim ahcun anmah
ruahning le lungput thong ah an tla.
A poi ngaimi cu hi nawlbia hi Biakam Thar cherhchan in anmah
nih an i siam copmi nawlbia a si. Jesuh nih a kan pekmi nawlbia
‘thlarau’ kha an ngei lo. Pathian rian hi luatte in tuan ding ah an hmuh
cangmi luatnak kha an philh. Cuticun midang ca thathnemnak caah si
lo in anmah ca thathnemnak ca lawng ah riantuan an i tim.
Pawl nih mah bantuk lungput cu Pathian duhning a si lo zia kha
Rom le Korin Krihfa hna sinah ca a kuat hna. Eidin kongkau ah an
luat cangmi luatnak kha hngal thiam lo in nawlbia tang ah an lut than.
“Zumhnak lei in thazaang a dermi kha nan bu chung ah rak cohlang
ko hna u, an pumpak ruahnak kha rak al len hna hlah u. Mi pakhat cu
a zumhnak nih zei ei paoh a onh ko, sihmanhsehlaw zumhnak in a
dermi nih cun anhringso lawng kha an ei,” (Rom 14:1-2).
141
Jesuh zong nih kaa chung lut nih mi a thurter lo zia a chim lengmang.
A chim duhmi cu zumtu caah cun zeibantuk rawl paoh hi a thiang ko
a ti duhnak a si (Marka 7:18-19).
Pawl nih a cawnpiakmi hna cu zumhnak a derthawmmi hna nih
cun mizuk hmai i raithawinak (bawlnak) sa hna kan ei sual lai maw ti
phan ah sa ei an i khap. Cu hna cu Jesuh cawnpiakmi a thei fianglotu
an si zia a langhter.
Cucaah bawlnak sa ei kong ah cun hi ti hin ka ruah: siasal cu
pakpalawng men an si ko, Pathian an si lo, Pathian cu pakhat
lawnglawng a si ti kha kan hngalh. … sihmanhselaw kannih
caah cun Pathian cu pakhat lawnglawng a um i amah cu kan
Pa, zeizong vialte Sertu kha a si i kannih hi amah ca i a nungmi
kan si; cun Bawipa cu pakhat lawnglawng a um i cucu Jesuh
Krih kha a si i, amah thawng cun zeizong vialte kha ser an si
i amah thawng cun kannih zong hi kan nung. Sihmanhsehlaw
mikip nih hi biatak hi hngalh a si lo. Mi acheu cu siasal he an
rak i ciahnak kha a sau tuk cang caah nihin ni tiang hrimhrim
hin bawlnak sa an ei tikah cu sa cu siasal ta a si ti in an ruah;
an chiat that thleidannak lungthin kha a der i sa nih cun a kan
thurter tiah an ruah.
-1 KORIN 8:4, 6-7
Cu caan lio Krihfa hna lakah zumhnak a thawng deuhmi pawl nih
a der deuhmi hna hmai ah bawlnak le raithawinak sa zong a va si
hmanh maw tiah lunghrinhmi sa duhtawk in an ei ruangah buainak a
um. Jesuh nih cun zei rawl paoh a thianter ko cang nain... Zumhnak a
derthawm deuhmi hna nih cun bawlnak sa cu an ei ngam lo. A thawng
deuh pawl tu nih cun mizuk pathian cu zeihmanh a si lo zia kha fiangte
in an theih caah zei poi lo in an ei thluahmah ko.
Cu hna pawl nih cun zumhnak a dermi hna lungawtawm in umter
le lungfahter cu a poi tuk ah chia lem lo in Biakam Thar phuanmi
142
biatak tu kha a biapi deuh ah an ruah ve. An i theih lo kar in an Krihfa
hawi le zumhnak ah an unau a simi hna caah chuih awk lung le pah
awk fung bantuk an rak si. Cu bantuk lungput cu mi rian tuanpiak
duhnak lungthin a ngeimi miluat hna lungput a si lo. Pawl bia hi ruat ve
hmanh.
Pakhat le pakhat i soi lengmang kha ngol u sih. Nan unau
tlukrilhternak le sualnak chung i tlakternak ding caah zeihmanh
tuah lo ding tu hi i zuam u sih. …Zeicahtiah Pathian pennak
cu ei le din menmen hi a si lo, Thiang Thlarau pekmi dinnak,
daihnak le lawmhnak tu hi a si deuh.
-ROM 14:13, 17
Pawl nih a chim duhmi cu, “Pathian pennak ram kong tu hi i buaipi
deuh hna u sih. Thiang Thlarau pekmi dinnak, daihnak le lawmhnak
tu hi,” ti a si. Cu thil hna nih cun zumtu thar le zumhnak ah ngakchia a
si rihmi hna an zumhnak a zorter. A thawng deuhmi le zumhnak ah
nutling le patling a si cangmi hna nih luatnak an ngeihmi kha mi ca rian
tuanpiaknak caah hmang lo in anmah hlawknak, daihnak le lawmhnak
ca lawng ah an hman. Biakam Thar pekmi ‘luatnak’ an ngeihmi cu
midang dawtnak caah hmang lo in rawknak ca tu ah an hman.
Hi zawn ah hin cun Jesuh lungput an ngei lo kan ti ko lai. Jesuh nih
cun Piter le a zultu dang hna sinah biakinn ngunkhuai a luat khomi a si
ko nain toidornak lungthin he a pek vemi kha a hmuhsak hna. Luatnak
kan ngeihmi kha (a hrut thingfung tlaih in) i tlaih peng i midang tlukrilhnak
ah kan hman awk a si lo.
Cu tin mah luatnak kha mi tluknak ah hmang zau in midang renh
duhnak lungthin a ngei lomi hna cu Pawl nih hi ti hin a cawnpiak hna.
Cucaah hi mi derthawm pa, Krih‘hngalhnak’ nih a
143
thihhnawh vemi nan unau pa hi, nanmah ruangah cun a rawk
lai. Cu ti cun nan unau hna cung i sualnak nan tuahnak thawng
le a derthawmmi an chiat that thleidannak lungthin nan hliam
hna ruangah Krih cung ah sualnak nan tuah a si.
-1 KORIN 8:11-12
Luatnak kan ngeihmi hi sualnak ah kan hman khawh. Zeitin? Krih
nih a nunnak pek in a tlanh ve cang hna nain zumhnak ah a ngakchia
rihmi hna hliam tuarter, tlukrilhter le lungfahternak in.
LUATNAK NA NGEIHMI CU PATHIAN RAM
CAAH TOIDORNAK IN HMANG TUAH
Jesuh nih biakinn ngunhkhuai thawh a luat hnga dingmi a si ko nain
toidornak lungthin he ngunkhuai a pek venak kong a zultu kha a
cawnpiak hna.
Hi ngakchia tete pakhat khat hi keimah an ka zumhnak in a
pialtertu hna (le sualnak a tuahtertu hna) cu an hngawng ah
facang rialnak lungtum nganpi thlaih in um hna selaw, rili chung
ah paih si hna selaw an caah a tha deuh hnga. Vawlei cung ah
hin cu bantuk tlukrilhnak (le mi thinhunternak, va sualternak)
a um caah a va poi hringhran dah! Cu (mi thin va hnuternak le
mi lung va fahternak- Mirang nih offenses an timi) hna cu a
um theutheu ko lai, sihmamnhsehlaw cu bantuk a umtertu caah
cun tihnung a si hringhran ko.
“Nan kut nih siseh, nan ke nih siseh, an pialter hna ahcun tan
u law hlonh ko hna u. Kut pahnih le ke pahnih he zungzal mei
chung i tlak nak cun kut lo le ke lo in nunnak chung i luh cu
nan caah a tha deuh. Cun nan mit nih an pialter hna ahcun
khoih u law hlonh ko hna u. Hel chung ah mit pahnih he tlak
144
nak cun mit pakhat he lawng nunnak chung i luh cu nan caah
a tha deuh tiah a ti. Hi ngakchia tete hi pakhat hmanh zomhtaih
hna hlah u. Annih a vengtu hna an vancungmi kha vancung
khua ka Pa hmaika ah an um zungzal ko.
-MATTHAI 18:6-10 (Lerhnak bia chap a si)
Matthai dal 18-nak hi cu midang kha sual i va tlukternak kong he
aa pehtlai dih ko. Biakam Thar nih a awnh komi ‘luatnak’ (abik in sa
einak kong te hna) zong va si ai kun sual ah midang kan va tlukternak
ding a simi cu hrial ding in Jesuh nih a kan cawnpiak. Na unau kha
sual ah a tlukter ding paohpoah cu na ban zong tan in, na mit zong
khoih law, hlawnh ko ti a si.
A si ah ziah Jesuh zong nih midang an lung a fahternak le an thin a
hunternak kan hmuh lengluang ko tung, na ti men lai. Aphi cu hihi a si:
Pa Pathian nawl a ngaihnak le midang rian va tuanpiak duhnak lungthin
a ngeihmi nih mi lung a fahter, mi thin a hunter. Amah pumpak duhnak
le mah zawn lawng ruahnak ruangah a si lo.
Sabath ni i mizaw a damter ruangah Farasi pawl an thin a hung.
Pa Pathian nih a phuantermi biatak ruangah a zultu hna an thin a hung
ve. Mary le Martha zong an tapa Lazaruh a thih a thei ko nain damter
awk i a va kal hnawh tuan hna lo caah Jesuh cung ah an thin a hung.
Asinain amah nih midang kha an rian a va tuanpiak hna ruangah Jesuh
nih a ho hmanh an lung a fahter bal hna lo.
Pawl nih Korin Krihfabu cu hi ti hin ralrin a pek hna.
Asinain ralringte tu in um u law nan luatnak kha zumhnak a
dermi sualnak chung i a tlaktertu siter sual hlah u.
-1 KORIN 8:9.
145
Luatnak kan ngeihmi hi midang caah hmang ding in le toidor te in
nunpi awkah Pathian nih a kan duhpiak. Inn cu a hrawktu si lo in a
satu si ding ah Pathian nih a kan duh. Luatnak kan ngeihmi cu kanmah
le kanmah ca zong ah thilrit siter ding kha Pathian nih a duh lo. Cu tin
kan siter sual theu tawn caah Krihfa tampi hna kan nunning zoh in mi
tampi hna cu an tlu, an ril (asiloah an lung a fak, an thin a hung).
Cunglei ah kan chim cang bantuk in Korin kuat khatnak chung
ah zeitindah ralrin pek kan si ti kha zoh than rih u sih. “Ralringte tu in
um u law nan luatnak kha zumhnak a dermi sualnak chung i a tlaktertu
siter sual hlah u.”
Hi nawlbia hi buar in a um lengmang ko ti cu ka nun ah a lang ve
tawn. Indonesia a voi hnihnak kan rak tlawn lio ah hin kan nu Lisa le
ka fale pin ah kan nau-um nu zong kan kalpi. ‘Denpasar’ timi Bali
tikulh chung i a ummi hmun nuam ngaingai kan va tlawng.
Kan tlunnak hotel ngeitu cu kan va tlawn hnawhchanmi Krihfabu
pakhat ah upa a si. A hotel cu khualaifang ah si kaw hnacheh luritnak
tam kaw daite in kan i din kho lo. Khual kan tlawnnak ah kan mitkuh
a cim ti lo i a bat zong kan ba ngaite. Cu zan cu uico bau thawng le
zeidang thawngpang le awri nih thate in a kan hngilhter thiam lo; kan
i hlau pah lengmang hna i a thaizing ah kan mitkuh a cim lo.
Cu bu cun Java tikulh lei ah kan va tlawng than i zarh hnih chung
cawnpiaknak kan va ngei. Zarh hnih chung ah cun ni khat te lawng
dinh caan kan ngei kho. Cu zong hmanh cu khual kan tlawn bia a si.
Nikhat chung ah voi nga thliahmah kan i pum. Kan bia a ngaitu hi
minung thong sawmthum bak an si.
Kan ram lei i kan kir lai ni ah Bali tikulh kan va phan than. Pastor
pa nih kan rat lei i kan tlunnak Krihfa upa pa hotel, hna an cheh
ngainak ah khan tlung than ding in thawng a kan thanh. Zarh hnih
146
chung bak a dinh i din lo in phung chim le cawnpiaknak kan ngeih
cang caah cuka hotel tlun than lai cu kan zenh ngaite.
A thaizing zing rawl kan ei dih in Java tikulh cun Bali tikulh lei kal
ding in kan i timhtuah cuahmah lio ah khin kan vanlawng aa cit ve
dingmi Krihfa nu upa nawn pakhat nih Bali tikulh i hotel tha bik pakhat
ah tlung ding le a man pekpiak ding in a kan chimh. Hotel tha ngai i
tlun ding le daite in i hngilh khawh ding ka ruah ah kaa lawm taktak.
Thil kan i timh dih lei ah khin kan nu Lisa cu cu nu nih hotel man
a kan pekpiak lai timi kong ah a lung aa nuam lo. Cuccah holh lettu
sinah a poi lo e, kan bawm duh hlah seh, tiah ka ti than. Cu nu bawmh
ding a ruah tikah vanlawng cung zong ah kan nu cu alung nuam lo
nawn khin a um.
“Krihfabu kan liamter lem hna lo caah a poi hnga hla i,” tiah, kan
nu bia ngai lo in, cu nu nih hotel man a kan liampiak ding ka lehkhanmi
kha keimah palh a si. Bali tikulh kan phak hnu zong ah cu nu nih cun
kan thil phorh man liampiak a kan timh than. Asinain ka lehkhan duh
ti lo.
Kan pastor pa he kan i ton than tikah kan rat lei i kan tlunnak
hotel ah khan cun kan tlung ti lai lo, nu pakhat nih hotel tha deuh ah
tlun man liampiak a kan zalh tiah ka chimh. Kan pastor pa cu a hmai
a chia nawn i, “Zeidah a cang,” tiah ka hal.
Pastor pa cu mi tluangtlam ngai si kaw, “John, kan Krihfa upa pa
le a chungkhar an thin a hung lai. Nanmah caah an hotel khan an rizap
cang fawn,” tiah a ti.
Hi ruangah hin pastor pa zong a lung ka nuamhter lo ti ka hmuh
caah Krihfa upa pa hotel ah cun kan tlung ko lai, tiah ka ti.
147
Keimah leikam le ka luatnak chung ah palhnak a um lo nain pastor
pa a lung ka fahter deuh caah cucu sual a si ti ka hngalh tikah
ngaihthiam ka hal. A ka ngaihthiam ve. Cu bantuk thil cu chuahter ti lo
ding in kaa ralring.
LUNGTHIN LE ZIAZA REMHSIAMNAK
Pawl nih Rom mi hna sinah hi ti hin a cawnpiak hna.
Cucaah daihnak a chuahtertu thil le pakhat le pakhat thazaang
i peknak a bawmtu thil kha kan i tinh awk a si.
-ROM 14:19
Kanmah pumpak luatnak chung ah sualnak a si hleng lomi,
Cathiang zong nih sual ah a chiah lem lomi zong midang caah tluknak
le rilhnak a si paoh ahcun kan hrial awk a si. Hi thil hi keimah caah
cun a tha ko nain midang caah a thalo sual lai maw ti kha kan ruah
peng a hau.
Zeipoah kan tuah awk ah a thiang ko, an ti. A si, an caah cun
a thiang tak ko, asinain zeipoah hi an tha dih lem lo. Zeipoah
kan tuah khawh ko, asinain zeipaoh hi kan caah an thahnem
dih lem lo. Ahohmanh nih kanmah ca a tha ding lawng kha
kan zoh awk a si lo, midang ca tha ding tu kha kan zoh awk
a si deuh. … Cucaah zei nan tuah, zei nan ei le nan dinmi zong
poah kha Pathian thangthatnak caah si seh. Judah mi si hna
seh, Jentail mi si hna seh, Pathian Krihfabu si hna seh,
ahohmanh harnak nan pek hna nakhnga lo, cu ti cun nan
nuncanning kha siter ko u. Ka tuahmi thil paohpoah ah hin
midang lawmhtertu si kha kaa zuam tawn. Keimah ca thatnak
ding kha ruat lo in mi vialte thatnak ding tu kha ka ruat deuh;
cu ti ka ruah cu khamhnak an hmuh khawhnak ding caah a si.
-1 KORIN 10:23-24, 31-32
148
Hi Baibal caang nih a chimmi lungput hi na ngeih ve naklai na
nunnak cu Thiang Thlarau kha ukter ve tuah. Na caah tha ko
hmanhselaw, mi caah a thalomi thil paohpoah cu na ruah, na chim, le
na tuah lonak lai na lung chung thilthup vialte kha Thiang Thlarau
sinah phuang law hmuhter tuah. Na hmuhter hnu ah an hruaining in
kal ko.
Krih chung ah na luatnak cu nangmah miaknak ca lawng ah hmang
lo in, midang luatnak ca zong ah hmang tuah. Cucu kan caah zohchun
awk a simi mithiang Pawl nih: “Kan riantuannak ah ahohmanh nih an
kan soi nakhnga lo aho ca le (kalnak lam) hmanh ah dawntu chiah
kan duh lo,” a ti, (2 Korin 6:3).
149
MIDANG KHA A NGAITHIAM KHO
LOMI CU PATHIAN NIH ZEITLUK IN A
NGANMI LEIBA DAH A CHAMPIAK
CANG TI A THEILOMI AN SI.
Hi cauk hi ka ngeihnak kum khat a reng ti lo. Asinain naite lawng ah
ka rel i ka thlarau nun a ka remhsiamtu ah a cang. Rel ko a ka titu hi
Thiang Thlarau a si ti kaa fiang. Ka rel a tam deuh poah ah ka nun ah
thlennak a tam deuh ve. Kan biakinn ah kan pastor nih midang
ngaihthiam duhnak thinlung a ngeimi hmai ah rak chuak ding in a kan
sawm i ruatrat lo in ka chuak. Ka lung a ka fahter baltu hna, abik in
hringru ka pa zong ngaihthiamnak lungthin ngeih ka duh cang. Cu hnu
ah cun ka pa cu ngaihthiam ka hal i a ka ngaihthiam ve caah kaa
lawm tuk. Atu cu miluat ka si cang. Na cauk cung ah kaa lawm tuk.
-R. P. VIRGINIA
150
11
NGAIHTHIAMNAK:
NA PEK LO CAAH
NA NGAH VE LO________________________
Cucaah thla nan cam i thil nan hal tikah ka
halmicu ka hmuh cang ti in zum u law zeizong vialte
nan hmuh ko lai. Cun thlacam ding in nan dir tikah
vancung nan Pa nih nan sualnak kha an ngaihthiam hna
nakhnga an cung i thinhunnak nan ngeihmi kha va
ngaihthiam hna u. Midang kha an sualnak nan
ngaihthiam hna lo ahcun vancung i a ummi
nan Pa zong nih nan sualnak an
ngaithiam ve hna lai lo.
-MARKA 11:24-26
Hi ‘Sehtan Siaurawl’ timi cauk ah na rel ding a tang rihmi dal chung
ah hin fak khun in ruahti ding in ka duhmi cu mi cung ah thinhunnak
ngeih lo ding in le kan va ngeih sual hmanh ah zeitindah kan ngaihthiam
khawh hna lai timi kongkau a si.
Jesuh nih, “Midang kha an sualnak nan ngaihthiam hna lo ahcun
vancung i a ummi nan Pa zong nih nan sualnak an ngaithiam ve hna lai
lo,” a timi hi biatak taktak a chimmi a si. Miphun tampi hna lakah
acheu cu velhle chim a hmangmi kan um; kan tuah theng ding tung
151
lomi kaa lawng in chim kan hmang. Cucaah midang chimmi zong khi
atak ah ruah kan hmang ve lo.
Kan hmet lio caan kha hun ruat hmanh. Kan nu le kan pale nih,
“Na tuah than le na ti than ahcun kan velh lai,” an kan ti. Kan tuah
than lengmang ko nain an kan vel taktak lem lo. An kan velh hmanh
ah an chimning tluk fak in an kan vel siang lo.
Cu tikah an kan ti taktak bal lai lo timi ruahnak kan ngei peng. Cu
thil nih cun nawlngeitu hna bia chimmi tiang zong khi a si taktak hnga
maw, timi ruahnak a kan ngeihter. Cu ruahnak nih cun kan nunnak ah
thil dang tampi a hei hrawk chin khawh. Sayate, pastorate, hruaitu le
lutlai hna pin ah hawi le kom cung tiang zong ah mi va zumh lonak
lungthin he kan thang. Mi bia kan theihmi le ngaihmi, an kan fialmi le
Cathiang chung biakamnak vialte hna zong khi a va si theng taktak
lem hnga maw timi ruahnak kan ngei.
Tahchunhnak ah, kawi le dua a simi hawikom thing upa pahnih an
i tong. Pakhat deuh nih a hawipa cu, “Ka kawi, na dam maw? Kan
i hmuh lonak a sau cang i kan ngai tuk e,” a ti. Caan a ngeih set lo
caah aa hnawhnam ngai bu khin, “Hotel ah rawl hna kan eiti te lai cu,”
a ti i a chuahtak.
Rianrang in kal herhnak a ngeih a hawi pa he cun i chawnhbiak
ding ah khan caan a pe kho tuk lo. Rawl-eiti zong cu a ruah taktakmi
a si lem lo; velhle in bia dawh a chim bia a si.
Hibantuk hi nitin kan nun cio ah kan ton tawn ciomi thil a si. Atu
chan ah cun mi nih kan chimmi bia cheu li ah cheu khat hi cu biatak a
si lo ti a si. Cucaah mi nih an chimmi bia hi biatak maw an chim velhle
dah ti hi theih awk a har ngaite.
152
Asinain, Jesuh tu nih cun a chimmi bia paohpoah hi biatak a si ti
theihter a kan duh. Minung le minung velhle i kan i chawnh bantuk hin
Jesuh bia cu kan ruah awk a si lo. A chimmi paoh hi biatak lawngte an
si dih. Kannih zumhtlak kan si lo lio ah Jesuh cu zumhtlak a si peng.
Cucaah, “Midang kha nan ngaihthiam hna lo ahcun vancung ah a
ummi nan Pa nih an ngaihthiam ve hna lai lo,” a timi hi biatak a si. Hi
bia hi voikhat lawng zong si lo in a tanglei ah kan hmuh bang hin a
nolh lengmangmi bia a si.
Mi nih nan cung ah an tuahmi thatlonak kha nan ngaihthiam
hna ahcun vancung ah a ummi nan Pa zong nih an ngaihthiam
ve hna lai. Sihmanhsehlaw, mi thatlonak kha nan ngaihthiam
hna lo ahcun vancung khua ah a ummi nan Pa zong nih
thatlonak nan tuahmi kha an ngaithiam ve hna lai lo.
-MATTHAI 6:14-15
Mi va ngaihthiam hna u law ngaihthiam nan si lai.
-LUKA 6:37
Bawipa thlacamnak zong ah hi ti hin kan hmuh.
Mi sualnak kha kan ngaihthiam hna bang in kan sualnak kha
kan ngaithiam ve tuah.
-MATTHAI 6:12
Pathian nih ka ngaithiam hram seh ti ruah ah mi sual a ngaithiam
khotu hi kan lakah zeizat dik a hei um hna hnga mu? Mi sualnak kan
ngaihthiam khawh hna lawng ah ngaihthiam kan si ve lai si kaw! Kan
Krihfabu chung cio ah hin mi sual ngaihthiam khawhlonak sual hi a
karh chin lengmang caah Jesuh bia hi a tak in nunpi awk ah kan i harh
ko cang rua ka ti. A si zong ah biatak cu aa thleng hlei lai lo. Mi sual
kan ngaihthiam lawng ah kan sualnak cu ngaihthiam a si ve lai…
153
Philippines ram Pathian riantuantu pakhat nih tette a
khanmi capar ka hawi pa nih a ka hmuhsakmi cu:
Phaisa kawlhawlnak rian a tuanmi a hlawhtlinh ngai i tangka tampi
a luh caah Pathian kawhnak aw a theih tawnmi cu fawizaang in a let
duh lo. Caan sau nawn hnu ah lung zawtnak a ngei.
Operation an tuah lio ah a thi i a thlarau cu vanram leng lei ah a
um kha aa hmu. Cuka ah cun Jesuh nih a nawl a ngaihlo ruangah cuka
hmun a phaknak kong a si ti a chimh. Cu pa nih cun, “Bawipa, ka
nunnak ka pehpiak rih law na rian ka tuan cang lai,” tiah a nawl.
Bawipa nih a hna a tlakpi. Asinain a thlarau a pum chung a kir hlan
deuhte ah hellram a hmuhsak. Hell chung ah cun a nupi i a nu a va
hmuh.
A khuaruah a har tuk. Cu nu cu misual ka si ti aa fiangmi le biakinn
pumhkhawmh a fel ngaimi a si. “Zeicahdah ka pi hi hell ah a tlak?”
tiah Bawipa cu a hal.
“A rualchan chung ah mi pakhat sualnak a ngaihthiam khawh lo
caah amah sualnak zong ngaihthiam khawh a si ve lo,” tiah Bawipa
nih a leh.
NGAIHTHIAMNAK HE THLARAU
LEI IN THANNAK
Kan nu Lisa le keimah zong nih kan riantuan hawi hna lakah mi sualnak
a ngaihthiam kholomi mi tam nawn kan ton ve cang hna. Indonesia
ram i Pathian rian ka rak tuan hmasat bik lio ah mirum pa inn ah ka
rak um. Ka tuannak biakinn ah cu hna chung cu an i pum tawn nain
an hrinthar rih hna lo.
Zarh khat ka tuan hnu ah an nu a hrinthar. Cun an pa, cu
hnu ah an fale pathum. Cu hnu ah cun an inn ah luatnak thlizil a leng i
an chungkhar cu lawmhnak in an khat.
154
A voi hnihnak Indonesia ah kan chungkhar in a kal than
ding kan si ti an theih tik ah an inn ah i thum than ding in an ka sawm
leng ah kan nu le ka fale pathum hna pin ah kan nauum ca tiang
vanlawng lehhmah cawkpiak an kan timh.
Kan phanh hnu ah an biakinn ah voi hra phung ka chim. A bik in
sual ngaihchihnak le Pathian umpinak kong ka chim. Pathian Thiang
Thlarau umpinak revival a tlung ciammam tawn i mitthli le hnapduk
pin ah tah-ai aw in an biakinn cu a khat; luatnak thlizil a leng ve.
Mirum hna chungkhar cu an i pum peng ve. Cu khua i a ummi an
pa i a nu pitarte zong pumh a hrelh bal lo. Kan vanlawng man zong cu
amah tangka zeimawzat aa tel.
Phung ka chimnak zarh khat a dih lai ah khin cu pitar nih cun a ka
thawh i, “John, ziah kei hi Pathian umpinak ka cotin bal hnga lo?” a ti.
Thaithawh kan eiti lio ah a ka hal cu si kaw, midang cu an khim
cang i kanmah pahnih lawng cabuai ah cun kan tang i a hun peh than.
“Voikhat hmanh pumh ka hrelh lo. Na bia zong thate in ka ngai ko.
Sual ngaihchihnak he pum apnak caah hmai zong ah ka chuak ve
tawn nain, Pathian umpinak dah ngai ka tingco (ka khansa) ruam lo
e,” a ti.
Caan tlawmpal bia kan i ruah hnu ah, “Pathian Thlarau in na khah
naklai thla cam u sih,” ka ti. Thiang Thlarau a tinco naklai lu cung kut
chuan in thla ka camh. Asinain Pathian umpinak a lang hleng lo.
Cu hnu ah Pathian nih hi ti hin a ka chimh: “A pasal cung ah
ngaihthiamnak a ngei lo. A ngaihthiam naklai cawnpiak tuah,” a ti.
Ka kut cu a lu cung in ka lak. A pasal a thi cang ti ka theih fawn.
Pathian bia a si caah hi ti hin ka chimh: “Pathian nih a pasal cung ah
lungfahnak a ngei an ti.”
155
“A hman; ngaihthiam khawhnak caah a si khawh chung
cun kaa zuam dah kaw,” a ti.
A pasal nih thil tha lo ngai a cung ah a tuahmi a ka chimh i ngaihthiam
awkah a har ngai tak ti ka hmuh ve.
Asinain ka thawh than i, “Pathian sin in thil tha hmuh na duh ahcun
na ngaihthiam a hau ko,” ka ti hnu ah sual ngaihthiamnak kong Jesuh
cawnpiakmi ka cawnpiak chin.
“Nangmah thazaang in na ngaithiam kho lo. Pathian kha bawmhnak
hal law Pathian i an bawmh lawngah na ngaihthiam khawh lai. Na
pasal ngaihthiam khawhnak ding caah Pathian cu bawmhnak hal na
duh maw?” tiah ka hal.
“Ka duh ko,” a ti caah hi ti hin thla ka camter.
“Pathian, ka pasal cung ah ka lungfahnak hi ka ngaithiam law tiah
zaangfah kan nawl. Bawipa, keimah thazaang le lungthin menmen in a
cung i ka thinhunnak hi ka daihter kho lo. Cucaah atu na sinah ka ra.
Ka pasal ngaihthiamnak lungthin ka ngeihter cang tuah. Atu ka
ngaihthiam cang.”
Hi bia a chim pah hin a mitthli a luang thluahmah.
“Na kut thler law holh theih lo in holh tuah,” ka ti.
Cu thok cun van holh dawh in a hung holh. Hihi a voikhatnak
holh theih lo in a holhnak a si. Kan rawleinak cabuai hram ah cun
Pathian umpinak cu fakpi in kan tingco (Kawl holh cun an ‘khan sa’
kan ti lai cu). Minit panga hrawng a tap. Cun Pathian sinah lawmhnak
bia a chim peng i ka kal tak.
Cu thawng an theih tikah a fale mirum hna chung, kan
rak tlunnak chungkhar hna cu an lau ngaite. A fapa mirum pa nih cun,
“Ka nu a tah ka thei bal lo,” a ti.
156
Amah pitar nu zong nih cun, “Ka pasal thih hmanh ah ka tap lo,”
a ti.
Cu zan kan i pumhnak ah tipil a ing. Cu hnu ni thum chung cu anih
lawng a chuak. A hmai aa panh taktak. Cutluk hmaipanh in a um ka
hmu bal lo. An pa a ngaihthiam khawhlonak thong ah a rak tla. An pa
a ngaihthiam cangka Pathian thawnnak pavar a cung ah a phan i
Pathian umpinak zong a ‘khansa’ ve cang.
NGAIHTHIAMNAK A NGEI KHOLOMI SAL
Matthai dal 18 chung ah Jesuh nih mi va ngaihthiam khawhlonak le mi
lung va fahternak thong ah a tlami hna kong a kan cawnpiak. An thin
a huntertu pa he remnak an tuah a herhnak kong Jesuh nih a zultu hna
kha a cawnpiak hna. (‘I remthannak kong’ hmailei dal ah kan caihmai
than te hna lai).
Piter cu Jesuh sinah khan a ra i, “Bawipa, ka unau pakhat khat
nih ka cung ah sualnak tuah selaw voi zeizatdah ka ngaihthiam lai, voi
sarih tiang maw,” tiah Jesuh kha a hal (Matthai 18:21). Jesuh nih a ka
fak ngai rua lai tiah a ruah.
Piter hi mi lungrang a si. Jesuh muithlennak tlang zong ah khan
Jesuh, Moses le Elijah caah thlam pathum sak colh aa timmi pa a si
kha mu, (Matthai 17:4 zoh). Mi sualnak a voi in voi sarih tiang
ngaihthiam khawh cu kan Bawipa nih a ka fak ngai rua lai, tiah a ruah.
Asinain a Bawipa nih a lehnak bia cu phundangpi a si caah Piter
cu a ar ko. “Voi sarih tiang kan ti bal lo dahngai; voi sawmsarih a let
sarih tiang na ngaihthiam lai,” a ti (Matt. 18:21-22).Phundang in chim
ahcun Pathian nih minung a ngaihthiam zat in ngaihthiam ve tinak a si
ko. Cucu ‘zat’ ti a um lo; ngaihthiam peng ding tinak a si.
157
An lung a fiannak lai Jesuh nih tahchunhnak in a cawnpiak
hna.
Vancung pennak cu hi bantuk hi pei a si cu: siangpahrang
pakhat nih a sale hna riantuanning kha zoh aa tim. Aa thokkate
ah khin a salpa pakhat cu a sinah an ratpi i, cu sal nih cun
tangka thong za tampi a bat.
-MATTHAI 18:23-24
Jesuh tahchunhnak bia hi fiangte in a sullam theih kan duh ahcun
a bia chung i tangka (talent) timi hi kan theih fian hmasa a herh. Cucu
sui kun ngun kun, asiloah thil dangdang a rihzan kun, a chiatnak le a
thatnak kun tahnak ah hmanmi biafang a si (2 Samuel 12:30 le 1
Siangpahrang 20:39 zoh hna). Hi tahchunhnak bia hi leiba kongkau
a si. Cucaah Jesuh nih hin sui maw ngun dik leiba ah aa bami kong
chim a duhnak si dawh a si. A fawinak in sui hei ti ko u sih.
Sui ‘talent’ pakhat hi a hrawnghrang cun ‘pounds’ 75 tluk a rit.
Cucu pa pakhat nih har lengmang in a phorh khawh hnga (2 Siang.
5:23 zoh). Sui ‘talent’ thonghra hawi cu buaktlak cun ‘pounds’
750,000 asiloah a ‘ton’ in ‘tons’ 375 tluk a rit.
Hi cauk ka tial lio ah hin (Amerika ram ah cun) sui ‘ounce’ khat hi
dollar 375 a si caah ‘talent’ khat cu dollar 450,000 a si. Cu rate cun
sui talent thonghra cu Amerika dollar 450,000,000 man a si. Sal pa
nih a siangpahrang pa cu vial cu a bat tinak a si cu.
Sal pa nih a leiba cu zeitikhmanh ah a cham kho ti lai lo
tinak a si.
Cu sal nih cun a leiba chamnak a ngeih lo caah a bawipa nih
cu pa cu a nupi he a fale he, a ngeihmi thil vialte he a leiba
chamnak ding ah cun sal ah zuar si hna seh a ti. Cu sal pa cu
158
a bawipa hmai ah cun a khuk aa bil i, zaangfahnakte in ka
ngang rih tuah, cham dih kan zuam ko lai,” tiah a nawl. A
bawipa nih a zaang a fak i cucaah a leiba cu a ngaihthiam i a
kalter.
-MATTHAI 18:25-27
Zeitlukindah sal pa nih lei a batmi bawipa cu a lung a fah lai?
Leiba a kan cham kholotu cung ah ahopoah kan lung a fak kho taktak
ko. A bawipa nih a ngaihthiam timi hi a philhpiak, a ‘khenselpiak’ ti
tluk a si.
Hi tahchunhnak bia chung ah siangpahrang pa hi Pathian hmanthlak
a si. Pathian nih cun ahohmah nih kan cham khawhlomi leiba a kan
ngaihthiam cio dih. Kolose 2:13-14 zong ah, “Hlan ah cun nannih cu
phungleng um Jential mi nan si caah le nan sualnak ruangah thlarau lei
in a thimi nan rak si. Sihmanhselaw, atu cu Krih sinah Pathian nih
nunnak ah an kalpi cang hna. Pathian nih kan sualnak vialte cu a kan
ngaihthiam. Kan leiba tialnak ca cu a chung ah a ummi upadi vialte
hna he a hrawh dih cang i vailamtahnak cung i a khenhchihnak thawng
khan kanmah dawntu si ti lo ding in (kan leiba cu) a hlonh, a ‘khensel’
dih cang.”
Pathian sin i kan leiba hi minung nih cham khawh ding a si lo.
Cucaah khamhnak hi laksawng in a kan pek. A ruang cu champiaktu
kan ngeih caah a si. Champiaktu cu Jesuh a si. Sal pa le a siangpahrang
karlak leiba le Pathian le minung karlak leiba hi aa tluk lakmak; a
cham in cham cawk ding a si lo.
Sal pa cu a va chuak i a sal hawi pakhat tangka tlawmte
(denarii zakhat) a rak batu kha a va fuh. Cu pa cu a tlaih i a or
in a dih hnu ah, “Na ka batmi kha ka cham dih,” tiah a ti.
-MATTHAI 18:28
159
Denarii timi tangka phar khat hi cu chan lio ni khat nihlawh a si.
Denarii zakhat cu nihin ah cun dollar thong li hrawng a si lai. Zoh rih
hmanh u sih.
A sal hawi nih cun a khuk aa bil i ka ngang rih sawh, cham dih
kan zuam lai, tiah a nawl. Sinain a duh lo. Cucaah a leiba a
cham dih hlan paoh thong ah a thlak.
-MATTHAI 18:29-30
Sal le sal an i batmi hi cu a tam tuk lem lo ti law. (Amerika ram
kut riantuan hna) kum khat hlawh i cheu thum cheu khat hrawng lawng
a si. Sal a simi pa nih dollar 4,000 hrawng leiba ruangah a sal hawi
kha thong ah a thlak. Dollar 450,000,000 leiba a ngeimi sal pa tu cu
a bawipa nih a ngaihthiam.
Hi nih hin kan minung hawi cung ah lungfah thinhunnak kan va
ngeihmi le Pathian cung ah kan ngeihmi aa thlauning a langhter. Mi nih
kan cung ah thil thalo fak ngai in an tuahmi cu dollar 4,000 tluk fang
ceu a si i, Pathian cung ah kan sualnak cu dollar 450,000,000 hmanh
nih a cham kho rih lai lo.
Mi nih na lung an in fahtermi cu a fak bik ah na ruah men hnga.
Jesuh nih a tuarmi fahnak le ningzahnak kha zeitluk fak dah a si ti cu
na tuak theng tawn lem lai lo. Dotla Tufa, sualnak ngei lo cu fawh kan
caah thah a huah cu aw!
Mi sual a ngaithiam kholomi pa nih amah leiba a tam tukmi an
ngaihthiam kha a philh. Zungzal hremnak meidil chung in Jesuh nih an
khamh ti na theih ah cun midang zong na va ngaihthiam ve hna awk a
si. (Hi kong hi dal 13-nak ah kan caih than te lai).
Hellram chung ah zungzal hremnak in ding nak in a fak
deuhmi thil hi a um ti hnga maw? A mit kho ti lomi le a hliao in aa
hliaomi mei nih linh le kangh lawng hmanh si lo in a thi kho lomi tholung
160
nih duh tawk in an taksa cu an lunh, an virh in an khoih hna lai. Fapa
Jesuh thihnak le thisen in Pa Pathian nih a kan tlanhnak kan cohlan
duh lo paoh ahcun kan umnak ding hmun cu hellram cu a si ko. Jesuh
thisen tlanhnak a zummi paoh cu hmun cun kan luat cang. Hallelujah!
Midang sual ngaihthiam ding naa harh deuh caan paoh ah meidil kong
le cu hmun in an luattertu Pathian dawtnak hi ruat law na ngaihthiam
khawh ko hna lai.
ZUMTU HNA CAAH CAWNAWK
Jesuh nih cawnpiaknak ah a hmanmi tahchunhnak bia hi ruatti rih hna
u sih.
Cu thil cu a sal hawi midang nih khan an hmuh tikah an ing a
puang ngaingai i an bawipa sinah khan an va kal i an chimh.
An bawipa nih cu sal cu a kawh i, “Sal thalo, na ka nawl caah
na ka batmi vialte kan ngaihthiam dih. Na cung i zaangfahnak
ka ngeih bantuk in pei na sal hawi cung ah na ngeih ve awk a
si cu,” tiah a si.
-MATTHAI 18:31-33
Hi tahchunhnak bia hi zumlotu hna caah Jesuh nih a lakmi a si lo.
Siangpahrang a simi kan Pathian le a salle hna, a riantuantu hna kong
a si. Midang sual kha a ngaithiam kholotu zong cu siangpahrang sal
thiamthaim a si ve. Cucaah zumtu hna zong mi ngaihthiamnak lungthin
kan ngeih lo ahcun a tanglei hi kan cove a si ve ko lai.
An bawipa cu a thin a hung ngaingai i a sal pa cu a leiba a
cham khawh dih hlan tiang thong ah a thlak. Nannih nih nan
unau kha nan ngaihthiam hna lo ahcun cu bantuk cun vancung
khua i a ummi ka Pa nih nannih zong an tuah ve hna lai, tiah
a ti.
-MATTHAI 18:34-35
161
Hi Baibal caang ah hin thil biapi 3 a um.
1. A sal hawi a ngaithiamlotu pa cu hremnak a huah.
2. Cu pinah a leiba dollar 450,000,000 kha a chamter
than.
3. Cun zumtu hna zong mi sual kan ngaihthiam lo ahcun
Pa Pathian nih hi pa cung i a tuahmi bantuk hi kan cung
ah a tuah ve lai.
1. A sal hawi a ngaithiamlotu cu hrem a huah.
(Hremnak hi a phunphun a um i, Mirang nih ‘torture’ an timi biafang
hmang in kan zoh lai). ‘Torture’ ti hi Webster’s Diksaneri nih cun
hremnak phun khatkhat ruangah ‘taksa asiloah lungthin fahnak’ tiah a
leh.
Hremtu hi minung an si lo. Khuachia thlarau sual hna an si. Cu
hna pawl cu zumtu a simi hna zong hremnak nawl Pathian nih a pek
hna. Pathian riantuantu lak zong ah taksa damnak maw, asiloah
ngaihchiatnak in hnemhnak maw, lungretheihnak pakhat khat in luatnak
maw, a zate in maw, a herhmi hna caah thla ka campiak tawn hna i zei
aa hleilomi an um tawn. Cu hna cu mi cung ah lungfahnak a ngeimi le
mi ngaihthiamnak a ngeilomi an si.
Mi cung lungfahnak le thinhunnak nih hin zawtnak a chuahpi tiah
sibawi le saintis hna nih an ti. Abik in khenser, hliahcaang fah zawtnak
le lung zawtnak an chuahter ti a si.
Midang ngaihthiamnak lungthin ngeih lo lawng si lo in mah le mah
i ngaihthiam khawhlonak zong ngeih khawh a si ve. Matthai 5:24
chung ah Jesuh nih pakhat khat (anyone) cung ah lungthlinlonak na
ngeih ahcun ngaithiam hmasa law… timi ‘pakhat khat (anyone)’ ah
khin nangmah zong naa tel ve. Na sual leiba rel cawklo kha Pathian
nih an ngaihthiam ahcun, Pathian nih a ngaihthiam cangmi nu asiloah
pa kha zeicahdah na ngaihthiam khawh ve lai lo?
162
2. A sal hawi a ngaithiam kholomi pa cu a leiba
ngaihthiam a si cangmi kha pekter le
chamter a si than.
Hi sal pa hi amah a sual ve ruangah a si kholomi thil kha tuah ding
in fial a si than. Jesuh nih Kalvari tlang ah kan sual leiba a kan
champiakmi kha kanmah nih hei cham than ding a si kholomi he khin
aa tluk. Cham khawh lo ahcun khamhnak sungh ding khi si selaw,
ahohamnh khamh a si ding kan um lo. Kan khamhnak kan thlau dih
ko lai.
“Khamhnak cu a tlau kho maw aih?” na ti men hnga. Theih fian
na duh ahcun Piter hei hal tuah ngat.
Kan Bawipa le kan khamhtu Jesuh Krih an hngalhnak thawng
in hi vawlei cung thurhnawmhnak in a luatmi hna cu hi vawlei
cung thurhnawmhnak nih khan an tlaih than hna i a tei than
hna ahcun, a hramthok i an rak umtuning nak khan an donghnak
cu a chia deuh. Dinnak lam kha hngalh tung i nawlbia thiang
kha mertak than nakcha cun dinnak lam kha hngal lo lawlaw
in rak um ah an caah a tha deuh suaumau hnga.
-2 PITER 2:20-21
Piter nih a chim hnawhchanmi hna hi Krih tuahpiakmi khamhnak
thawng in vawlei sualnak hmunthur a zamtak cangmi an si. Cu hnu ah
sualnak rap le thang an i fawihter than i sualngaihchihnak an ngeih
than ti lo ahcun ngaihthiam an si than ti lai lo. Khamhnak kong a thei
ballomi nak in a thei cia le khamh aa fiang cia a sual thanmi hna hi an
covo tih a nung deuh tiah Piter nih a kan cawnpiak. Phundang in chim
ahcun, khamh i fian hnu i sual than le tlau than nak cun khamhnak
kong a theih in rak theih bal bak lo kha a tha deuh tiah Pathian nih a
ti.
163
Judas zong nih Krihfa khamh aa fiang cangmi hna a let hnih in an
chiat thannak le a voi hnihnak an thih thannak kong a chim ve (Judas
12-13 zoh). ‘Voi hnih thih’ a ti duhnak cu khamhnak an co hlan ah
khan a thi cangmi an si; cun khamhnak an co hnu ah an sual than i an
thi than a ti duhnak.
A caan a phak tikah cun mi tampi an ra lai i, “Bawipa, na min in
Pathian bia kan chim i, na min in khuachia tampi kan thawl hna i
khuaruahhar thil tampi kan tuah,” tiah Jesuh kha an chalh lai. Khi
tikah Jesuh nih cun a thawh hna lai i, “Nannih cu aho nan si kha kan
hngal bal hna lo, kal ko u, thatlonak a tuahtu hna,” tiah a ti te hna lai,
(Matthai 7:22-23). Cu hna pawl nih cun Bawipa Jesuh cu an theih.
Bawipa tiah an kawh i a min zong in thil khuaruahhar tampi an tuah.
Hmanhseh, Jesuh nih cun a thei ve hna lo.
Jesuh nih ahodah a theih lai? Pawl bia hi ngai hmanh. “Pathian a
dawmi hna poah cu amah nih a theih ve ko hna,” (1 Korin 8:3).
Pathian nih hin amah a dawtu lawnglawng a theih, a hngalh hna.
Naa thawh hnga i, “Pathian cu ka dawt ko, asinain khi nu, khi pa
khi cu a ka serhsat tuk caah ka daw kho bak lo,” na ti men lai. Cu ti
na ti chung paoh cu nangmah le nangmah naa hleng; Pathian na daw
lo tinak a si ko. Zeicahtiah Cathiang nih pei, “Mizeimaw nih, ‘Pathian
ka dawt,’ a ti i a unau a huat tung ahcun amah cu mi lih chim a si.
Zeitintiah a hmuhmi a unau hmanh a dawt khawh lo ahcun a hmuh
lomi Pathian cu a daw kho lai lo,” a ti cu, (1 Johan 4:20). Hlenmi si cu
a fak tuk. Zeitintiah, a silomi bak kha thi lak in a zumh. Pathian bia a
zum duhlomi cu mah le mah aa hlengmi an si.
Cathiang nih sawmmi an tam; thimmi an tlawm, a ti bang
mi tampi hna cu vanram phak an i tim cio lai nain an lehhmah cu a deu
a si lai caah innka an hunh duh te hna lai lo. Jesuh zong nih donghnak
164
Ni ahcun mi tampi lungfak thinhung (offended) in an um te lai a ti
(Matthai 24:10).
Mi acheu cu mi cung i an lung fahnak nih an nun chung
harnak le temhinnak tampi a pek hna caah cu harnak chung in luat
duh ah thih an i thim tawn. Cucu a hman lomi ruahnak a si. Mi cung ah
kan lung fahnak cu kan nun chungte ah hin kan thenh le kan ngol a
hau. Cu lo ahcun sal thalo pa bang khan kan cham khawh lo ding
leiba cawh in kan um ve sual hnga.
3. Ngaihthiamnak kan ngeih lo ahcun zeitluk in kan zumhnak
a thawn zong ah a cunglei bantuk thiamthiam hin kan cung
ah Pathian nih a tuah ko lai.
Jesuh nih a chimmi tahchunhnak bia hi fiangte in thei hna seh ti a
kan duh. Asinain tahchunhnak a chimmi vailte hna hi a zultu hna i an
hal hranhram dah ti lo ahcun Jesuh nih fianternak tuah aa tim bal lo.
Cun hika zawn ah hin cun fainter hau lo le hal hau lo in mi ngaihthiamnak
lungthin a ngei kholomi hna nih an in dingmi biaceihnak cu a fak ngai
lai ti kha Jesuh nih langhter a duh.
Mi a ngaithiam lomi cu ngaihthiam an si ve lai lo, tiah Jesuh nih voi
tampi a chim i Jesuh cu a chimmi ah a dir bak pin ah a bia zong a let
bal lo.
Krihfa tampi hna cu mi kan ngaihthiam khawh hna lonak kong ah
silhnalhnak kan kawl peng. Cun ngaihthiam khawhlonak sual hi sualnak
dang a simi mi nu mi pa va duhnak, pa le pa nu le nu va sualnak, mi
thil va firnak le zu le sa va eidin sualnak hna nak in a niam deuh ah
ruah kan hmang. A sinain hi sualnak a tuahtu vialte le ngaihthiamnak a
ngei lomi hna umnak ding hmun cu aa khat ko.
Mi acheu nih cun hi cawnpiaknak hi a har tuk e, an ti men lai. Kei
nih cun ka ti lo. Velngeihnak le ralrinpeknak bia tu ah ka ruah. Thlarau
nih fiannak in pe in, sualngaihchihnak ngei cang law, mi ngaihthiamnak
165
lungthin ngei ve cang tuah. Cu lo ah cun mi cung i lungfahnak le
thinhunnak na ngeih ruangah Bawipa nih “Ka sin ah ra hlah,” an ti sual
hnga.
MIDANG SUALNAK VA
LEHRULH HI ZUMTU HNA
KAN RIAN A SI LO.
Sehtan Siaurawl “The Bait of Satan” timi cauk na tial ruangah
kaa lawm taktak i Pathian zong ka thangthat. Mah cauk hi Pathian
Thiang Thlarau nih a umpi ti kaa fiang. Thlah lo in ka rel caah ni hnih
ah ka lim. Mi cung lungfah ka hman tawnmi mah cauk ruangah a lo
dih cang. A loh lan/thai naklai Pathian nih ka bawm hram seh tiah
thlaza ka cam.
-L. M. SOUTH CAROLINA
166
12
LEHRULHNAK:
THANG LE RAP_____________________
Mi nih nan cung ah thatlonak an tuah ahcun
thatlonak in va lehrul hna hlah u. Mi vialte nih a
tha tiah an ruahmi kha tuah i zuam u.
-ROM 12:17
Na rel cangmi dal chung ah na hmuh cang bantuk in mi nih kan cung
ah an tuah sualmi maw, an tuah hrammi zong maw, ngaihthiam khawh
lonak thinlung kan ngeih ahcun mi cung ah leiba cawh ding a ngeimi
kan lo. Phundang in chim ahcun mi pakhat kha midang pakhat nih a
lung a fahter ahcun lungfahtretu nih a lung a fahtermi pa kha leiba a
bat ti bantuk in ruah khawh a si. Leiba a ka cham hrimhrim lai tiah aa
ruah khawh.
Biaceih zung zong nih a sual tiah ruahmi paoh cu dan an tat tawn
hna; asiloah thong an thlak tawn hna. Cucu a suallomi leikam leiba an
hei champiak hna khan khi a si. Cucu dinnak nih a zulhmi lam cu a si
lo. Pathian bia nih cun:
Phuhlam hmang hlah u, ka naule hna; Pathian thinhunnak tu
nih khan cucu tuah deuh ko seh. Zeica’htiah Cathiang nih pei,
‘Phuhlam cu keimah
167
rian a si, keimah nih ka lehrulh hna lai, tiah Bawipa nih a ti, a
ti kha.
-ROM 12:19
Kan ral kanmah nih va lehrulh ding hi Pathian duhnak a si lo.
Asinain mi kan ngaihthiam khawh hna lo ahcun lehrulh duhnak thinlung
in kan khat. Leiba ka cham zokzok seh, timi lungput kan ngei. Biaceih
bawi si kan i tim. Cu lio ah kan theih awk cu:
Pathian lawnglawng hi nawlbia a kan petu le nawlbia cung i
bia a khiak khotu cu a si. Amah lawnglawng nih a kan khamh
khawh i a kan hrawh khawh. Cucaah cun na minung hawi bia
a ceihtu ding ah khan aho ka si ti ah dah naa ruah? …Harnak
nan ton tikah pakhat le pakhat i mawhchiat hlah u. Cu ti nan
um ahcun Pathian nih bia an ceih sual hna lai. Biaceihtu cu
lam naite ah a um ko i a rung lut zau ko lai.
-JEIM 4:12; 5:9
Pathian cu dingte in biaceih a hmang. A sualmi cu a sualman hmante
in a cawh ko. Cun a sual kha lungthin dihlak in aa ngaihchih ahcun
fawite in a ngaihthiam fawn. Cucu Kalvari ah Krih thihnak thawng in
a si.
“Ziah, cu pa cu keimah cung ah pei a sual ko cu. Jesuh cung ah a
sual tung lo,” na ti men lai. A hman. Nang zong Pathian sinah sualnak
na ngeihmi na hngal ve lo kho men. Mi vialte hi a suallomi kan um lo
i a thi ding lawngte kan si lio ah sualnak pakhat hmanh a ngeilomi
Jesuh cu kan caah a thi. Mi vialte nih hin Pathian nawlbia cu kan buar
cio dih ko.
Cucaah mi nih kan cung ah thil sual an tuah tikah kanmah cu
thiam kan i coh i a ding ngai le a tha ngai bang a ka nawlpat lo ahcun,
a ka liamh lo ahcun, kan ti tawn. Pathian nih a vel thawng in kan sual
a kan lehrulh lomi cu kan philh diam ai hna.
168
MI VA LEHRULH CU JESUH NIH A KAN SIANH LO
Biakam Hlun ah cun mi cung i sualnak kan tuah tikah kan tuahningte
in, ‘ha caah ha, mit caah mit’ in leh rulh lengmang a si, (Levi. 24:19;
Exo. 21:23-25 zoh). Jesuh a thih hlan a si caah nawlbia cu ‘dingthlu
le lairel’ ah chiah a rak si.
Biakam Thar zumtu hna tu cu hi ti hin cawnpiak kan si.
‘Mit caah mit, ha caah ha,’ an rak ti tawn kha nan theih.
Sihmanhselaw kei nih cun nan cung i sualnak a tuahtu hna
kha lehrul hna hlah u, kan ti hna. Nan orhlei bel ah an in
bengh hna ahcun nan kehlei bel zong ah khan in beng rih ko
hna seh. Cun nan angki chungnawh lak awkah taza an in cuai
hna ahcun nan angkileng zong kha i lak chap rih hna seh. Cun
an uktu ralkap hna nih, an thil phorh kha khan khat an in fial
hna ahcun, khan hnih in va phorhpiak hna u. Mi nih thil an in
hal hna tikah va pe hna u, an in cawi hna tikah va cawih hna u.
-MATTHAI 5:38-42
Jesuh nih hin mi sualnak va lehrulh hi a kan sianh hrimhrim lo. Mi
sualnak lehrulh kan timh hna ahcun kanmah le kanmah biaceih bawi
ah aa chiami kan lo. Kan chim cang bantuk in Matthai dal 18 chung
sal sual pa zong kha a sal hawi thong a thlak ruangah amah zong
ngaihthiam a si cangmi leiba a dih hlan lo chamter than a si pinah a
chungkhar tiang zuar le thlai an i huah kha mu.
A hmaningte in le dingte in bia a ceihtu sinah kan ngaihchiatnak le
mi tihramnak kan tonmi hna cu hei kalpi u si law amah nih a kan
lehrulhpiak ko lai. Minung le minung i lehrulh cu a kan sianh hrimhrim
lo.
Amerika ram, Florida peng ‘Tampa’ timi khua-sang ah mi cung
thinhunnak le ngaihchiatnak ngeih a thatloning phung ka chim. Ka
169
chim dih bak ah nu pakhat nih a hung ka fuh i a chimmi cu, “Kan pa
he kan i then cang. Ka lung a ka fahter tuk caah a cung ah ka thin a
hung peng. Na thawngtha bia chimmi ka theih hnu in ka ngaihthiam
cang ka ti ko nain ka lung chung ah daihnak taktak a um kho lo e,” a
hung ti.
“Na ngaihthiam taktak kho rih lo tinak a si ko cuh,” ka ti.
“Ka ngaihthiam ko e, a tah zong kaa tah sek len ve pei,” a ti.
Keimah tu cu palh a ka phawt; ka ngaihthiam ko cang tiah aa ruat. A
thawh than i, “A sinin zeihmanh hmuh kaa ruahchan ti lo; ka ngaihthiam
ko cang,” a ti than.
“Zeitindah a rak in ti?” tiah ka hal.
“Kan pa cu pastor a si. Biakinn pakhat i pastor a tuan lio ah cu
biakinn ah min lang a si vemi nu pakhat he an zaam. Ka fale pathum
he a kan kaltak,” a ti. A chim pah cun a mitthli a hai. A peh thanmi cu,
“A ka thawh thatham i fawh, ‘Nang ka rak in thitmi hi Pathian duhnak
taktak a si lo; atu nu hi Pathian nih a ka thimpiakmi a si. Hi nu nih hin
ka rian a ka bawmh khawh deuh; nang cu phunzai lawng na rian i
hnulei ah a ka hnukdoktu men na si,’ a ka ti cu e. Nihin tiang ka palh
tiah gaihthiam zong a ka hal duh lo,” a ti.
Cu pastor pa cu a nupi thing le a fale cung ah thil thalo taktak a
tuahtu a si ko. Cucaah a nupi nih a sualnak leiba zeitik tal ah khin dik
rak ka cham te seh, ti a hngak peng. Leiba ti tikah an fale zohkhenhnak
caah a herhmi tangka ti duhnak a si lo. Zeitintiah a pasal thar nih a fale
cu thate in a zohkhenh khawh ko hna. “Ka palh, nang cu palhnak na
ngei bak lo,” tiah ngaihthiam rak ka hal seh ti a duhnak a si.
Mah ti hin ka leh. “Aw, ngaihthiam rak ka hal seh ti na duh pengmi
lungthin nih pei thong ah an thlak cu.”
“Kannih kan palh, nang na hman, kan ngaithiam,” tiah hung ka
nawlpa hna seh ti Jesuh nih hngak selaw vailam cung ah a thi hnga lo.
170
Vailam cung ah cun pei, “Ka Pa, an sual hun ngaithiam hna, zei kan
tuah ti an hngal lo fawh hi,” a ti kha, (Luka 23:34). A cung ah kan
sualnak ngaihthiam kan hal hlanpi in pei a kan ngaihthiam diam cang
cu. Pawl zong nih hi ti hin a kan cawnpiak ve. “Krih nih an ngaihthiam
hna bang in nan i ngaihthiam ve awk a si,” (Kolosa 3:13). “Pakhat le
pakhat cung ah zaangfahnak lungthin le nemnak lungthin ngei u law,
Krih thawng in Pathian nih an ngaihthiam hna bantuk in pakhat le
pakhat i ngaithiam u,” (Efesa 4:32).
“Kei ka sual, nang na thiam, tiah a hung in nawlpat hlan paoh ah
cun na pasal thing cu ngaihthiam na tim lo. A hman ko lo mei?” ka ti
ah khin a mitthli duldul in a hung luang. Amah le a fale cung ah a pasal
thing nih thil sual a tuahmi le hung ka nawlpa seh ti duhnak lungput cu
cuai thlai ahcun aa thlau taktak. Nawlpat cu thil fate a si ko. Asinain
cu nu cu minung lei in thiam aa coh peng. Sihni dirhmun ah aa dirter i
a pasal thing sinin nawlpatnak leiba rak ka cham seh ti a hngak zungzal.
Cu lungput nih cun a pasal thar he an karlak zong ah thil nuamlo a
chuahter. A pasal thar cung lawng zong ah si lo in upa le nawl ngei
deuhmi hna cung zong ah a lungput aa dang. Zeicahtiah, a pasal thing
kha amah ca zong ah pastor le upa a rak si ve caah a si.
Kan lungput hi Jesuh nih thlai cinnak vawlei he a tahchunh i vawlei
tha a simi Pathian dawtnak chung ah hram thukpi in thla hna seh ti a
kan duh. Pathian bia kha kan lung chung leitha ah hram thukpi in a
thlak ahcun a thang zau lai i theitlai tha a chuah zau lai. Cu theitlai hna
cu dawtnak, lawmhnak, daihnak, lungsaknak, zangfahnak, thatnak,
zumhtlak sinak, toidornak le mah le mah i tei khawhnak te hna an si,
(Galati 5:22-23 zoh).
Vawlei tu nih cun a cung ah kan cinmi thlaici nih a tlaimi
thei lawng a chuah khawh. Kan cinmi thlaici cu leiba ka cham hna seh
ti duhnak thlaici, mi va ngaihthiam khawhlonak le mi cung ah thin va
171
hunnak thlaici hna an si ahcun Pathian dawtnak thlaici si lo in thlaici
dang a thlum lomi le a khami an kheu ko lai.
‘A khami’ timi biafang kong ah hin Francis Frangipane nih a lakmi
tahchunhnak a hman ka ti ngaite. “A khami asiloah mi cung ah
thinhunnak lungthin thalo va ngeih hi hlawh a tling kholomi lehrulhnak
he aa lo.” Lehrulhnak nih hin kan saduhthah a tlinter kho theng bal lo.
Hebru catialtu zong nih hi ti hin a kan cawnpiak ve.
Midang he rem i zuam u law, nunnak thiang in nun i zuam u,
zeicahtiah nunnak thiang ngeih lo in ahohmanh nih Pathian cu
an hmu kho lai lo. Pathian vel kha ahohmanh nih nan mertak
nakhngalo i ralring u. A khami thingkung a hung thang i mi
tampi harnak a pek hna bantuk kha ahohmanh si sual hlah u.
-HEBRU 12:14-15
“Mi tampi” timi biafang hi Matthai 24:10 chung ah Jesuh chimmi
“Mi tampi hna cu ni hmanung ah cun mi cung lungfahnak in an khat
lai,” a timi ‘mi tampi’ he khin aa khat kho men.
“Khaatnak” cu thingkung i a hram a si. Thingkung poahpoah cu
thate in a hram kan vorh, ti hmante in kan toih i kan tuammuai deuh ah
hram thuk deuh an thla i an thang deuh ve. Cu ve bang in mi cung ah
thinhunnak le lungfahnak thinlung kan ngeihmi cu a rannak in kan
thlopbul lo ahcun hram thuk an rak thla ve i theitlai thalo le a khami
tampi an chuahpi ve. Cucaah cun fawh ‘na thinhunnak kha ni tlakter
hlah’ tiah Cathiang nih a kan cawnpiak cu mu (Efesa 4:26). Ni kan
tlakter i caan sau deuh kan i chiah paoh ahcun thei thlum chuah lo in
thinhun chin lengmangnak, nahchuahnak, huatnak, sikthiatnak, le i
remlonak thei kha a chuahpi ko lai, (Matthai 7:19-20).
172
Mi cung lungfahnak le thinhunnak lawngte kan lung i kan chiah le
kan uam ahcun kan theitlai a thlum kho bal lai lo. Cu pinah kanmah
zong a kan thurhnawmhter lai ti hi Baibal cawnpiakning a si ko.
SIANGPAHRANG PA THURH-HNAWMHNAK
Sawl siangpahrang nih thah awkah a kawl lengmang bu in David cu
Sawl cung ah zumh awktlakte in a um pengnak kong kan cawn cang
kha mu. Voihnih thliahmah thah khawhnak caan tha a ngei ko nain in
David nih Sawl cung ah kutthlak a duh lo. Zeicahtiah, David cu Pathian
lungput a ngeimi pa a si. Amah nih lehrul lo in Pathian tu nih bia kan
ceihte ko seh, timi ruahnak a ngei. Pathian biaceihnak Sawl cung i a
phak tik zong ah David cu aa lawm in a di a riam lo. Sawl cung ah
lungfah i tim lo in a ngaih tu a chiatpi.
Sawl a thih in David cu siangpahrang a hung si ve. A ram a hun
thanchoter, ralkap lei le chawva lei zong in an hung thangcho chin
lengmang i a dirhmun a hung fek ngai cang. Nupi tampi a hun ngei i fa
zong tampi an hun hrinpiak. Cu hna chung ah cun a fa upa bik cu
‘Amnon’ a si i a pathumnak cu ‘Absalom’ a si.
David fapa Amnon nih a far nu, nu dang fa, ‘Tamar’ tiah an kawhmi
Absalom farnu a sualpi. Sualpi duh ah aa zawtter i, “Tamar nih ka
ihnak khan chung ah rawl rak ka pe seh,” tiah a pa David sinah bia a
hei thlah. Tamar a rat le cangka a salle vialte kha a ihnak khan chung
in chuak dih u, a ti hna. A sualpi dih bak in a fih than i rianrang in
chuak tuah tiah a thawl. Siangpahrang fanu dawh, pa khat hrin a farte
ko thlak, partir a tawhpiak i a zimno a khiahpiak hnu ah ningzahnak
nganpi he a hmai ah umnang a neh. Tap lengmang in a thawl tualmal
ko sawh ai, (2 Samuel 13 zoh).
173
Lungfah bute in a tapa Absalom nih a farnu Tamar cu a inn ah a
tinpi. ‘Amnon i zoh ve te ngat,’ tiah a kam aa seh i bia ka khat chim
lote in a lung ah aa uam.
A pa David nih a unaupa Amnon cu fak lak in a sik lai i dan a tatte
rua lai tiah Absalom nih a ruah. David cu Amnon cung ah a thin a hung
ngai ko nain zeibantuk biakhiahnak hmanh a cung ah a tuah lo. Cu
ruangah Absalom cu a thin a hung chinchin.
Pa a hngal rih lomi siangpahrang fanule hna nih an i hruk tawnmi
angki dawhte cu Tamar nih hruknak nawl a ngei ti lo; a nunnak cu
ningzahnak in a khat cang. Tamar hi a mui aa dawh leng ah a zia tha
kaw mi nih an rak uar ngaite kho men. Atu ah cun tawhcia par hrat cu
zapi lak ah a lu hmanh a tung ngam ti lo. Ningzah seikurang khat a
phor ai cang!
Tamar kong hi ruah tikah lung a fak ko. A hmaan lo taktakmi
tuahsernak a si. A pa bia al sian lote ah nu dang fa a simi a tapa cu va
zohkhenh ding in aa thawh. Tlaihhrem ka tong lai ti a ruat hin lai lo.
Amnon vial nih zei sualnak tuahlo le vaibarlote bang in aa umter. Tamar
tu cu ningzah tuk ah nitin tah lawng a rian.
A farnu nitin a tah lengmang ko kha Absalom nih a hmuh tikah a
zaang a fak tuk hringhran. A pa David nih a zi a zu hnga maw tiah kum
khat nawn a hngak. David nih a zi a zut lo caah Absalom cu a pa
David le a unau pa, nu dang fa, Amnon cung ah a lung a fak ngaite.
A lungfahnak kum hnih chung aa uam hnu ah Absalom nih a
unau pa Amnon cu thahnak khua a khang. Azi zutnak nawl a
ngeimi siangpahrang nih zeihmanh a tuah lo caah ka farnu ningzahnak
cu keimah nih ka lehrulh a hau, timi ruahnak hi a lung ah a khat theu
lai.
A unaupa thah duh ah siangpahrang fale vialte
174
rawldanghnak puai aa tuahter. Lungchung bia le puantang thil hrat cu
Amnon nih hngal ve hlah kaw, tla zaimaite in puai ah cun a va chuak
ve i Absalom nih a lu a rak hloh diam ai. Absalom cu a farnu caah
lehrulhnak rian a lim in Geshur hmun lei ah a zaam. Ralzaam a si
chung zong ah cun a pa David cung ah a thinhunnak a karh chin
lengmang.
Khatleikam ah a pa nih a ka auh than te rua lai tiah a ruat nain a
auh lo caah a pa cung ah a lung fahnak a zual. Cucaah hi ti hin khua a
ruat kho men.
“Ka pa hi an uar ngai. Cucu a sining le lungthin taktak an hngalh
lo caah a si. Ataktak ti ah cun mah-zawn-lawng-ruat a si. Pathian hi a
hliah langhlonak le phentu ah a hman. Sawl nak hmanh in a sual deuh.
Sawl cu Amalek siangpahrang le satil thau tlawmpal hna thah lo
ruangah a reng in thumh a si. Ka pa David cu a ralbawi nupi tiang in
a chuttu a si. A sual thuhnak ah a mah a dawtu le a vengtu ralbawi
tiang in a thah. Mithat le mi nupi-chut a si. A sual ve ruangah fawh
Amnon sualnak kha a zi a zut lo cu mu. A sualnak vialte cu a deu in
Jehova Pathian aa biakternak in a khuh.
Absalom cu Geshur hmun ah kum thum bak a rol. David zong a
fa Amnon thih a ngaihnak le a lunglennak a hung zor deuh ve cang.
Cucaah Absalom kha a sinah um ve cang ding in kawh awkah Joab
nih a sawilem. Asinain hmaitonhte in i ton awk le chawnh awkah cun
David nih a duh kho rih lo. Kum hnih hnu lawng, (a zate in kum nga
hnu), ah Absalom cu hlan lio siangpahrang fapa dirhmun ah khan a
umter than. Asinain Absalom nih cun a pa cu a daw taktak kho ti lo.”
Absalom hi hmai hnih ngeih a thiam. A huat ngaimi Amnon zong
kha a hualo bantukte in biachia, biatha a ruah peng, (2 Samuel 13:22).
Mi acheu cu Absalom bang velhle in mikomh an thiam ve.
Velhlethiam pa Absalom nih cun a pa cung ah
175
lungawilonak a ngeimi paoh kha velhle cun a komh hna, an lungtlinlonak
an chim tikah ‘na mawh bak lo,’ tiah an hnar puar ding in a hnemh, a
forh hna. ‘Kei cu siangpahrang si ninglaw cu tin kha tin ka tuah hnga
i nan lung aa lawm ko hnga,’ tiah Israel mipi cu a ti khawh tawk in a
soilem hna. A pa David aa manh lo caan paoh ah taza aa cuaimi hna
bia kha a ceihpiak tawn hna i cucu (Kawl holh i nain-ngan-ye: an
timi) tuahnak ah a hman.
Mi zawn a ruat ngaimi khi aa lawhter. Baibal ca zong nih Absalom
nih zapi lungthin kha a pa sinin a fir, tiah a tial. Mi zawn a ruah taktak
bia maw a si hnga, a pa doh le thlak a timh bia ruangah dah a si hnga?
Cu ti aa thlum-alter cu… ruat ve ko hmanh.
THIL THALO TUAH AWKAH A RAL A THA NGAI
Mipi lungthin zeimawzat ka fir khawh cang ti aa hngalh hnu ah Absalom
nih cun a pa cu doh hram a thok. Cucaah David cu thih tih ah Jerusalam
in hmun dang ah a zaam. Cu tikah Absalom cu siangpahrang si dawh
khin a hung um. Asinain a pa thah ding in a dawi cuahmah lio ah amah
tu thah in a um.
Absalom hi mi cung lungfahnak a ngeih ruangah thihnak a huahmi
a si. Tlangval leek ngai le fimnak zong a tawk in a ngei vemi
siangpahrang fapa a si. Asinain hringtu pale doh le thah timh hrat cu
khuazing hna a tla rua lo; a pa David thah duh ah rang cung in a
dawinak ah a sam thingnge ah aa ngerh i a thih tiang aa thlai. A pa
David nih khan cun fale hrat cu ahohmanh nih that hlah u tiah ‘awder’
a chuah ko. Asinain misual cu thihnak nih rap le thang bang a bawh
ko caah pa fim le pa za ngai a si ko nain thihnak in a luat kho hlei lo.
Krihfabu cheukhat zong ah rian bawmtu upa le khuafa zeimawzat
cu an hruaitu cung ah lungtlinlonak an ngei duh ngai. An cung ah an
lung a hung tlin lo cang cun soiselnak an hun chuahpi cio i anmah
176
leikam cu thian an i cheh cio. Cu tikah Pathian mit in khua an cuan ti
lo i minung hmuhning in khua an zoh caah mi sualnak lawngte an
hmu.
An pawngkam minung hawi le member hna kha dinnak a ngei
lomi le mah zawn lawng aa ruatmi a si tiah an ruahmi lutlai le hruaitu
hna sin khan chuahter ve le luatter ve kha saduh an that. An forh, an
faih hna i a donghnak ah cun Krihfabu kuainak le thenhmalnak an
chuahter. Chan thar Absalom bak an si ko.
Khuacaan ah cun pawngkam thil umtuning an cuanhning le an
hmuhning cu a hman ve sawk ko. David zong nih khan Amnon kha a
zi a zut awk hrimte a si ko. Lutlai le hruaitu hna zong an palh kho ve
tawn ko e. Cu tikah biaceihtu cu ahodah a si? Nangmah maw Bawipa
dah? Thlaici thalo na tuh ahcun thei thalo le thei khami na zun lai ti cu
hngal zungzal ko.
Absalom cung ah le nihin bu khuaitu hna cung ah zei thil dah a
tlung? Lungtlinlonak timi hi kan i hngalhlo karte ah a hung lut theu
tawn i a hung than, a hung ngan deuh hnu lawngah kan hngalh tawn.
Hebru catialtu zong nih, Pathian vel kha ahohmanh nih nan mertak
nakhnga lo i ralring u. A khami thingkung a hung thang i mi tampi
harnak a petu bantuk kha ahohmanh si sual hlah u, a kan ti (Heb.
12:15).
Kan lungthin chungril nun hi Pathian bia in kan i cek peng awk le
palhnak le hmanlonak a um ti kan hmuh tikah cu kan lungput cu
renhsiam awkah le thenhhlimh awkah amah Pathian sinah kan ap peng
awk a si. A kan chimhhrinnak bia zong zei rello in kan um awk a si lo.
Cu ti lo cun kan chung ah Thlarau mei kan mihter sual hnga. Bawipa
hmai ah sual ngaihchihnak ngeih ding le a kan chimhhrinak le
remhsiamnak zong al lote in laak awkah i zuam peng u sih.
177
Pathian riantuantu pakhat nih Absalom kun, David kun a lawhnak
kong a ka ruah bal. Cu pa cu Pathian nih a hman ngai caah a pastor
pa nih a nahchuah deuh rua i fak nawnte in a sik.
Cu pa cu kum khat hnu ah hmun dang ah Krihfabu a derh ve. Cu
tikah a tuannak biakinn hmasa member zeimawzat nih zulh an duh.
Cucu Absalom ka lo lai ti phang kaw a duh lo ngai. Cu kong a ka
ruahmi cu hi ti hin ka leh.
David le Absalom an i dannak zawn in ka hrilhfiah. Absalom cu a
pa cung i thinhunnak a ngeih ruangah mipi lungthin kha fir aa zuam.
David nih cun amah a dohtu Sawl sinah khan tang in um ko u tiah zapi
kha a forh hna. Absalom nih mipi kha aa lak hna nain David tu cu
amah lawngte in a zam, ti ka chimh hnu ah bia ka hal.
“Nang tah na biakinn thing cu nangmah lawng in na kaltak ko lo
mei? Ka chuahpi u, ka zampi u tiah aho tal nain-ngan-ye na laih hna
maw?”
“Nemmam, keimah te lawng ka chuak ko. Ahohmanh ka sawm
hna lo.”
“Cucu David bantuk pei na si cu. Na sinah a rami na biakinn hlun
member hna zong cu na pastor hlun pa cung ah lung nuamhlonak an
ngei lem hla i? An ngeih ahcun an lung a dam tiang cawnpiak ding
tuanvo na ngei tinak a si,” ka ti.
Cu pastor pa Krihfabu cu nihin a karh hliahmah. Cu pa ka fak
ngainak cu a pawchung lungput remhsiam awk a um ahcun Bawipa
hmai ah ningzaklote in a chuahpi i a piah ngammi hi a si. Cun keimah
bantuk in riantuantu hawikom hna ruahnak pekmi thate in a lakmi le a
lehkhanmi hi fak tlak a sinak cu a si fawn.
Nang zong, mi cung ah lungfahnak, lungtlinlonak, le
178
(Kawl nih ‘chi-hnawng-hmuh’ an ti bang) lungfahnak hri in mi na va
tem hna ahcun cucu Thiang Thlarau hmai ah chuncaw fun bang a uih
hlan ah samh zokzok tuah. Sau deuh na tem hna paoh ah a uih chin
lengmang lai i, na thinhunnak a ngan chin lengmang lai; na lung a hak
chin lengmang fawn lai. Lung a nemmi si ding in Krih nih a kan
cawnpiak. Lung a nemmi si i zuam u sih.
Lungthli in i uamnak le thinhunnak le ingpuannak kha hlaw
hna u. I hua ti hlah u law i vawlpam ti hlah u. Cun huatnak
lungthin ngei ti hlah u. Pakhat le pakhat cung ah zaangfahnak
lungthin le nemnak lungthin ngei u law, Pathian nih Krih thawng
in an ngaihthiam hna bantuk in pakhat le pakhat i ngaithiam u.
-EFESA 4:31-32
179
MI CUNG AH LUNGFAHNAK NA NGEIH
TAWNMI KHI NA CAAH TRAINNING
TUAH BANTUK A SI I THLARAU LEI AH
THANNAK AN PE KHOTU A SI.
Mah na cauk hi ka kut chung a hung phan ve i ka caah Pathian
thluachuahnak nganpi ah a cang. Mi tampi sin zong ah rel cio u tiah
forhfialnak bia ka chim. Pathian nih ka nunnak caah a hman ngaite.
Kaa lawm tuk.
-S. T., GEORGIA
180
13
FAWIHTU THANG LE RAP
IN LUAT KHAWHNAK__________________
Cucaah Pathian sinah le minung sinah lungfahnak
aa tellomi chiat that thleidannak lungthin
thiang ka ngeih khawh nakhnga kaa
zuam khawh chung in kaa zuam.
-LAMKALTU 24:16
Mi cung ah le Pathian cung zong ah lungfahnak ngeih lo ding hi a
fawi lo. Pawl nih (Kawl holh cun) a ‘cinh in ka cinh’ a ti. Kan takpum
ngandamnak ca zong ah ‘cinh’ ding tampi kan ngei. (USA ramthen)
‘Hawaii’ timi tikulh i ka um lio zong ah hmanthlak duh ah vanpang ah
ka kai. Cucu ka tuah tawnmi le ka ‘cinh’ tawnmi a si lo caah ka
khukleng kaa khawn i ni li chung lam ka kal kho lo.
Thahri lei sibawi nih, “Rak cinh lengmang law cu hi ti hin na um
hnga lo,” a ka ti.
Ka hung dam deuh i lam ka kal khawh hnu ah sibawi dang nih,
“Na khuk thahri a hmanningte in a um khawh thannak ding ah sau
nawn na ‘cinh’ rih a hau,” a ka ti. A hmaan. Thla khat hrawng ka
‘cinh’ hnu ah thate in ka dam than.
181
(Kawl nih) ‘cinh’ an timi hi Krik biafang cun ‘askeo’ ti a si
(Lamkaltu 24:16). Vine’s Baibal biafang hrilhfiah cauk nih cun hi
biafang sullam a fianterning cu, fahnak i pek, hehlawtiah i zuam, pumsa
cawlcanghnak lei lawng si lo in ziaza lei tiang zong ‘traning’ tuah i
‘cinhnak’ phun paohpoah khi a si tiah a fainter.
Mi nih kan lung an kan fahter tikah, a cunglei ah kan chim cang
bantuk in, mi va ngaihthiam khawhnak ding caah kan ‘cinh,’ kan
‘practise’ lengmang ahcun ngaihthiam awk cu kan i harh tuk lem tak
hnga lo. Cu ti kan ngaihthiam khawh hna ahcun thil thalo aphi a chuakmi
a um ti hnga lo i minung le minung karlak zong ah siseh, Pathian he
kan karlak zong ah siseh, i phuhrun awk a um ti hnga lo.
Mi tampi hna cu Hawaii tikulh ah (a cunglei i ka chimmi) hmanthlak
duh ah tlakrawh vanpang cung kai an i zuam tawn tikah hlaimkhuainak
an tong lo. Zeicahtiah an ‘cinh’ lengmang caah an i neek cang. Cu ve
bang in mi acheu cu an lungthin chung i an ‘cinh’ lengmang ve caah
Pathian bia ngaih hi an i neek cang, an i harh ti lo. Patling thinlung kan
ngeih deuh paoh ah mi cung lungfahnak le thinhunnak zong hi a tuarzia
le a ruahzia kan thiam chin lengmang ve lai.
Kan ‘cinh’ len ko kan ti bu zong ah mi nih an kan tihramnak maw,
tisualnak cung zong ah dik kan lungfahnak le thinhunnak a hung
chuakmi hi a tuar kan i harhmi a um len thiamthiam. Kan i harh deuhmi
paoh nih kan nun ah hlawknak a chuahpi deuh ve tawn. Hika dal
chung ah hin cu tuar kan i harh deuhmi pawl kong cu kan cawngti
tuah lai.
Keimah Pathian rian ka tuannak chung ah thil pakhat ka ton bal
lomite ka tong bal ve. Cu kong ah cun ka lung a fak ngai i kum khat
le acheu bak a rak ka nguh.
Ka pawngkam minung hna nih thil a cangmi cu an theih cio caah,
“Na lung a fak tuk maw? Zeitindah na leh lai? Leh
182
lo in um awk men cu a that tung lai lo?” an ka ti. “A poi ah ka chia lem
lo e, ka lung zong a fak lem lo dah ngai,” ka ti hna. Asinain a taktak ah
cun ka lung cu a fak ngai ko. A sa ngai komi khi kaa chemter duhlo
bia a si.
Thla tam nawn a liam. Ka nun a ro; ka rian ah ka hlawh a tling
kho ti lo. Ka thlacamnak khaan zong umharnak le lunglennak in a
khat. Ka si a vang. Nitin Sehtan he kan i pai. Pathian nih a rian thiang
tuan ding in a ka auhmi ka si caah hi bantuk menmen nih hin cun a ka
thlu kho lai lo, tiah lungcan kaa pe nain ka lungpawchung cu thinhunnak
in a khat. Cu pa pawng i ka um caan paoh ah ka lungfahnak a zual
chin tawn.
Zing khat ah a cangmi thil cu ka philh kho ti lo. Kan inn hnulei ah
kan donhmi thinthang cung ah ka thut bu in, “Bawipa, ka lung a fak
ko e,” tiah thlacam pah in ka zai. Thla ka cam dih bak ah ka lung
chung ah, “Na mawh lo,” timi bia a ra colh. Pathian nih a ka hnemh
rua ti khin kaa la. Cun thla ka cam than.
“Bawipa, hi lungfah harnak chung hin ka chuah law ka luatter
cang tuah. Ka lungfah ka celh ti lo,” ka ti.
Cu thil cu Pathian nih ka cung ah tlung seh ti a duhmi a rak si ziar.
Voi tampi cu kanmah thawnnak in ral doh kan i tim tawn. Cu nih cun
thlarau lei in thannak a kan pe kho lo. Hnungtolhnak le niam chinnak
tu a chuahpi.
Cu bantuk lungfahnak chung in chuah awk le luat awkah cun ‘ka
lung a fak’ ti kha naa hngalh hmasa a herh. Khuacaan ah cun kan i
uahnak lungthin nih ‘ka lung a fak’ a ti duh tawn lo. “Ka lung a fak”
kan ti duhnak thinlung nih Bawipa a hei fuh i a kan chimhhrinnak kha
fawite in a kan cohlanter khawh.
Atu cu rawl-ulh thlacamnak ngei ding in Bawipa nih a ka
183
duh ti kaa fiang. Rawl-ulh thlacamnak nih cun Pathian aw kha faing
deuh in a kan theihter pin ah thil dang kan caah a thami tampi a chuahpi
khawh.
Ka duhmi rawl-ulhnak cu hi phun hi a si. Hremnak cikcin kha
chat hna u law, dinlonak hngawngkual kha phoih hna u, cun
hremmi kha luatter hna u.
-ISAIAH 58:6
Rawl-ulh thlacamnak ka ngeih dih hnu ah cu thil thalo temtawnnak
chung in luatnak ka hmu. Ni tlawmpal a rauh hnu ah mithi vuinak ah
ka vaa tel ve. Ka lung a ka fehtertu pa zong cuka hmun ah cun a ra
ve. Biakinn hnulei in cu pa cu ka hei hmuh cangka nguinguithlak in ka
tap.
“Bawipa, khi pa khi ngaihthiam cang tuah. Ka cung ah a tuahmi
vialte ka ngaihthiam khawh ve cang,” tiah thla ka campiak. Cu bak
ah cun ka thilritpi cu ‘vuk’ tiah cawipaik bantuk in ka um. Ka
ngaihthiam le cangka luatnak ka hmu i ka hirha a zanning chim awk a
tha lo.
Asinain cucu ka kalnak ding lamthluan i a hramthok lawng a si
rih. Ka lungthin chung ah cun ka ngaihthiam ko cang nain ka lungfahnak
hmape cu a tang rih. Cucaah ngaihchiat lungfahnak a tong than khomi
dirhmun ah ka um rih ti kaa hngal. Cucu taksa hliamhma tuar he aa lo
i duhsahte lawngin a hmape cu a lo kho ding khi a si.
LUNGFAHNAK HI HMA BANG
A POR KHO THAN MAW?
Khuacaan aa thleng i thla tlawmpal a liam cang nain cu pa ka rak
ngaihthiam khawh hlan i ka ngaihchiatnak lungthin kha a hung chuak
than pah hnek lengmang. Cu pa cung ah lungfahnak a ngei vemi hna
nih an lungfahnak an ka chimh caan ah siseh, cun cu pa mui ka hmuh
184
caan ah le a min an chim ka hna nih a theih caan paoh ah ka lungfahnak
cu a hung por than theu. Cu tikah hehlaw tiah ka lungfahnak cu philh
khawh le hloh khawh kaa zuam tawn, (2 Kor. 10:5).
A donghnak ah cu lungthin a tlau lan naklai thla ka cam than.
Pathain nih atu ka dirhmun nak sang deuh ah cawi a ka timh ti kaa
fiang. Bawipa nih hi ti hin thlacam a ka fial.
Sihmanhselaw kei nih cun hi ti hin kan ti hna: nan ral
kha va daw hna u law, an hremtu hna kha thla va campiak
hna u.
-MATTHAI 5:44
Mah Baibal bianing hin thla cu ka cam than. A hmasa ah cun ka
lung a tho set lo i ka aw zong a dinte. Tlawmpal hnu ah khin, “Bawipa,
khi pa khi thluachuah pe law, a tuahmi le a tuanmi paoh ah bawm ve
tuah. Jesuh min in, Amen,” tiah biatakte in ka au.
Zarh hnih thum hrawng a hung liam nain ka nun ah thlennak zei
pipa a um rih lo. Zing khat cu Sam namber 35 ka lung ah a chuak. Ka
hun rel i a canceu ka phak ah khin ka nun kaa hmu.
Mithalo nih sual an kam phawt i ka hngalh hrimhrim lomi
sualnak kha an ka puh. Thatnak cu chiatnak in an ka lehrulh
i, ka hnabei a dong cikcek.
-SAM 35:11-12
David he kan dirhmun aa lo. Thil tha ka tuahmi kha cu pa le a
hawile nih thil thalo in an ka leh caah ka lung a fak ngaite. Bawipa nih
hi Sam cauk chung bia hin cucu a ka hmuhsak. A tanglei bia hawi hna
nih hin cun lawmhnak tampi a ka pek i kaa laamsek; ka lu cung kaan
tawng dengmang tiangin kaa hlawk.
Sihmanhsehlaw, annih an zawt tu ahcun ngaihchiat- nak thuam
kaa hruk i rawl hmanh ka ei lo; ka hawikom ca le ka unau
185
caah fak khun in thla ka cam tawn bantuk in annih ca zong ah
cun ka cam ve.
-SAM 35:13-14
Hi hna pawl nih hin doh le hlohthlau an ka timh tiah David nih a ti.
Thil thalo an cung ah zeihmanh a tuah na lo in doh le tuk an zalh
taktak.
“Kei tah zeitin,” tiah bia ka hal.
David nih cun a cung ah thil thalo a tuahtu hna kha a unau bantuk
in thla a campiak khawh hna. Kei zong nih cu ti thlacampiak kho ve
ding in Pathian nih a ka cawnpiak. “Nangmah cung ah tuah seh ti na
ka duhning in na huatmi pa caah hin thla cam tuah,” a ka ti.
Atu cu thla ka camning aa thleng. “Bawipa, khi pa khi thluachuah
pe tuah,” ti si ti lo in, “Bawipa, khi pa sinah khin a hlanlio nak sang
deuh le ngan deuh in i phuang tuah; cun na umpinak hngalhter law,
hawi tha bang in kom cang tuah. Na cung ah i lawm selaw, na sinah
sunparnak in pe ko seh, “ ti a si cang. Cucu Bawipa nih ka cung ah
tuah seh ti ka duhmi cu a si.
Thla khat chung nawn cu ti thla ka campiak hnu ah voikhat cu aw
thangpi in, “Bawipa, kan dawt ko; na min lianngan ko seh,” tiah ka
au. Cucu ka lungthin dihlak in ka chim. Cu caan thok cun cu pa cung
ah ka lungfahnak vialte cu Bawipa nih mithnawm lak in a ka lakpiak.
PUMPAK IN I TONNAK NIH
REMNAK A CHUAHPI KHUN
Zarh thum a liam hnu ah cu pa cu ka hmuh than i a cung ah ka
lungfahnak a lo cang ka timi cu tlawmpalte a chuak than.
Cu lio ah cun ka nupi nih, “John, va kal law, va chawn
186
hen,” a ka ti. “A poi lai lo; ka lung a fak ti lo,” tiah ka leh. Cu tin
cun ka chim ko nain Thiang Thlarau nih a hna a ka tlakpi lo ti ka
hngalh. Cucaah ka kal lai maw tiah Bawipa cu ka lungthin in ka hei
hal. “Kal ko,” a ka ti caah a sinah cun ka va kal.
“Zeitik le zei caan ah dah kan len khawh te hnga,” tiah ka va hal.
“Cu tik kha tik ah ka leng te ko hen,”a timi ni ah laksawng he ka va
len i a cung ah lungfahnak ka ngeihmi kong cu ka va chim pah in
ngaihthiam ka va hal. Cu ni thok cun a cung i ka lungfahnak le
thinhunnak vialte cu thal khuadi le meithang bang an lohnak hmanh
hngalh an si ti lo.
A zung chung in ka chuah ah hin lunglawmhnak in ka khat. A cung
zong ah lungtlinlonak ka ngei ti lo. Cu thok cun amah he zong kan i
hawikomhnak a tha lan. Aa bawmtu le aa chantu bik hmanh ah kan
cang than.
Kan nu Lisa sin zong ah cu pa kong cu hi ti hin ka chim. “Khi pa
khi ka rak ton hmasat bik lio caan ah cun ka uar ngaite. Miza a si tiah
ka hmuh caah ka dawt i ka upat. Asinain ka lung a ka father hnu cun
ka daw kho bak ti lo. Pathian nih ka thinlung ah rian a tuan caah atu
cu hlan lio bantukte khan ka dawt khawh than cang. Atu ka dawtnak
hi cu patling le nutling dawtnak a si cang,” ka ti.
Cu lio ah Baibal bia ka lung i a hung chuakmi cu:
Zeidang vialte nak in pakhat le pakhat lungtakte in i daw u,
zeicah tiah dawtnak nih cun sualnak tampi kha a khuh khawh.
-1 PITER 4:8
Kan cung ah thil sual a tuah lemlomi hna va dawt khi cu a fawi
ko. Asinain kan lung a kan fahtertu hei dawt ding khi cu a fawi bak lo.
Cu pa ka dawt khawh thannak cu Pathian nih a dawtnak in thazaang
thar a ka ngeihter i a ka dawtter
187
khawh than caah a si.
Cu caan thok cun mah bantuk thil ka cung i a tlun paoh ah a tei
zia ka thiam cang. Ka tei khawhnak cu mi cung lungfahnak thinlung
ngei lo ding in kaa zuam pengnak, (Mirang holh cun) ka ‘practice’ le
ka ‘training’ pengnak, a siloah (Kawl holh cun) ka ‘cinh’ pengnak
thawng in a si ko.
Cu pa sinah remnak bia va chim dingin Pathian nih kan inn-caar
ah a ka fial lio le ka va nawlpat caan karlak hi thla tam nawn a rau. Cu
caan chung cu a cunglei ka bia bang ka caah ‘cawnnak le cinhnak’
caan a rak si ko. Cawn lio le cinh lio caan zong ah hin kan lungfahnak
cu a zual than kho lengmang ko.
Asinain Pathian Thiang Thlarau lam hruainak thawng in atu cu ka
cung ah daihnak le lunglawmhnak a tlung. Hi lunglawmhnak a chuahpitu
thil ka tonmi hi ka nun chung ka hlaw in ka zuar siang ti lai lo. Zeicahtiah
hi thil ka tonmi hi zumhnak kong ah nutling le patling sinak lei ah a ka
thantertu le a ka cawisangtu a rak si ziar ai!
LUNGFAHNAK KAN TONMI NIH
NUTLING LE PATLING DIRHMUN AH
A KAN PHAKTER KHAWH
(Lungthin asiloah thlarau lei) ‘thannak’ timi hi a nuammi nak in a harmi
thil nih a chuahpi khawh deuh tawn. Kan khualtlawn lam cio ah hin
harnak hi Pathian nih a chiah hrammi an si duh ngaite. Cu harnak cu
hrial lo in kan hei paltol thluahmahnak nih khin kan zumhnak le kan
dirhmun a fehter. Biadang in chim ahcun nutling patling a kan siter. A
zaam in na zaamtak, asiloah a hrial in na hrial ahcun na thannak ding
laksawng na sung ko lai.
Harnak le lung nuamhlonak tete na ton tawnmi hna khi a sung pe
lo in a tuar zia na thiam i na tei khawh hna ahcun na
188
caah thawnnak a si pin ah, mi cung ah dawtnak ngeih khawhnak
deuh hna an rak si. Cun Jesuh kha cu hlan nak in na dawt khawh
deuh suaumau lai. Cu ti si lo in harnak kha a zaam in na zaamtak
ahcun mi cung lungfahnak maw, lung tlinlonak zong maw, na ngeihmi
thinlung nih thong ah an thlak lai. Cu bantuk thong chung in luat
khawhnak cu nangmah duhthimnak ah aa hngat. Mi acheu cu mi cung
ah an lungfahnak an philh kho lo i an tuar peng caah cu nih cun lungthin
le thlarau domlonak lawng hmanh si loin pumsa damlonak chung ah
‘khenser’ tiang hmanh a chuahpi khawh.
Jesuh le Piter le Pawl cu harnak le lungfahnak an tuarmi chung in
nawlngaihnak lungthin an ngei kho. Nang tah zeitin? Mi nih na lung an
in father ruangah nawlngaihnak maw naa thim lai, thinhun chin
lengmangnak lungthin dah?
Mi nih an kan tihram tiah kan ruahnak nih kan lung a kan fahtermi
khi fawite cun damter khawh cu a si taktak lo. Asinain philh khawh le
ngaihthiam khawh naa zuamnak nih khin na nun ah thannak, hlawknak
le nutling patling sinak a chuahpi ti cu philh hlah.
Kan Krihfa nun ah nutling le patling sinak hi fawite in hmuh khawh
a si lo. Va si selaw mikip nih cu nun cu an ngeih cio hnga. Cucaah mi
tlawmte lawng nih hi nun hi an phak khawh. Cucu an intuarmi harnak
le lungfahnak kha chuaklak in an tuar khawh caah a si. Hi bantuk mi
tihramnak ruangah, asiloah mi nih kan cung ah thil tha kan tuah tiah an
i ruahmi zong a thalo lei in kan hmuhpiak sual hna ruangah (Kawl holh
cun ‘a thin luai’ ruangah) lungfahnak kan ngeih tawnmi hi Sehtan
siaurawl kan ei sual tawn ruangah a si.
Ephesa 2:2 zong nih vawlei cu Sehtan uknak tang ah a um a ti cu
mu. Sehtan tukforhnak ruangah atu lio kan Krihfa nun zong hi mah
zawn lawng ruahnak in a khat cang. Atu kan chimrel cuahmahmi zong
hi mah zawn lawng ruahnak lungthin ruangah a chuakmi a si cu mu.
189
Pawl kha Krihfabu pathum a va derh hnu caan zeimawzat ah cu
Krihfabu cu a va tlawng than hna. A va tlawn hnawhchanmi cu zumhnak
lei in thazaang va pe hna ning ti a duh caah a si. Thazaang peknak le
forhfialnak bia a va chimhmi hna cu hi ti hin a si.
A zummi hna kha thazaang an pek hna i nan zumhnak ah
khan fekte in hmun ko u, tiah an forh hna. Cun, “Pathian
pennak chung luh awkah hin harnak tampi kha kan ton a
hau,” an ti hna.
-LAMKALTU 14:22
Fawizaangte le nuamhnai ngai in nung u a ti bak hna lo hi mu. Cun
vawlei lei duhning le uarning zong in fawrhfialnak le biakamnak a pe
fawn hna lo. An lohma tlamtlingte le lunglawmte in an chuah khawhnak
ding caah cun taksa in maw, lungthin le thlarau lei zong in dik, harnak
a phunphun an tuar hmasa a hau, a ti.
Tiva ngan nawn tilian khi a phei in tan naa timh tikah na
vokkuanglawng cu rianrangte in le na thazaang dihlak in na zah a hau.
Na baat ruangah zap lo in naa dinh ahcun ti thazaang nih thlanglei ah
an fenh ko lai. Cu ve bang in vailamtah lam zulh aa timmi nih cun
harnak tilian le thlichia a phunphun kan tonmi kha dinhtak lo le ngoltak
lo in kan zumhnak vokkuanglawng cu kan zah peng a hau. Cu harnak
kan tuarmi le kan tonmi nih biahalnak a kan tuah ve tawnmi cu, “Vawlei
mi hna bantuk in maw nangmah ca lawng ruat in na nun lai, asiloah
midang caah dah na nun lai?” ti hi a si.
Krih caah kan nun kan pek ngam taktak le kan nun kan sungh
ngam taktak ahcun Krih nunnak cu kan chung ah hmun a la ve ko lai.
Krih kan chung ah a nunte dingmi thluachuah khi zoh in harnak kan
tonmi cu a tuar zia thiam i zuam hna u sih.
Piter nih a chim rihmi cu:
190
Ka dawtmi ka hawile hna, a fakmi temhinnak nan in caah hin
nan khuaruah har hlah u, kan cung ah a um bal theng lomi thil
a tlung ti in ruat hlah u. Krih nih a tuarmi temhinnak kha nan in
ve caah a lawmh tu in i lawm u, zeicahtiah a sunparnak cu a
langh tikah lunglawmhnak in nan khat lai.
-1 PITER 4:12-13
Piter nih hin a sang bik lunglawmhnak le a sang bik intuarnak a
tahthimh. Zeitindah a sang bik lunglawmhnak cu na intem khawh lai?
Kan Bawipa a rat than tikah a sunparnak cu naa hrawm ve lai. Cu
Krih sunparnak vaa hrawm khawhnak nak in a sang deuhmi lawmhnak
dang a um ti hnga maw? Cucaah midang ruang i na lungfahnak le na
lung nuamhlonak khi vaa kurpi tuk hlah. Hmailei ah na co te hnga
dingmi Pathian sunparnak naa hrawm lai dingmi tu khi fekte in zoh.
Halleluijah!.
191
NANGMAH NA DIKNAK LE
NA HMAANNAK KONG
CHIM LEN NAK CUN
A TLURILMI UNAU
BAWMH LE CHANH
KHA A BIAPI DEUH.
Kei hi kum hleiriat ka si. Faphir kan si i nu veve kan si. Ka nu le ka pa
an i then caah ka nu sinah kan um na in chungkhar nuam ngai kan si.
Hringtu ka pa cu ka hmu bal lo. Asinain ka nu a then caah a cung ah
ka lung a fak peng. Pathian a tihzah ngaimi ka pu nih hi cauk hi a ka
pek. Ka rel dih in ka pa cu ka ngaihthiam khawh cang.
-N. M., NEW MEXICO
192
14
TINHMI:
PAKHAT LE PAKHAT I REM THANNAK_
“Lai va nawng hlah u, lai a nawngmi poah cu
biaceihtu hmai ah chuahpi a si lai,”tiah hlan lio mi
kha an rak ti tawn hna ti kha nan theih. Asinain kei nih
cun, “A u a nau cung i a thin a hungmi paoh cu biaceihtu
hmai ah chuahpi nan si lai; cun a u siseh a nau siseh,
“Mihrut” a timi paoh cu helmei chung i tlak awkah aa
tlakmi nan si lai,” kan ti hna. Cucaah Pathian sinah nan
laksawng cu biaktheng cung i pekchanh na zalh tikah khan
na unau pakhat khat kha na cung ah thinhunnak a ngei ti
kha na hun hngalh ahcun, biaktheng cung ah
khan na laksawng cu chia ta ko law, khulrang in va
kal law na unau he khan remnak va tuah,
cu hnu ah cun ra than law Pathian
sinah nan laksawng cu va pe.
-MATTHAI 5:21-24
Hi bia hi Jesuh tlang cung cawnpiaknak in lakmi a si. Jesuh nih,
“Hlan lio ah an rak chim tawnmi cu...” a ti hnu ah, “Kei tu nih cun…”
tiah a bia a thok.
Hi bantuk in hlan lio thil le atu amah cawnpiakning hi Jesuh nih a
tahthimh pah lengmang tawn. Lenglang tuahsernak kong hi a cawnpiak
hna hnu ah thinlung ruahnak lei sual kong a cawnpiak than tawn hna.
Pathian mithmuh ah cun pumsa in lai a nawngmi lawng khi lainawng
193
an si lo; a unau a huami zong khi lainawng an si ve. Na tuahsermi nak
in na lungthin chung ah na ruahmi khi Pathian caah cun a biapi deuh.
Jesuh nih cu kong cu biapit thlakte in a kan cawnpiak. A ruang le
a chan um theng lo in na unau cung ah na thin a hun ahcun Pathian
biaceihnak na cung ah a tlung lai. Na thin a hun ruangah na unau
pakhat khat kha ‘Rakha’ na ti ahcun cucu Pathian mithmuh ah lainawng
na si ko cang. ‘Rakha’ ti cu (Laiholh cun) ‘Mihrut’ tinak a si ko.
“Rakha’ ti hi Jesuh chan lio Judah miphun nih an thin hun caan ah an
chim lengmangmi biafang pakhat a si. Cu biafang pakhat chim ruangah
cun hellram na phan kho. ‘Mihrut’ ti cu ‘Pathian ngeilo pa’ ti tluk a si.
“Mihrut nih cun an thawh i Pathian cu a um zong um lo zong ah
zeihmanh a poi lo an ti,” (Sam 14:1). Cu chan lio ah cun mi pakhat
khat kha ‘Mihrut’ va ti cu a fak ngaimi bia ah an rak ruah. Cu ti a titu
cu an rak huat ngaingai hna. Nihin (Mirang nih) kan i pamhnak ah kan
hmanmi, ‘Hell ah va kal,’ ti he khin aa tluk.
Mi thin kan va hunter sual tikah kan nawlpat than hna lomi nih
khin huatnak a chuahter ti cu zapi theih a si bang in Jesuh zong nih cu
kong cu a cawnpiak peng tawn hna. (Kawl nih ‘chi-hnawng’ an ti
bang) cu huatnak tulhri in kan va temtawn hna ruangah helram kan
phan kho. Cucaah cun mi lung kan va fahter sual tikah an thin a dam
hlan tiang va nawlpat ding hi kan rian biapi bik a si.
Midang kan cung ah an thin a hun sual theu tawnnak khi kanmah
palhnak ruang theng ah a rak si lem lo. (Kawl nih ‘setana’ timi cu
‘weidana’ ah a cang sual theu an ti tawn bang) mi cung ah thil tha kan
tuah tiah kan i ruahmi kha mi nih a thalo lei kap in an rak kan hmuhpiak
sual ve tawn caah a si. Cun kan karlak ah biatuahtu an um ca zong ah
a si kho ve fawn. Cucu Sehtan riantuannak lawngte an si ko i,
194
kanmah kan palhnak ruangah a si dih lem lo. Asinain kan cung i an
lung a fah chung paoh cu misual hmuh in an kan hmuh ko cang. Hi
bantuk thil kan cung i a chuah, a tlun tikah kanmah palh le thiam kha
a biapi ti lo; kan cung ah a ngaih a chiami kha va rem le va hlemh kha
Krihfa kan rian a si deuh ti hi philh hlah u sih.
Lung thiangte in kan chimmi bia zong khi mi acheu cu perh deuh
in va chim chin kan hmang. Kan tihram hna bia a si hleng lo nain
tihram le nekngeih bia ah ruah kan tong theu tawn. ‘Bia nak in
tuahsernak hi a thawng a thang deuh,’ ti a si bang mi mithmai le
cawlcanghning khi a pingpi in a phi chuahpiak le ruahpiak a um theu
tawn. Cucu (Kawl nih ‘a thin luai/lwe’ an tibang) a ‘thin kan luai’ hna
asiloah a ruah– ning kan palh hna i, a ping kan puh sual tawn hna caah
a si bik ko.
Cun timh ciammam in mi thinhunnak bia kan chim caan le kan
tuah caan zong a um ve tawn. Cucu an cung ah thinhunnak kan ngeih
caah a si. Kan cung ah a mit-au maw, a aw-an maw a tuahsernak dah
kan rem lomi a um ruangah a si tawn. Cun kan karlak ah bia tuahtu an
um ruang zong ah a si kho ve. Krihfa acheu cu thlacam le Baibal rel
nak in mi kong ceih kan zuam deuh. Mi karlak biatuah a hmangmi
zong an um. Cu ruangah cu nu maw, cu pa maw cu a kan huatu a si
rua tiah kan ruah sual tawn. Cu tik ah kan mithmai zoh in anmah
leikam zong nih huatu ah an kan ruah ve. Cu ti an kan ruah hnuhnu cu
mit tha kan au le kam tha kan pau zong ah a chia leikam in i hmuhpiak
le i ngaihpiak a si cang. Hi bantuk thil kan ton tikah kan tuah ding thil
pakhat lawng a ummi cu toidornak lungthin he an sinah va kal zau in
remnak va siam kha a si ko.
Jesuh zong nih kanmah palhnak a um lo hmanh ah mi nih ‘a thin
an kan luai’ hnuhnu cu toidornak lungthin he va nawlpat awk le remnak
va siam ding in a kan cawnpiak. Cucu Krihfami nih cun kan tuah
hrimhrim awk a si.
195
AN LUNG KAN FAHTERMI HNA KHA
VA NAWLPAT I REMNAK TUAH DING CU
KRIHFA KAN RIAN HRIMHRIM A SI.
“Cucaah daihnak a chuahtertu thil le pakhat le pakhat thazaang
i peknak a bawmtu thil kha kan i timh awk an si,” a ti.
-ROM 14:19
Hi bia nih hin a lung kan fahtermi pa maw, nu maw kha va nawlpat
awk le remnak va siam ding in a kan forh ve. Remnak va siam awk
ahcun uah-annak lungthin chiahtak zau in toidornak lungthin he kan i
thawh a hau. Uah-annak lungthin he kan pawh ahcun remnak cu von
chim lo huatnak tu a thang chin lengmang kho men.
Khuacaan ah cun an thin ka hunter sualmi maw, ‘a thin’ an ka
‘luai’ ruagah ka cung i a lung a fakmi zong maw, ka va nawlpat tik hna
ah bia fakfak in, “Naa uah tuk, na thalo tuk, mah zawn lawng naa
ruat,” ti hawi hna in a rak ka lettu an um theu.
Cu tik ah, “A ruah na ka palh sual caah a si; cu ti cun a si lo
dahkaw,” ka va ti tikah annih caah cun hma cung cite phulh bantuk
men a si. Nang na palh, kei ka hman timi ruahnak nih hin remnak
taktak a ser kho bal lo.
Cu nak cun an chim duhmi bia kha an di riam cikcekte in an chim
dih hlan lo daite in ngaih awk a si. Cun an kan hmuh palhnak zawntete
kha a nemnakte in le a fian khawh chung in chim hnu ah, “Nan lung
kan father sual hna caah ka ngaithiam u,” tiah ngaihthiam kan hal hna
awk a si.
Cun khuacaan ah cun ‘a thin an kan luaimi’ zong khi a rak
hmaanmi thil a um ve theu. Cu tikah, “Na hmaan, keimah ka palh, ka
ngaithiam,” kan ti hna awk a si. A tawifiannak bik in chim ahcun,
196
‘remnak caah toidor a hau’ ti a si ko. Cucu Jesuh nih a kan
cawnpiakning bak a si. A tanglei Baibal caang hi zoh hmanh:
Mi pakhat khat nih taza an cuai i zung ah an chuahpi ahcun a
caan a um rih lio, zung nan phak hlan ah khan, amah he cun
remnak tuah i zuam; zung nan phak hnuhnu ah cun biaceihtu
sinah khan hluai na si lai i biaceihtu nih cun palek sinah an
chanh chin lai i thong ah an in thlak lai. Biangaite kan chimh,
dan an in tatmi a dongh tiang khitkhet in na in hlan tiang thong
ah cun na um lai.
-MATTHAI 5:25-26
Uah-nak lungthin hi cu amah le amah aa rungveng peng; thiam aa
coh peng. Toidornak lawnglawng nih, “Ka palh, ka ngaithiam,” a ti
khawh.
Sihmanhselaw, cunglei in a rami fimnak cu a hmasa bik ah a
thiang; cun daite le nemte in a um i hawikom cung ah a tha;
midang zaangfahnak khan a khat i thei tha kha tampi a tlai;
thleidannak zeihmanh a ngei lo i a zer zong a zertiang lo.
-JEIM 3:17
Pathian sin in a rami fimnak cu chimh a ngai i aa toidor. A lung a
puam lo i mi he remte in um a duh. Pathian sin in a rami fimnak a
ngeitu hna cu an ruahnak kha mi ruahnak he aa khah lo tik zong ah
biatak a si ko ti an fian hnuhnu cu an kiim in an zaam hlei lo.
NA LUNG AN FAHTERTU KHA VA TON
DUHNAK LUNGTHIN NGEIH I ZUAM
Mi lung kan fahter sualmi maw, kan fahter hrammi zong kha an sinah
va kal i va nawlpatnak le remnak va siamnak kong kan cawn cang va
si kaw, atu cu kan lung a kan fahtertu sinah va kalnak kong le remnak
197
va sernak kong kan cawng rih tuah lai.
(Bawi Krih ah) na unau pakhat khat nih na cung ah sualnak
an tuah ahcun, amah sinah cun na va kal lai i, a sualnak (tiah
na ruahmi) cu na va chimh lai. Cucu a thlite in, nanmah pahnih
theih lawng in na va tuah lai. Na bia a ngaih ahcun cu pa cu na
unau ah na siam khawh than.
-MATTHAI 18:15 (Chapmi aa tel)
Hi Baible bia hi mi tampi nih a lettaling in kan lak tawn. Mi nih bia
an kan tuah i kan thin an kan hunter tikah va kal riangmang in va chalh
kan hmang. Nang na palh, kei ka hman tiah thiamcoh kan i tim. Cucu
Jesuh nih a kan cawnpiak duhmi a si lo. Jesuh nih a kan cawnpiakmi
cu pakhat le pakhat karlak ah rualremlonak a ummi kha va kal i va
thenh awk le remnak va ser awk tu kha a si. Nang na palh, kei ka
hman ti i vaa chalh kha Jesuh nih a kan fialmi a si lo.
Minung hi Pathian nih amah he zeitindah a kan remter ti hi kan
ruah ve a hau. Minung cu Pathian duhning in kan nung lo. Cucaah
Pathian nih misual a kan ti. (Rom 5:8) zong nih, “Asinain Pathian nih
cun zeitlukindah a kan dawt kha hi ti hin a langhter: kannih cu misual
kan si ko lio ah hin Krih cu kan caah a thi,” tiah a kan cawnpiak.
Nang tah mah le mah thiam i coh duhnak lungthin in na luat cang
maw? Naa uah-annak lungthin kha chiata zau in na lung an fahtertu
sinah remnak na va tuah kho cang lai maw? Pathian nih cun sual
ngaihthiamnak kan hal hlan ah a kan ngaihthiam cang. Cun Jesuh
zong nih mi cungah lungfahnak kan ngei ti hmanh kan i hngalh hlan in
ngaihthiam a kan timh cang.
Kanmah minung lei tu nih hin Pathian nih a kan ngaihthiam ti kan
hngalh ko bu zong ah mi va ngaihthiam duhnak le rualremnak va ser
duhnak lungthin kan ngei lo.
Hi thil vialte a tuahtu cu Pathian a si i Pathian nih cun
198
Krih thawng in kannih a ral a simi cu a hawi ah a kan
thlen i midang zong a hawi i ser ve awk rian cu a kan pek. Cucaah
kannih caah a biapimi cu, Pathian nih mi vialte kha Krih thawng in
hawi ah a ser hna, ti hi a si. Pathian nih an sualnak kha anmah sual
phawtnak ding caah cazin chung ah a khumhpiak hna lo i kannih
cu hawi i a ser hnanak bia chim kha a kan fial.
-2 KORIN 5:18-20
“Pathian he i remnak” timi bia hi mi vialte Pathian hmai ah misual
kan si ruangah a chuakmi bia a si. “Pathian he i remnak” asiloah
“khamhnak” timi zong hi Pathian he aa thenmi kan si ti kan i hngalh le
kan i fian hnu lawnglawng ah hi thil hi kan herhmi a si ti kan hngalh
khawh.
Biakam Thar cauk chung ah minung hi misual kan si tiah zultu hna
nih an kan cawnpiak. Cu ti an kan cawnpiak cu sualphawt duh ruang
le hnawl duh le hlawt duh ruang men ah maw a si? Si hlah e! Pathian
nih hin hnawl le hlawt a kan tim hrimhrim lo. “Zeicahtiah, Pathian nih
a Fapa cu vawlei cung ah hin vawlei baiceihtu si awkah a rawn thlah
tung lo, vawlei Khamhtu si awkah khan pei a rawn thlah ko cu,”
(Johan 3:17).
Misual le mipalh kan sining kan i hngalh i, kan sual kan i ngaihchih
hnu ah ngaihthiamnak ka hal hna seh ti a duh ca tu ah a si. Zei nih dah
minung hi ngaihchihnak a kan ngeihter khawh? Rom 2:4 nih a phi a
kan pek.
“A zaangfahnak a nganmi le a lungsaunak le a thinfualnak zong
zeirello in um hlah. Pathin nih an zaangfahmi cu ngaihchihnak lungthin
ngei seh ti an duh caah a si ti cu na hgalh ko tung.” (A bia umkalning
remhsiam deuh a si).
Pathian thatnak nih ngaihchihnak lungthin a kan ngeihter. Pathian
dawtnak nih cun hell ah tla hna seh ti a kan duh in a kan siang lo.
199
Cucaah a Fapa ngeihchunte cu kanmah aiawh in vailam cung thihnak
huahter ding ah a run thlah. Misual kan si ko liopi ah fawh amah
Pathian tu nih a hun kan fuhpanh ko cu mu. A kan fuhpanhmi cu hlawt
duh le hnawl duh ah si lo in kilven duh le khamh duh tu ah a si.
Pathian nawl a cawng ding kan si caah (Efesa 5:1), kan cung ah
sualnak a ngeimi, a tuah sualmi le a tuah hrammi hna he zong khan
remnak kan ser a hau. Jesuh nih a kan cawnpiakning ah cun, an sinah
va kal hnu ah an palhnak kha a nemnakte in va hmuhsak ding kan si.
Cucu sual va phawtnak caah si lo in, kan karlak ah a chuakmi
remlonak kha thianter zau in remnak siam awk caah a si. Kan chung
ah a ummi Pathian thatnak nih khan cu pa, cu nu cu sual ngaihchihnak
a ngeihter khawh caah remnak a um kho.
Cucaah Bawipa riantuan ruangah thong ah a tlami keimah nih
Pathian nih an auhnak hna he aa tlakmi nunning khan nung u
tiah kan forh hna. Toidornak lungthin ngei u law lungnem le
lungsau in um zungzal u. Pakhat le pakhat i bawm u law cuticun
nan i dawtnak kha langhter u. Pum khat sinak Thlarau nih an
pekmi hna kha ngeih peng awkah an funtu hna daihnak hri
khan fekte in i tem u.
-EFESA 4:1-3
Hi daihnak le remnak biakam hi a fehter khotu cu toidornak le
lungsau thinfualnak lungthin lawnglawng a si. Cun (Kawl nih ‘a kawng:
min wadah’ an ti bang) mi tlamtlinlonak nak in an thatnak tete hmuh
khawh i zuam kan hau. Cu ti cun aho he paoh kan i rem kho lai.
Serhsat zawmhtaihnak he hi zawn kha zawn ah na palh tiah a
hung ka chalhtu mi zei maw zat an lung ka fah ter cang hna. Cu tikah
kan karlak ah remnak a um kho ti lo. Keimah leikam lawng si lo in
anmah lei zong nih remnak tuah an duh ti lo i, ka cung ah an thin
hunnak a sang chin lengmang.
200
Cun mi acheu tu cu an cung i palhnak ka ngeih tikah toidornak le
lungsau thinfualnak he a hung ka lengmi le a rak ka chimchawntu
(Kawl holh cun suainuaitu) zong an um ve. Cubantuk in mithmai panhte
le nemte in a hung ka chimchawntu hna cung ah cun ngaihthiam hal
kaa harh hrimhrim lo. Khuacaan hawi ah cun an bia a chuah hlan le a
dih hlan hrimhrim ah ngaihthiam ka hal tawn hna.
Tahchunhnak ah, na sinah mi pakhat khi hei ra in, “Zeicahdah cu
ti cun, kha ti khan lih na ka puh, na zeidah kan sual; nangmah hi
mithalo na si,” hung in ti selaw, zeitindah na leh hnga? “Ka ngaithiam,”
na ti kho hnga maw? Remnak siam duh ah si lo in, zeirello bu in le ral
ser duh ah an hung in chalh cu si kaw, na lung a fak ngai ko lai.
Ngaihthiam ding in kan lung kan i thleh hlan paoh ah cun kan lung
a kan fahtertu hna sinah kan kal rih awk a si lo. Thinhung ngai in le
lungfak ngai in a rak ka chawnh le a rak ka hro zong ah ka ngaihthiam
ko lai, tiah na lung naa thleh hnu lawnglawng ah a sinah na va kal awk
a si. Cu ti na lung naa thleh hmasat lo ahcun na ruahloningpi in rak in
let sual selaw, remnak cu von chimlo nan i huatnak a sang chin lai.
Kan cung ah sualnak pakhatkhat a tuahtu (a tuah taktak lo zongah
mi nih bia an kan tuah ruangah an cungah kan thin a hungmi) kha a
nemnakte in kan va chimhchalh, tik hna ah an thin rak hung in a hro in
rak kan hro hna selaw zeitindah kan tuah hnga?
Nangmah lawng na va kal i a hro in a rak in hro ahcun, hawi
pakhat maw pahinh dik i sawm hna law va tong than. Cu na
hawile bia zong a ngaih duh hlei lo ahcun nan bia cu Krihfabu
ah luhpi. Krihfa upa le pastor hna bia zong a ngaih duh hlei
fawn lo ahcun, cu nu cu pa cu na caah Pathian bia lomi le
ngunkhuai khawltu bantuk a si ko.
-MATTHAI 18:16-17
201
Hi Baibal cawnpiaknak chungah Jesuh nih, “I zuam peng ko u,” a
timi ah hin a chim duhmi le aa tinhmi cu rualremnak le dawtnak a um
khawhnak le a karhnak ding caah a si ko. Khuacaan ah cun mi nih
kan ngaih an kan chiatter tikah Jesuh cawnpiaknak bantuk in an sinah
va kal i va chimhchalh le thil sining va hal hlan ah mi tam nawn kan
chimh hna i kan theihter theu tawn hna. Phundang in chim ahcun mi
karlak ah Sehtan nih a chuahtermi remlonak kha thal mei bang kan
lawnter he aa lo. Cu ti hawikom tha paoh kan chimh tawn hna tikah
an kan hnemh lai i kan ngaihchiatnak a zor deuh rua lai tiah kan ruah.
A ngaite kan ti ahcun cu ti mikip kan chimh hna le kan ruah hna
ruangah kan ngaihchiatnak a zor hlei nemmam lo; a karh lei tu a panh
i kanmah le kanmah thiam kan i coh duhnak lungthin a thanter.
CHERHCHAN THA BIK
Pathian dawtnak kha chungkuh miseh bang thlah hngal lo in kan i tlaih
ahcun zeitikhmanh ah kan sung lai lo. Zeitintiah dawtnak cu a sung
bal lo. Jesuh nih a kan dawt bang midang kha kan va dawt khawh ve
hna ahcun, a kan huatu zong kan hua kho ti hna lo. A tanglei Baibal
bia hi thate in ruat hmanh. Pathian fimnak cu zeibantuk thil he hmanh
aa relrem in aa tlak dih ko.
Mi vialte he i rem awk kha nan i zuam khawh chung in i
zuam u.
-ROM 12:18
“Nan i zuam khawh chung in,” a ti. A sullam cu a si khawh lo caan
a um ve tinak. Va rem kan duh hna zong ah a duhlomi le a lehkhanlomi
an um tawn tinak a si.
Pathian nih a chimmi cu, “Nan i zuam khawh chung in,” a ti nain
voi tampi cu kanmah lei hrimhrim zong kan lung a sau tawn lo. Biahri
202
hawi hna an hun kan terh ahcun kan thin a hung ve tawn i remnak tuah
cu von chim lo tazacuai zong kan ngamh theu.
Ka philh khawh lomi thil pakhat a um. Chungkhar khat he remnak
tuah kan duh lio ah ka hawipa nih, “John, an kan hrocer len zong ah
zaam hlah mu. Baibal nih a herhnak zawn ah cun zaam ko u a ti, na ti
men hnga. Asinain tutan cu fakpi in thlacam hmasa law remnak tuah
khawh kan i zuam lai,” a ka ti.
A peh rihmi cu, “Kan hlawhtlinh lo sual ahcun hmailei ah naa
ngaihchih te ko lai. Cucaah cun Pathian biatak cherhchan in a si khawh
chung in remnak ser kan i zuam lai,” a ka ti.
A cung ah kaa lawm taktak i ruahnak a ka pekmi cu Pathian aw
bak ah ka ruah.
Jesuh bia kha ruat ve hmanh:
Mi le mi kar ah remnak a ser tawntu cu lunglawm mi nan va si
dah! Pathian nih ka fa an ti hna lai.
-MATTHAI 5:9
“Remnak a ngeitu hna cu mi thluachuak an si,” a ti lo hi mu.
“Remnak a siamtu” a ti fawh hih. Remnak a ngeitu hna nih hin an
ngeihmi remnak an hmunh khawh naklai mi he hmaitonh in vaa
chimhchalh le vaa ‘suainuai’ an duh theng lem lo. A ruang le a chan cu
an ngeihmi remnak cu Pathian ta si lo in, a ziam kho than zaumi,
minung lei chuak remnak a si caah a si.
‘Remnak a siamtu’ hna cu Pathian sinin a rami dawtnak le biatak
an ken caah an tuahmi remnak le dawtnak zong cu a hmun taktak.
Biatak an tanh lawng si lo in an tluangtlam, an lung a thiang i mi zong
an daw taktak.Thinlung chung ah a nak komi kha an hmai ah a vaarmi
bantuk i langhter zau in mithmaitha-deu pek an hmang lo. A hmunmi
203
remnak kha biatak in a khatmi dawtnak he raltha ngai in sersiam an
ngamh.
Pathian nih hin minung hi a kan dawt taktak. Cucaah ahohmanh
lotlau lote in a sin phan dih hna seh ti a kan duh.
Asinain mi le mi kar i remnak siam awk caah biatak kha a man
thumhthial le adeu siter ding cu a siang lo. Adeu a simi remnak si lo in
atak a simi remnak tu kha ser hna seh ti a kan duh. Kan caah a
nunnak a pek sian bang in mi caah i pe siang ve hna seh ti zong a kan
duh fawn.
Hi kong ah kan cherhchan tha bik cu Pathian dawtnak a si ko.
Pathian dawtnak cu a sung bal lo; hlawhtlinlo ti a ngei bal lo i par
bang ziamh le uai zong a hmang lo. Cun donghnak hrimhrim a ngei lo.
Mah zawn lawng aa ruat fawn lo. Cun nuartau le mi va imh le thinhun
zong a hmang lo, (1 Korin 13:3).
Pawl zong nih sualnak phunzakip cu dawtnak nih a khuh, a tei
khawh dih ti a chim.
Nan ca i thla ka cam tawnmi cu, nan dawtnak ngeihmi cu
hngalhnak a hmaanmi le a chia a tha thleidan khawhnak fimnak
he thang selaw, cuticun a tha bik i thim awk kha nan hngalh
lai, ti hi a si. Cun thurhhnawmhnak vialte le mawhchiatnak in
Krih Ni ah nan luat lai. Jesuh Krih lawng nih a kan pek
khawhmi ziaza tha taktak in nan nunnak cu a khat lai i cucu
Pathian sunparnak le thangthatnak caah a si lai.
-FILIPI 1:9-11
Sehtan tukforhnak siaurawl ei sual le lemh sualnak in kan luat
khawhnak ding caah a tha bikmi hriamnnam cu ‘Pathian dawtnak’ hi
204
a si ko. Pathian dawtnak cu zor le ziamh a hmang lo; a karh in a thang
chin lengmang i kan lung chung in cerhti bang a luangliam khomi a si.
Nihin ah mi tampi cu dawtnak-deu nih thang le rap bang a fawih
cang hna. Dawtnak-deu cu a thli lawng a tam i tuahnak lei in zeipi
hmuh awk a um lo. Lohtlaunak le tlukrilhnak chung in a kan khamhtu
le a kan luattertu ‘Dawtnak’ nih cun a nunnak tiang a kan pek sian. A
ral hna ca zong ah a nunnak aa pe siang. Cu dawtnak chung i kan um
le kan tlonlen chung paoh ah cun Sehtan tukforhnak siaurawl nih cun
a kan lem in a kan hamh kho bal lai lo.
205
DONGHNAK BIACAH:
KAN RELMI HI ATAK IN TUAH U SIH
Mah cauk na rel tikah nang zong atu lio caan ah maw, a liam cangmi
caan ah dah, mi he nan i mawhchiatnak, nan i unh-amhnak, nan i
tisualnak kun, nan i tihramnak zong le nan lung nan i fahternak a um
len cangmi kha Pathian Thlarau nih an theihtermi a um ve theu lai. Cu
kong he aa pehtlaimi na lungfahnak thonginn chung in na luat i na
chuah khawh ve naklai keimah he tluangtlam le lung thianngte i
thlacam ti ding in Pathian nih ruahnak a ka pek.
Asinain, thla kan cam hlan ah lungfahnak tulhri in na thinlung chung
ah na temtawnmi nu maw, pa khi dik na mitthlam ah hun langhter ding
in Thiang Thlarau kha zaangfah hei hal hmasa tuah. Na mitthlam le na
hmaika i an hung langh hlan lo Thiang Thlarau kha daite in hngak
tuah. Na lung an fahtertu maw, an lung na fahtermi maw, an um na lo
hawi hna bel khin umter le na mitthlam ah langhter i zuam fawn hlah.
An um ahcun Thiang Thlarau nih a hun chuahpi ko hna lai. Na hun
hmuh hna le cangka na lung zong a fak ngai than men ko lai. Asinain
phang hlah. Hnemhnak le lung daihnak pek awk ah Thiang Thlarau
cu na pawng ah timh ciate in a um ko khah.
206
Na lung an fahtertu hna kha na lung chung ngaihchiatnak thonginn
in chuahter le luatter ding na timh tik hna ah pakhat cio a dangte in
hmuh le zoh i zuam hna. Pumpakte in an sualnak ngaihthiam hna.
Sualnak leiba an in batmi cu cham ti lo ding in philhpiak tuah hna. Cun
hi ti hin thlacam hmanh. Hi thlacamnak hi a tlangpi kan suaipiakmi
lawng a si i, na duhmi le na lung ah a chuakmi paoh PathianThlarau
nih an hruaining in chap ko law chim ko.
Ka Pa, ka lung a ka fahtertu hna cung i ka thin a hun
caah na sinah ka sual cang ti hi Jesuh min in ka hun
chim. Ka sual kaa ngaihchih buin na ngaihthiamnak
kan hal.
Nangmah bawmhnak tel lo cun ka ngaihthiam kho
hna lo ti zong kaa fiang. Hi hna pawl hi
(U_________________ Pi ________________ tiah an
min pumpak cio in chim hna) ngaihthiam ding in ka
lung kaa thlek cang. Ka cung ah an tuahmi palhnak
vialte cu Jesuh thisen tang ah ka hun chuahpi. Ka hei
cham than dingmi sualnak leiba ka sinah an ngei ti lo.
An sual leiba cazin ka hrawk dih cang.
Vancung khua i a ummi ka Pa, ka Bawipa Jesuh
nih a cung ah sualnak a tuahtu hna kha ngaihthiam
ko hna tiah an nawl bantuk in ka cung ah sualnak a
tuahtu hna hi hun ngaithiam ve ko hna tiah zaangfah
kan nawl.
Thluachuah hun pe hna law, nangmah he naihte
in aa hawikommi hun siter ko hna, tiah Bawipa Jesuh
min in zaangfah kan nawl. Amen.
An sual na ngaihthiammi vialte hna kha na dairi cauk chung ah an
min tial hna law nihin ah hi hna pawl hi ngaihthiam ding in ka lung kaa
thlek cang tiah tial tuah.
207
Lungfahnak chung in ka luat cang tiah na chim lawng si lo in atak
in nunpi naa zuam lai. (Hi kong hi na lung a pian deuh rih lo ahcun dal
13-nak kha hei rel than rih hmanh). Nangmah ca i thla na cam caan
paoh ah cu hna pawl caah cun thla cam peng ve. Na dairi cu rel than
lengmang law an caah thla cam an theihter than lengmang ve lai.
Lungfahnak kha puahmi bom bang na lung chung i a hung puah than
sual caan paoh ah Pathian bia in i hnem law na ngaihthiam cang hnanak
biakam kha aupi than lengmang.
An sual ngaithiam ding in na hal cangmi Pathian vel cu ngaihthiam
khawhlonak lungthin nakin a thawng deuhmi a si. Ral thate in zumhnak
ral cu do ko tuah.
Na ngaihthiam khawh ko cang hna ti naa fian hnu ah an sinah va
kal. An sin i na va kalmi cu nangmah ca lawng ah si lo in anmah ca
thatnak ruah ah a si ti kha philh hlah. Cu tin na tuahnak nih cun teinak
nun an pek lai. Cu nu, cu pa cu dawtnak in na tei cang tinak a si.
(Matthai 18:15 rel hmanh). Hi na tuahmi thil hi Pathian mit ah aa
dawh tukmi le a tha tukmi thil a si.
Tlu lo in an umter khotu hna le a hmaika ah soi awk zeihmanh
um lo le lunglawmte in an chuahpi khotu hna kan Pathian le
kan Khamhtu cung ah cun, a liamciami caan vialte in atu caan
in zungzal tiang, kan Bawipa Jesuh Krih thawng in
lianhngannak le sunparnak le thawnnak le nawlngeihnak cu
um zungzal ko seh.
-JUDAS 24-25
208
SEHTAN
SIAU
RAWL
NITIN INNCHUNGKHAR PATHIAN
THANGTHATNAK (DAILY DEVOTION)
John Bevere
209
KAWL FAWINAK
Cahmai
Midang Sinah Theihternak …………. 213
Ni 01-nak: Mi Nih Ka Lung An Ka Fahter … 215
Ni 02-nak: Lungthin Chung I A Ummi Taktak 218
Ni 03-nak: Inntuar Awkah A Har Tukmi
Lungfahnak ……………….. 221
Ni 04-nak: Himnak Ralhruang …………… 224
Ni 05-nak: Ziah Mahbantuk Thil Hi Ka
Cungah A Phak Ve Hnga? .. 228
Ni 06-nak: Pathian Hi Zeizongte Cungah
Nawl A Ngei Dih Maw? …… 231
Ni 07-nak: Pale Nih An Kan Hlawt Tikah.. 234
Ni 08-nak: Ahodah Ka Ral A Ka Lehrulh-
Piak Lai? …………………… 237
Ni 09-nak: Thlarau Lei Ah Mivakvai Hna Hi
Zeitindah Hrin An Si E?……. 240
Ni 10-nak: Thate in Cinmi Thlaikung Cu A
Theipar A Tha …………….. … 244
Ni 11-nak: Atak Ram in Naa Thup ………... 247
Ni 12-nak: Mah le Mah I Vennak Le I
Humhimnak ……………….. 250
Ni 13-nak: A Fekmi Dirhmun ……………. 253
Ni 14-nak: Thim Awk Dang Na Ngei Lo … 256
Ni 15-nak: Hninhsaih Khawh A Simi Poah
Hninhsaih An Si Lai ……… 259
Ni 16-nak: Mi Toi Ah Aa Dormi Poah Nih
Velngeihnak An Co Lai ….. 263
Ni 17-nak: Thinhunnak Lungtum ……….. 266
Ni 18-nak: An Lung Kan Fahter Sual Hnga … 270
Ni 19-nak: Pumpak Luatnak Toidornak Ah …. 273
Ni 20-nak: Ngaihthiamnak: Na Pek Lo Caah
Na Ngah Ve Lo ………………. 276
210
Ni 21-nak: Mi A Ngaithiam Kholomi Sinum .. 279
Ni 22-nak: Lehrulhnak: Thang Le Rap ……… 281
Ni 23-nak: A Thangcho Ngai Ding in Ruahmi
Siangpahrang Thurhhnawmhnak 283
Ni 24-nak: Thang le Rap in Luatnak ………… 286
Ni 25-nak: Hmaitonhte in Remnak Va Ser
Ruangah A Chuakmi Lunglawmhnak …. 289
Ni 26-nak: Tinhmi Le Tumtahmi:
I Rem Thannak ………………. 292
Ni 27-nak: A Lung Na Fahtermi Va Nawlnak 295
Ni 28-nak: Na Lung An Fahtertu Va Remnak 298
Ni 29-nak: A Biapi Bikmi Cu….. ……………. 301
Ni 30-nak: Atak in Tuan Cang U Sih ……….. 304
211
21
MIDANG SINAH THEIHTERNAK________________
John Bevere tialmi ‘Sehtan Siaurawl’ (The Bait of Satan) timi
cauk chuah cam kum hra tlinnak ah kan hun chauhmi mah cauk chung
ah hin ‘Nitin Innchungkhar Pathian Thangthatnak’ kan hun telh chih
khawh caah Pathian kan thangthat. Mahhi (zinglei ah maw, zanlei ah
dik) nitin Pathian thangthatnak i na hman ve awk caah kan duh. Mah
nih hin Bible ah hram thukpi an thlakter lawng si lo in mi cung ah
ngaihchiat lungfahnak na rak ngeihmi zong ngaihchihnak lungthin an
ngeihter lai i, lungretheihnak le awlokchon vansannak thinlung thong
chung in chuah khawhnak le luatnak an pek lai.
‘Nitin Innchungkhar Pathian Thangthatnak’ timi (Daily Family
Devotion) kan hun telhchihmi nih hin:
• Pathian bia ah hram thuk deuh in an thlakter lai,
• Mah cauk chung ah cuka zawn cu rel tiah an fial lai i,
na relmi cu camipuai na tuah lai,
• Cu nih cun midang he nan i pehtlaihnak ah a ngan a
dammi, duh a nungmi le mi cung lungfahnak a ngei
lomi nunnak an pek lai,
• A luan ciami caan ah mi cung lungfahnak na rak
ngeihmi vialte chung zong in luatnak anpek lai.
Mah ‘Nitin Innchungkhar Pathian Thangthatnak’ kan hun telhchihmi
hi Pathian biatak an theihtertu le Sehtan siaurawl a simi mi cung ah
lungfah thinhunnak ral in an luattertu a si khawh naklai, thlaza kan in
213
campiak. Cu ti cun Pathian he siseh, na chungkhar hna he siseh, na
Krihfabu he siseh, na hawikom hna he siseh, na riantuan hawi hna he
siseh, cu hna lawng hmanh si lo in an raltu le an huatu hna he zong nan
i pehtlaihnak a tluantlam i dawte le rualremte in khua nan sak khawh
naklai Pathian nih thlua kan chuahpiak hram seh.
214
NI 1-NAK
MI NIH KA LUNG AN KA FAHTER
Bawipa sal cu aa si lengmangmi a si awk a si lo.
Mi vialte cung ah zaangfahnak a ngeimi, lung a saumi
cawnpiaktu tha, amah a dohtu hna a chimhhrin tik hna i
nemte in a chimhringmi a si awk a si. Annih cu Pathian
nih an lung a thlen khawh ko hna i, biatak kha a
hngalhter than khawh ko hna. Cun an lung a hung
fim lai i a rap ah a fawihtu hna le a duhnak a
zulhtertu hna khuachia pa rap khan an luat lai.
-2 TIMOTE 2:24-26
(Cahmai 5-8 tiang rel hmasa)
Saram thang le rap a tunh tawnmi nih cun thil pahnih a herhmi nan
hngalh ko lai. Cucu hihi an si: thang cu satil arva nih an hmuh lo ding in
tunh le valh a hau. Cun an ei duhmi sa maw theitlai dik tarh le tunh a
hau.
Krihfa tampi hna cu mi cung lungfahnak lungthin pawi
bu in Pathian rian an tuan caah Pathian nih
a tinh hna ning in hlawhtlinnak an ngei lo.
Cucu kan ral pa Sehtan nih ‘mi cung lungfahnak’ rap le thang a
valhmi le a tunhmi kan i pal sual i a kan fawih ruangah a si. Sehtan hi
mi tampi nih kan ruahning bang ruru hranghrang in rian a tuan lo. A
fimzer ngai i, rap le thang a
Ni 1-nak
215
kan tunhhnawhmi zong hi kan theih khawh lo dingte in a tuah.
Kan chim lengmang cang bantuk in Sehtan nih mi a kan tukforhnak
ah hriam tha bik ah a hmanmi cu ‘mi cung lungfahnak’ hi a si ko.
Asinain, cu ‘mi cung lungfahnak’ siaurawl a kan tarhmi cu kan hmuh
thiam i palduh lo le ei duh lo in kan hrial khawh le kan thinlung chung
ah kan thutter khawh ahcun a kan fawih in a kan awh kho ve lai lo.
Cu thang nih a fawihmi hna nun ah kan hmuhmi thil thalo hna cu a
tanglei hna hi an si. Mah hna chung ah hin na rak ton bal vemi paoh a
hmai ah (x) tial tuah hna.
 Lungfahnak( ) Thinhunnak( ) Ngaihchiatnak( )
 Nahchuahnak( ) Ziarngeihnak ( ) Unthutnak( )
 Sikthiatnak( ) Mi va chalhnak( ) Huatnak( )
Hi a cunglei thil hna pakhat khat kun, zeimawzat kun kan lung
chung i kan pawi ahcun Pathian duhning in kan nung kho ti lo. Cu
tikah David bantuk in, “A ka nihsawhtu hi ka ral si sehlaw cu ka in
khawh ko hnga, ka cung i tluang a khawng lentu hi a ka dohtu kha si
selaw cu a ka hmuh khawh lonak hmun ah ka thuhtak diam ko hnga;
sihmanhselaw hi bantuk in ka cung ah rian a tuan tu cu ka hawi, ka
rian tuan hawi le keimah he aa naih ngaimi ka rian tuan hawi na si
tikah hin a fak tuk hringhran in ka thei. Pakhat le pakhat bia thatha
kha kan rak i ruah i hawi zapi he hmun khat ah biakinn ah kan rak
kalti tawn,” tiah vansang kan lam (Sam 55:12-14).
A tanglei ah hin na lung an fahtertu hna lakah nangmah he
aa naih bikmi rualchan chung ah pakhat min le aa hlat ngaimi
rualchan cingla chung ah an min pali, an zate panga, min tial
hna.
Ni 1-nak
216
1. _____________________________
2. _____________________________
3. _____________________________
4. _____________________________
5. _____________________________
Mi nih kan lung an kan father tikah kan lungfahnak nih khan kan
khuaruah khawhnak a muihter, a tlawmter i, cu nu cu pa kong ah mi
biatukmi fawite in zumh kan hmang. Cun an mithmai le an
cawlcanghning a ping in ruahdamh (Kawl holh cun ‘a thin luai’) kan
hmang. ‘Nitin Pathian Thangthatnak’ (Daily Devotion) hmang hin
Pathian lam hmuhsakmi zul in cu thil cu tei kan i zuam hna lai.
Sehtan siaurawl na ei sualnak hngalo le Sehtan rap nih an
fawih nakhngalo thla cam tuah.
NA THLA CAMMI CU TIAL
217
NI 2-NAK
LUNGTHIN CHUNG I A
UMMI TAKTAK
Hi ruangah hin nan lung i lawm ko u, hneksaknak
tampi nan in ruangah hin atu ah cun nan ngaih chia
hmanhselaw i lawm ko u. Hneksaknak nan inmi cu nan
zumhnak kha a tak maw tak lo ti hngalhnak caah a si lai.
Hrawh khawh a simi thil sui hmanh khi hneksak a hau,
cucaah sui nak in a let tampi in a sung deuhmi nan
zumhnak cu, hneksaknak kha chuak lak in a in khawh
nakhnga, hneksak a hau ve. Cun Jesuh Krih a
langh Ni ah cun thangthatnak le upatnak
le sunparnak kha nan hmuh lai.
-1 PITER 1:6-7
(Cahmai 8-12 tiang rel hmasa)
Sehtan nih hi kan chim lengmangmi rap in a kan fawih khawhnak
bik pakhat cu kan i ‘uah-annak’ ruangah a si. Uah-annak nih cun na
lungpaw chung i a ummi thil kha a hmaan ning in a langhter duh lo; a
thuh tu in a thuh. Cun nangmah le nangmah kha hliamhma fak ngai a
tuarmi phun khin an hmuhter. Cu nih cun ngaihthiamnak an ngeihter
kho lo. Na lungpaw chung ah thil na thuhmi cu mi nih an hmu lo nain
Pathian nih cun a hmuh peng ko. Cucu thenh a hau.
Sui cu thiang seh ti kan duh ahcun mei in thenh a hau
Ni 2-nak
218
(Biathlam 3:18). Kan ceihmai len cang bantuk in sui cu thil dang he aa
cawh ahcun a hak i kuaih a har; a kiah belte a fawi ve.
Mei in kan hun linh ahcun a hung ti i a hnawmtam an chuak; cun
sui thiang a hung si caah a ai i ilh le kuaih a fawi.
Mi nih na lung an in fahter ruangah cu lungfahnak cu
a tuar peng ding ah ruah le khinh na si lo. Nang na palh,
kei ka hmaan tinak nih thil tha a chuahpi bal lo.
Sui bantuk thiamthaim in minung kan thinlung zong hi uah-annak
hnawmtam nih cun a hahter chin lengmang ve. Kan lung a hah deuh
paoh ah Pathian he kan i hlat deuh chin lengmang ve. Pathian nih kan
thinlung hi thenhpiak a kan duh.
1 Piter 1:6-7 rel law Pathian nih zeitindah a kan thianterning
a tawinak in tial tuah.
Pathin nih kan lungthin thenhnak ah mi tihramnak, tukforhnak, le
harnak phunkip a hman hna. Cu thil hna nih mei bang kan lungthin a
hun linh i a tit tikah a thiang lomi uah-annak, mi cung lungfahnak,
ziarngeihnak, nahchuahnak le huatnak te hna kha kan lung chung in
khualeng ah a chuahter. Cu tikah kan lung a hung thiang i Pathian
thiannak le dinnak kha kan lung vawlei tha in an hung kheu kho i kan
nun a hun i dawh deuh cang.
Na nun i zoh tuah. Zei thianlonak nih dah na lung chung
Ni 2-nak
219
ah Pathian thiannak le dinnak a donh? Cucu tial tuah.
Hlennak in kan luat lawnglawng ah thil hi a sining le a hmaanningte
in kan zoh, kan hmuh khawh lai tiah Jesuh nih a kan cawnpiak. Mi nih
an kan tisualnak maw, an kan tihramnak maw, a siloah ‘a thin kan
luai’ sual hna ruangah dik, mi cung ah lungfahnak kan ngeih tikah
kanmah le kanmah kha hliamhma tuar zoh in kan i zoh kan ti cang kha
mu. Cu tikah cu nu cu pa cu huat thlorh in kan huat cang i kanmah tu
kha hehlawtiah thiam kan i coh. Khuacaan ah cun cu nu cu pa kong
maw, a kan tihramnak kong maw, a kan ceihpitu hmanh khi huat kan
hmang. Jesuh nih cun, “Nan mit kha mitsi toih u law (fiangte in) khua
nan hmu lai,” a ti (Biathlam 3:18).
Midang sualphawt na hman tawnmi kha ngaihchihnak
lungthin ngei law, na lungput a sining le a hmaanningte in naa
hmuh khnawh naklai Bawipa sinah thla cam tuah.
THLA NA CAMMI CU TIAL
220
NI 3-NAK
INTUAR AWKAH A HAR
TUKMI LUNGFAHNAK
Pumsa duhnak lo ah a tuh ahcun,thihnak kha a zun
lai; Thlarau lo aha tuh ahcun Thlarau nih zungzal nunnak
kha a pek lai. Cucaah thatnak tuah kha baa hlah u sih;
kan ngol lo ahcun a theitlai kan zun caan
kha a phan ve te ko lai.
-GALATI 6:8-9
(Cahmai 15-19 tiang rel hmasa)
Jesuh a rat than lainak caan hi a nai ko cang tiah mi tam deuh nih
zumh a si. Cu ni le cu caan thengte ah a ra lai tiah a ni le a caan ri va
khiah kha cu a herh lo. Cucu Pa Pathian lawng nih a hngalh. Asinain
Jesuh nih a nai le nai lo cu hngalh khawh ding in a chim caah atu caan
hi a si ko cang. Israel miphun he pehtlai in siseh, Gential miphun he
pehtlai in siseh, (Kawl nih ‘tabawah’ an ti bang) sermi thil vialte hna
he pehtlai in siseh profet hna chimchungbia tlam a tling dih ngawt
cang. Cu profet hna biaphuan lakah pakhat aa tel ve tiah Jesuh nih a
chimmi cu ‘mi cung ah lungfahnak’ a si. Cucu a pelpawi ti a si lo,
tlawmpal ti zong si lo in a tampi lai ti a si. Nangmah zong, asiloah
midang hna zong fawite in mi cung ah lungfahnak le remlonak a ngeimi
tampi na hmu in na tong bal ve ko cang hna lo mei?
Ni 3-nak
221
Thil pakhat a thar in ka theihmi cu mi cung ah
dawtnak ka va ngeih khawh le ka va pek khawh hna caan
paoh ah Thlarau ci ka va tuh a si caah a donghnak ah
dawtnak theitlai ka zun ve te lai, ti hi a si.
A tanglei bia hna hi a hmaan na tinak zawn poah ah (x) tial.
1. Biakinn ah aa pum tawnmi hna hi an lungfah a fawi.
A HMAAN NGAI A HMAAN PAH
2. Keimah hi mi lungfah fawi le mi unthu ka si.
A HMAAN NGAI A HMAAN PAH
3. Hawi le hawi karlak ah lungfahnak a ngeimi an tam.
A HMAAN NGAI A HMAAN PAH
4. Rian a tuantimi hna zong i unh le tihramnak a tam.
A HMAAN NGAI A HMAAN PAH
5. Sahlawh rualchan karlak zong ah lungfahnak a tam.
A HMAAN NGAI A HMAAN PAH
Kehleikam i (x) na tialmi a tam deuh ahcun hi kong hi nangmah
hrimhrim zong nih na hngalh ngai ve tinak a si. Zumtu taktak hna tu cu
Pathian dawtnak in an khah caah Sehtan siaurawl hi an ei duh lo.
Thil pakhat a thar in ka theihmi cu mi cung ah dawtnak ka va
ngeih khawh le ka va pek khawh hna caan paoh ah Thlarau ci ka va
tuh a si caah a donghnak ah dawtnak theitlai
Ni 3-nak
222
ka zun ve te lai, ti hi a si. Dawtnak cu khoika hmun ahdah a langh te
lai ti cu ka thei zungzal kho ve lem lo nain a theitlai cu ka zun te lai ti cu
kaa fiang. Ka dawtmi nih a ka dawt ve lo hmanh ah a sung ah kaa
chia lo. Cu nu cu pa cu dawt chinchin duhnak thinlung tu ka ngei kho
cang.
Pumsa duhnak in kan kal ahcun le ruahchannak ngei in mi kan va
dawt hna ahcun kan i ruahchan bantuk in an kan dawt ve lo tikah
fawite in kan ngaih a chai i an cung ah fawite in kan lung a fak.
Ruahchannak a tam paoh le lungfahnak a ngan ve. Cu bantuk nun le
lungput cun ka luat cang.
A tanglei number pakhat in panga tiang ah hin naa hmuhning
tial tuah. Numbar a tam lei paoh hi a degree a sang ve tinak a si.
Na sinak zawn nambar tang ah rin hna.
 Mi sinin i ruahchanmi tampi ka ngei. 1 2 3 4 5
 Ka lungdongh a fawite. 1 2 3 4 5
 Mi ka daw kho peng hna lo. 1 2 3 4 5
 Thluachuah hmuh duh ah mi
thluachuah ka pek tawn hna. 1 2 3 4 5
Na rinmi fonh dih hna law pahranak tam a chuah ahcun nang
zong mi cung ah lungfah na hmang ngai ve tinak a si lai. Mi
sinin ruahchannak na ngeih tawnmi kha (phundang in chim
ahcun ‘ruangah dawtnak’ kha) ruahchannak a um lomi ‘zong
ah dawtnak’ in thlenpiak na si naklai Pathian sinah thla cam
tuah.
THLA NA CAMMI CU TIAL
223
NI 4-NAK
HIMNAK RALHRUANG________________
Raldohnak i kan hmanmi hriamnam
cu vawlei cung hriamnam an si lo, ralhruang
fekfek a hrawk khotu Pathian hriamnam tu kha an
si. A hmaanlo in bia i alnak kha kan hrawh. Pathian
hngal kho hna hlah seh tinak ca i chonmi vanpang
(ralhruang) phorhlawtnak vialte kan bauh dih;
minunglungthin kha sal ah kan tlaih hna
i Krih nawl kha kan ngaihter hna.
-2 KORIN 10:4-5
(Cahmai 19-26 tiang rel hmasa)
Mi nih a thin an huntermi pa lungthin cu ralhruang vanpang sangpi
in kulhmi khua nakin tei le laak a har deuh. Ralhruang cu khua pakhat
himnak le a vengtu a si. Chim duh ah a rami le misual le mi thalo hna
ral khan khua cu a ven.
Mi cung ah lungfahnak kan ngeihlo naklai a kan vengtu
ding ah kanmah thilti khawhnak si lo in Pathian tu kan i
rawih le kan i bochan a hau. Mi nih kan lung an kan fahter
ruangah hliamkhuai in kan um tikah kan i vennak
caah ralhruang i ser le i tuah kan hmang.
Ni 4-nak
224
A tanglei hna lakah hin na sinak zawn ah (x) tial tuah.
Kan ralhruang vanpang chung ah…
( ) Sahlawh le rualchan chung ah thim deuhmi ka ngei.
( ) Ka ral a chia i mi sinah kaa kom kho tuk lo.
( ) Lungfahtertu ding ah ka ruahmi ka kom duh hna lo.
( ) Lei a kan batu hna sinah ka holh zuam set lo.
( ) A ka tanhtu sin lawng ah ka thinlung kaa hong.
Mi acheu cu mi cung ah lungfahnak ka ngei sual lai ti kan i vennak
ah kan pumpak vennak ralhruang thong chung ah kan i thla. Cucaah
kan pawngkam mi hna he kan i hawikom kho tuk tawn lo. Cu tikah
kanmah kong lawngte kan i ruat. Pumpak luatnak le sining nih a kan
uk. Hmailei ah lungfahnak hliamhma kan in, kan ton ti nakhnga lo kan
i vennak ah kan thazaang kan hman dih. Cu ti kan um ruangah ‘zongah
dawtnak’ mi cung ah kan ngei kho lo. ‘Zongah dawtnak’ nih cun mi
nih maw kan lung kan fahter hna lai sing ti phannak a ngei lo.
Na lung an fahtertu ding ah na sianmi hna (‘zongah dawtnak’
in na dawtmi hna) le na ralhruang leng ah na chiahmi hna (na
dawt khawh lo mi hna) kong a tanglei ah hin peh law tial tuah.
Ka lung a ka fahter ding ah ka sianmi hna:
Ka ralhruang le ka khuakulh leng ah ka chuahmi hna:
Ni 4-nak
225
Mi cung ah lungfah ngaihchiatnak a ngeimi hna nih hin anmah
vennak le ‘ka mawh lo’ an i ti khawhnak Baibal caang an i hmu kho
ngai. Asinain cu Baibal caang an i lehning cu a hmaan tawn lo; anmah
tanghawih in an leh bia a si. Dawtnak tel lo in Baibal caang kan leh
sual tawnmi hi kan caah rawknak a si. Uah-annak le upadi he aa
ralmi lam lei ah a kan hruaitu a si, (1 Korin 8:1-3). Sual ngaihchihnak
lam lei ah hruai lo in mah le mah thiam i cohnak lam lei tu ah a kan
hruai.
Pathian dawtnak aa tel lomi minung thluak hngalhnak sawhsawh
in Baibal sullam kan lehmi nih hlennak lam a kan panhpi. Abik in nal
profet pawl hi ralrin an hau. Jesuh zong nih, “Nal profet tampi an
chuak lai i an in hlen hna lai,” a ti (Matthai 24:11). Nal profet nih an
hlen khawhmi pawl cu pumpak ralhruang chung ah aa erh i dawtnak
a ngeilomi hna an si (Matthai 24:12).
Midang ngeihmi thil pakhat khat hmang in kanmah himnak le
miaknak lawng ruahnak lungthin cu mi va leirawi he aa lo i cucu zumtu
le zumtu karlak ko ah hin a tam. Mi va leirawi cu Pathian nawlbia
ngaihlo bak a si. Mi va leirawinak nih cun, ngaihchinak taktak dah a
um than ti lo ahcun, hawi he remnak a chuahter kho ti lo.
Mi cung lungfahnak ruangah a chuakmi sualnak in kan luat naklai
kanmah thil ti khawhnak i bochan lo in Pathian lawnglawng kan i
bochan a hau. Mi tihramnak maw, ti sualnak maw, ‘a thin luainak’
ruangah maw, mi cung ah lungfah ngaihchiatnak ‘sual’ kan ngeihmi,
asiloah kan tuahmi hi tih a nung ngaite. A si kate asiloah a hramthokte
in kan i ralrin lo ahcun a donghnak ah thihnak tiang a chuahpi khawh.
Mah Sehtan siaurawl le tukforhnak hi nangmah thawnnak hmang lo
in Pathian thawnnak in na doh lawng ah teinak ‘aalan’ na thlai khawh
lai.
Ni 4-nak
226
Mah le mah naa vennak na ralhruang vanpang a cimh
khawhnak ding ah le sual ngaihchihnak taktak na ngeih
khawhnak ding caah thla cam.
NA THLACAMMI CU TIAL
227
NI 5-NAK
ZIAH MAH BANTUK THIL HI
KA CUNG AH A PHAK VE HNGA?
Josef nih cun a thawh hna i,
“… Ka cung i thatlonak tuah awkah
khua nan khang. Sihmanhselaw,
cu nan khuakhannak cu Pathian
nih thil tha ah a canter,” a ti.
-GENESIS 50:19-20
(Cahmai 28-32 tiang rel hmasa)
Mi cung ah thinhun ngaihchiatnak a ngeimi vialte hna khi phun
hnih ah then khawh an si. A phun khatnak cu mi nih bia in maw,
tuahhsernak in dik, an tihram taktak hna ruangah a thin a hungmi an
si. A pahnihnak cu atak a si lo nain (Kawl nih ‘a thin luai’ an ti bang)
ruah sual ruangah mi cung ah a thin a hungmi an si.
Mi nih an in tihram taktak tikah, an cung i na thin va hun ding khi,
a phung a si ko, ka mawh lo tiah na ruat maw? Asiloah ngaihthiam
khawhnak thinlung na ngei maw? Na ruahning le na sining fiangte in
chim hmanh.
A tanglei namber pakhat in panga tiang ah hin na ruahning le na
sining tial tuah. Nambar a tam lei paoh hi a degree a sang ve tinak a
si. Na sinak zawn a tang ah rin.
Ni 5-nak
228
___ Ka thin a hung tuk. 1 2 3 4 5
___ Ka ngaihthiam colh hna. 1 2 3 4 5
___ Ngaihthiam dingah fakpi in kaa zuam. 1 2 3 4 5
___ A zaam in ka zaamtak hna. 1 2 3 4 5
___ Remnak tuah kaa zuam. 1 2 3 4 5
Na rinmi chung ah a thalo leikam a tam deuh ahcun na lungput cu
Pathian duhning a si rih lo ti a fian caah naa ralrin deuh a hau lai. Cucu
Krihfa taktak hna lungput, Pathian nih a kan duhpiakmi thinlung a si
rih lo.
Genesis 37-48 rel law Josef tuanbia ka ruat hmanh. Josef bia le
tuahsernak kha a tanglei ah hin na hmuhning tial law (x) pe tuah.
An cung ah a thin a hung. A ngaihthiam hna.
Midang kha a mawhchiat hna. Pathian aa bochan.
Lehrulh a timh hna. Remnak tuah a duh.
Nangmah kha Josef hei silaw zeitindah na ruah, na leh hna hnga?
Ka mawh lo, ka lehrulh ve hrim hna awk a si ko, na ti maw?
Sehtan nih cun tukforhnak caah a hmanmi a hriam tha
bik, ‘mi cung thinhunnak siaurawl’ hi ei hna selaw kan nun
hi amah nih uk hnaning ti saduh a that peng ko.
Sehtan nih hin a duh caan paoh ah kan nunnak hi hrawk kho
selaw, hlan liopi khan a kan hrawh dih cang hnga. Sehtan nih aa
ruahchan ngaimi thil pakhat cu mah kan chim lengmangmi ‘mi cung
thinhunnak’ siaurawl hi eiter zau in
Ni 5-nak
229
minung le minung karlak le Pathian he kan karlak ah kan i pehtlaihnak
hrawh a duh. Cu siaurawl cu a ei in ei hlah law Sehtan nih na cung ah
nawlngeihnak pakhat hmanh ngei hlah seh.
Harnak le tukforhnak na ton, na in tikah midang mawhchiat
duhnak lungthin ngeilote in, Josef lungput bantuk na ngeih khawh
naklai thlacam tuah.
NA THLACAMMI CU TIAL
230
NI 6-NAK
PATHIAN HI ZEIZONGTE CUNGAH
NAWL A NGEI DIH MAW?
Nan hmai i a rak ka kaltertu hi Pathian
a si i nan nunnak khamhnak ca ding ah a si.
…tefa nan ngeih nakhnga, nan dihlak in nan nundam
nakhnga ding caah Pathian nih nan hmai i a rak
ka kaltermi hi a si,…hika i a rak ka kaltertu
hi nanmah nan si lo, Pathian a si.
-GENESIS 45:5, 7-8
(Cahmai 32-39 tiang rel hmasa).
Josef nih khan thong a tlak lio ah Izipt ram uktu bawi ka si te lai ti
a ruat hleng lai lo. Harnak a tonmi vialte kha Pathian nih ram uktu
bawi si te ding in hmuhtonmi tampi ngei selaw fim seh tiah tinhpiakmi
a ngeite in ‘tintan’ (training) a pek bia a si. Zumtu vialte kan nun zong
ah hin Pathian nih tinhmi a kan ngeihpiak cio. Josef nun ah aa dawh
bikmi thil cu harnak a tonmi thil vialte cungah a ule si hna seh, a
bawipa Potifar siseh, zei dangdang cung zong ah lungfahnak a
ngeihlomi hi a si. Harnak a phunphun a tuarmi cung ah a ule lawng
hmanh si lo in Pathian zong kha a mawhchiat khawh ve ko. Kannih
cu harnak kan tuarmi cung ah mawhchiat awk hehlaw tiah kan kawl
tawn.
Ni 6-nak
231
Kan lohma chuak lak in a kan kalter khotu hi minung an si lo,
Pathian lawnglawng a si. Pathian nih an duhpiakmi thil chung in minung
zong, Sehtan zong nih chuahter khawhnak nawl an ngei lo.
Pathian nih an duhpiakmi thil chung in minung zong,
Sehtan zong ahohmanh nih chuahter khawhnak
nawl an ngei lo.
Josef ule hna nih khan Pathian nih a manhtermi Josef mang kha
tlamtling lo ding in kan thahpiak, kan hrawhpiak khawh tiah an ruat
nain an hrawk kho lo. A ule he an hun i ton than tikah khan Josef nih
mawhchiatnak bia kaa khat hmanh a chim lo; Pathian khuakhannak
‘prokrem’ a si, a ti hna.
Genesis 45:5-8 le Sam 105:16-17 rel law Josef tonmi thil
vialte kha Pathian khuakhannak a sining tawite in tial tuah.
Pathian nih Josef a thlah chungnak chan cu (Gen. 45:5):
Pathian nih Josef a thlah chungnak chan cu (Gen. 45:7):
Pathian nih Josef a thlah chungnak chan cu (Gen. 45:8):
Pathian nih Josef a thlah chungnak chan cu (Sam 105:16-17):
Ni 6-nak
232
Nikum chung na tonmi ngaihchiat lungfahnak lakah a fak
bikmi a tawinak bik in tial tuah.
A tanglei catlang a lawnnak hi na theihning in peh rih
tuah:
Harnak (Kawl nih ‘piahtana’ an timi) ka ton tikah ka lungput le
cu harnak ‘piahtana’ ka thianter, asiloah ka lohterning (Kawlholh cun
‘ka phisinning’) cu:
Keimah kong ah thil thar ka cawnmi le theihmi cu _____________
Mi cung lungfahnak le thinhunnak in na luat ahcun Pathian thinlung
na ngei cang tinak a si. Na luat rih lo ahcun Sehtan ralkap na si rih
tinak a si ve. Cucaah na duhnak i thim tuah. Zeidah sining ti na duh
deuh.
Pathian sinah na nunnak cu ap peng law thinhung lo te in khuachia
nih an tihramnak cu intuar peng i zuam ko. Na lungthlitum le saduhthah
a tlin rih lo zong ah Pathian biakam cung ah lungawtawmnak ngei
hlah.
Pathian sinah lawmhnak he thla cam peng ko.
NA THLACAMMI CU TIAL
233
NI 7-NAK
PALE NIH AN KAN HLAWT TIKAH_____
Ram cu hrawh awkah ka rat nakhnga lo,
amah nih cun pale hna cu an fale hna he a
remter hna lai i an fale hna cu an pale
hna he a remter hna lai.
-MALAKHI 4:6
(Cahmai 40-47 tiang rel hmasa)
Unau chuahpile nih hlawtnak nak in pale hlawt cu a fak chin
suaumau. Pale ka ti tikah hringtu pale theng ka tinak a si lo; Pathian
nih lu le ban ah a hmanmi le kan cung ah a chiahmi upa le hruaitu vialte
ka ti duhnak a si. Cu hna cu a kan cawnpiaktu, cawmkengtu,
zohkhenhtu ah Pathian nih a chiahmi hna an si i kan dawt hna le kan
upat hna awk hrimhrim a si.
A liam ciami na caan ah an hlawtu na pale hna na mitthlam ah hun
cuanter than tuah hna hmanh.
A tanglei hna hi an hlawtu an si bal ahcun a tang ah rin.
-Hringtu na pa -Na pa-ei -Na pastor
-Biakinn riantuantu -Na bu upa -Pastor bawmtu
-Na zung bawi bik -Na siang saya -Hruaitu upa
-Hawi tha le pacan ah naa chiahmi
-Midang ___________________________________________
Ni 7-nak
234
Baibal tuanbia chung ah pale hlawt a tong balmi cu David a si i a
hlawtu cu Sawl a si.
Hi hna pahnih kong na rel dih ah David cu Sawl cung ah
lungfah ngaihchiatnak a ngeri maw, ti le lehrulh khawhnak voi
zeizatdah caan a ngeih ti kha tawite in tial.
Atu cu tlamtling deuh in tial than.
David nih Sawl a tuahtauning cu _______________________
Asinain David nih Sawl kha lehrul lo in ___________________
Siangpahrang lawng si lo in David caah Sawl cu a chimhringtu
saya le a pa bantuk a si. Cu bu cun Sawl nih David cu a nahchuah i
thah a zalh peng. Sawl nih a hlawt ko nain David nih Sawl cu lehrulh
a tim lo. Nihin hruaitu tampi hna zong an kut tang minung a nahchuahtu
le a hlawttu an si ve. Sawl bantuk in Pathian kawh-auhnak cung ah an
i fiang lo, cun an i phuhrung. Cu nih cun nahchuahnak le uah-annak a
hrin. Pathian nih a hman bak ko ti an theihmi pa maw, mi nu maw
zong, kha anmah caah mi thahnem an si chung lawng hman an duh
hna. Sawl zong nih David hlawhtlinnak kha amah caah san a tlaih
chung lawng a duh i a ka laan lai ti a phan hnu cun a hlawt i thah a
zalh.
___________________________________________________
Na pa bantuk in naa bochanmi hruaitu nih sualnak a simi
thil thalo kha a tuah ahcun phuanzar le dohdal i
tim hlah; thla tu campiak tuah.
Ni 7-nak
235
Pacan ah naa ruahmi hruaitu nih lunghrinh le hlawt naa huah bal
maw? Naa hlawh bal ahcun Pathian nih zeidah tuah seh, ti seh ti an
duh tinak a si.
1 Samuel 24:11 rel law a tanglei bia hi tlamtling deuh in
tial. Pakhat khat nih a ka doh tikah Pathian nih tuah seh ti a
ka duhmi cu __________________________________________
Mizeimaw nih a ka hlawt tikah Pathian nih tuah seh ti a
ka duhmi cu _________________________________________
Pacan ah naa ruahmi hruaitu le upa nih thilsual a tuah ahcun va
doh le va phuanzar nak in a ca tu ah thla cam tuah. Va doh le va ral
kha na rian a si lo. Pathian tu nih chimhhring seh.
Pacan ah naa ruahmi, sualnak a tuahtu pa nun ah Pathian
nih rian a tuan naklai, cun cu bantuk mi hna caah thla a cam
khotu na si naklai le Pathian nih a ngaihthiam hna naklai thla
cam tuah.
NA THLACAMMI TIAL
236
NI 8-NAK
AHODAH KA RAAL A
KA LEHRULHPIAK LAI?
Phuhlam cu keimah rian
a si, keimah nih ka lehrulh hna
lai, tiah Bawipa nih a ti.
-ROM 12:19
(Cahmai 47-55 tiang rel hmasa)
Thah khawh a si ko nain a ka that duh lo ti Sawl nih a theih hnu
lawng ah David kha mitha a si ti a hngalh. Patling cio a si komi le upa
pakhat a si vemi Abishai tu nih cun David bantuk ruahnak le vel kha
a ngei lo.
Sawl cu thu hluahmah in aa hngilh lio ah a ihnak khemh chung ah
David cu a upa hawi Abishai he an vung lut. Abishai nih David cu a
thawh i, “Nihin Bawipa nih na ral kha na kut chung ah a chiah. Cucaah
atu ka feikawl khan vawlei ah tleng lak in chun ko lang. Vuihnih nolh
zong a hau lai lo,” a ti.
David nih hin, “Si hen ta,” a ka ti rua lai tiah Abishai nih a ruah. A
tanglei biatlang hna hi rel law Sawl kha a sual ruangah thah a tlak na
ti maw ti lo dah; na ruahnak zawn ah (x) tial.
Ni 8-nak
237
1. Sawl nih sualnak a ngeilomi tlangbawi 85 le an chungkhar
vialte a thah dih hna.
 Thah ve awk a tlak ( )
 Thah awk cu a si lo ( )
2. Sawl nih a ralkap 3,000 hna he David le a hawile kha thah
awkah a dawi hna.
 Thah ve awk a tlak ( )
 Thah awk cu a si lo ( )
3. Siangpahrang si ding in David kha chiti thuh a si hnu ah Sawl
nih David kha a kian duh lo.
 Dantat awk a tlak ( )
 Dantat awk a tlak lo ( )
4. Sawl nih David a hlen i a biakam a let pin ah mi vialte kha
David lei tang lo ding in aa zuam.
 Dantat awk a tlak ( )
 Dantat awk a tlak lo ( )
Sawl cu thah awk a tlak timi nih a tei lo zong ah dantat awk cu a
tlak hrimhrim. 1 Samuel 26:9-11 rel law David nih Abishai sinah a
chimmi bia kha ruat hmanh. David nih cun thah awk zong ah le dantat
awk zong ah Sawl kha a siang lo. Nihin mi zeizatdah David lungthin hi
a pu hnga?
Unau lakah rualremlonak le thenhmalnak a chuahpitu
thil paohpoah cu Pathian nih a fih.
Ni 8-nak
238
Krihfabu an kuai, nu le va an i then, inchungkhar an i thekdarh
dih, dawtnak a thi, bia thalo le thli thalo a leng i huatnak a karh. Hawi
le kom, chung le khar le upa le hruaitu hna karlak ah i tihramnak le
nahchuah ziarngeihnak le mikarlak biatuahnak a karh. Kan theihmi
bia vakvai hna cu atak an va si ko zong ah kan lungput hrimhrim a
thiang in a hmaan ti lo. Unau lakah rualremlonak le thenhmalnak a
chuahpitu thil paohpoah cu Pathian nih a fih (Phungthluk Bia 6:16-
19).
Na lung an fahtertu hna sin le hmai ah naa toidor le naa
tangchiah khawh naklai, cu hnu ah ngaihthiam na hal khawh
hna naklai Pathian sinah thla cam tuah.
NA THALCAMMI CU TIAL
239
NI 9-NAK
THLARAU LEI AH MIVAKVAI HNA HI
ZEITINDAH HRIN AN SI E?
“Amah cu Bawipa chiti thuhmi kha a si caah,
amah cung i ka kut samh awk in, Bawipa chiti
thuhmi ka Bawipa cung ah hi thil ka tuahmi hi
Bawipa nih ka thlauh ko seh, tiah a ti. Cu ti
cun hi bia hin David nih a mi hna kha a lem
hna i Sawl tuk kha a awnh hna lo. Cun
Sawl cu a tho i lungkua khan a
chuaki a lam ah khan a kal,”
-1 SAMUEL 24:6-7.
(Cahmai 56-64 tiang rel hmasa).
Sawl le David karlak pehtlaihnak thil nuam lo hmang hin Pathian
nih David lungthin hi a hneksak (1 Samuel 24:6-7). David nih
siangpahrang si zokzok duh ah Sawl hi a thah te lai maw, a siloah
zungzal a hmunmi pennak caah Pathian remruat caan tha dah a hngah
lai?
Lehrulhnak rian hi Pathian ta a si bang in amah lawnglawng nih a
caan a khiah khawh. Rom 12:19 zong nih, “Phuhlam hmang hlah u,
ka naule hna; Pathian thinhunnak tu nih khan cucu tuah deuh ko seh.
Zeicahtiah Cathiang nih pei, ‘Phuhlam cu keimah rian a si, keimah nih
ka lehrulh hna lai,’
Ni 9-nak
240
a ti kha,” a ti. Pathian nawlngeihnak cu kan cuh awk a si lo. A hmaanmi
lam kha a hmaanlomi lam in kan chawhkanh awk a si lo.
Sawl cu biaceih awk ah chuahpi in dantat awk a tlak ko nain
cucu Pathian rian a si; David rian a si lo. A liam ciami caan ah lehrulhnak
rian kha Pathian kut ah chia lo in nangmah nih na tuanmi a um ahcun
cucu hun ruat than hmanh. Thil thalo, a phichuak a ummi tial.
1 Samuel dal 1-5 karlak tuanbia cherhchan in mi tampi nih
biahalnak an tuah tanwmi cu, “Zeicahddah Pathian nih minung hna hi
hruaitu sual hna kut tang ah a chiah tawn hna hnga?” ti hi a si. Ngakchia
pa Samuel zong kha Israel tlangbawi misual pa kut tang ah a chiah ko
kha mu. Cu pa kut tang ah cun fawh Samuel nih Pathian zumhning, i
bochanning, a aw dairekte in theih khawhning a cawn ko kha mu. (A
pu Eli-te pa fa rual kha zeitluk in an va sual ko zong ah Samuel nih an
kongkau voi khat hmanh a kaa a pau lo). Pathian lawng nih an bia a
ceih ko khah.
Kanmah cio zong kan i nuamhlonak hmun le dohdaltu le namnettu
kan ngeihnak hmun ah Pathian nih a kan chiah hranhram caan a um
theu. Cucu a dawtnak in kan ziaza remhsiam timh bia le sui bang atak
si hna seh tiah mei lin chung i a kan tit caan a si. Cu bantuk caan ah
kan thin a hun i cuka hmun cu kan chuahtak ahcun Pathian nih a kan
tinhpiakmi thil tha kan sung. Cucaah lungfah ngaihchiatnak le thinhunnak
kan i chap chin lengmang. Cu bantuk minung hna nih thil kan tuahmi
cu a hmaan ko zong ah Pathian nih thlua a chuah lo. Zumtu hna cu
kan pawngkam ah a cangmi le a si liomi thil nuam lo le thil thalo hna
kha thatlonak in a
Ni 9-nak
241
letrultu ding kan si lo; Pathian lehrulhnak caan rem tu kha toidorte in
a hngaktu ding kan si.
Nuamhlonak hmun le dodaltu le namnettu kan
ngeihnak hmun ah Pathian nih a kan
chiah hranhram caan a um theu.
Cucu a dawtnak in kan ziaza remhsiam timh bia le sui bang atak
si hna seh tiah mei lin chung i a kan tit caan a si.
Mi namnet le tihramnak le zomhtaihnak kan ton tikah Pathian Bia
in kan i hnemh awk a si. Cu bantuk hmun le hma i a kan chiahnak a
chan le a ruang cu zumhnak lei ah nutling patling kan si khawh naklai,
sui bang atak le ‘asit’ kan si khawh naklai le thazaang thawnnak kan
hmuh khawh nakhnga ding caah a si; hrawk le hral a kan timh bia a si
lo.
A tanglei bia hna hin nangmah le nangmah i chek law a
hmaan na timi paoh a tang ah rin tuah.
1. Pathian nih sui bang a ka titnak hmun in ka zaam maw?
o Zaam. -Zaam hlah.
2. Cu bantuk caan ah cun ka vuivai maw?
o Vuivai. -Vuivai hlah.
3. Thiam kaa coh in mi sual ka phaw hna maw?
o A hmaan. -A hmaan lo.
4. Ka tlamtlin lonak Thlarau lei upa hna nih ka chimhring hna seh ti ka
duh maw?
o Ka duh ko. -Ka duh lo.
Ni 9-nak
242
5. Pathian bia theihngaih le a mi hruainak caan tha hngah ka
duh maw?
o Ka duh ko. -Ka duh lo.
6. Isaiah 55:12 rel law daite in ka hmun thing chuahtak kaa
tim maw ti i hal tuah. (Vuivai bu i chuak lo in tinak).
o Tim. -Tim hlah.
Tuucongtu rian khinh na sinak ah a dawtnak in an khahter zau i a
tlam a tlingmi nangmah congtu chin a si naklai Jesuh kha zaangfah hal
in thla cam tuah.
NA THLACAMMI CU TIAL
243
NI 10-NAK
THATE IN CINMI THLAIKUNG
CU A THEIPAR A THA
“Annih cu Bawipa inn chung ah
cinmi thing bantuk , Bawipa biakinn chung ah
hninghno ngai in a um i an tar tik hmanh ah thei a
tlai lengmang i, a zungzal in hring dildel in a um i a
thawng ngaimi bantuk an si; hninghno ngai in
cinmi hna cu kan Pathian biaceihnak hmai
zong ah theipar tha an chuahpi,”
-SAM 92:13
(Cahmai 64-70 tiang rel hmasa).
Krihfa tampi hna cu bu khat hnu bu khat i thial an hmang. Cucu
Thlarau lei thanzaang chap duh ah ti a si. Cun acheu cu cawnnak a
san deuhnak le langhsar deuhnak hmun ah Pathian nih a chiah hna lo
ahcun an lung a awi lo i zeihrek lote ah ingpuan an hmang. Anmah
tining le duhning in thil a kal lo caan paoh ah an nuar i bu an i thial. Cu
bantuk in untuan le nuartau a hmangmi hna cu vuivai an cak, anmah
sining i hngal lo in hruaitu soisel an hmang, cu ti cun anmah le anmah
thingkung bang an hram cat-lak in an i phawi.
Thlarau lei in kan than i nutling patling kan si naklai Pathian nih
harnak a phunphun (abik in thinlung lei harnak le nuamhlonak) kan
cung ah a tlunter. Thingkung bang cin le
Ni 10-nak
244
phun kan sinak hmun in kan i thial lengmang ahcun Thlarau lei ah
Pathian nih a kan tinhning in kan thang kho lai lo.
Thingkung bang cin le phun kan sinak hmun in kan i
thial lengmang ahcun Thlarau lei ah Pathian nih
a kan tinhning in kan thang kho lai lo.
A liam ciami kum hra thok in nihin tiang ah bu zeizat ah dah
na um, (naa thial cang) ti kha tial tuah.
Bu aa thial lengmangmi na si ahcun, naa thialnak chan le a
ruang zeidah an si? Naa thial chan aa khahnak zawn paoh ah
(x) tial.
Khua dang i kaa thial ruangah
(Zumhnak ruangah) bu kaa thial
Pastor pa he kan i mawhchiat ruangah
Kan bu zung riantuantu he kan i mawhchiat ruangah
Kan bu Krihfa upa/le he kan i mawhchiat ruangah
Doctrine ka duh ti lo ruangah
Pathian kan thangthatning ka duh lo ruangah
______________________ he kan i siik ruangah
A ruang le a chan dang: __________________________
Mi cung lungfah ruang i bu aa thialmi na si ahcun mah cauk ah
kan tialmi Sehtan siaurawl hi hmun khat hnu hmun khat ah a vahpitu
na si caah thlaici thalo le thlarau lei in fahrin khawhlonak a karhtertu
na si, tinak a si cu.
Ni 10-nak
245
A tanglei Baibal caang hna hi na rel hnu ah Pathian nawlbia
konglam, mi cung lungfahnak, thlarau lei thanchonak le thlarau
lei theitlai tlainak kong na fian tawk le hngalh tawk tial tuah.
Sam 1:1-3
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________
Sam 119:165
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________
Marka 4:16-17
___________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________
Mi tihramnak le serhsatnak na ingtuar len ko nain lungfak lote in
na in, na um ruangah le na Krihfabu zong chuahtak lote in na um
ruangah hlawknak le thil tha na hmuhmi panga in tial tuah.
1. ________________________________________________
2. ________________________________________________
3. ________________________________________________
4. ________________________________________________
5. ________________________________________________
Atu na Krihfabu hi Pathian nih na umnak ding hrim i an
ruahpiakmi a si caah Pathian sinah lawmhnak bia chim law
nutling le patling na si chin lengmang i (zei lei paoh ah) na bu
chung ah hin a thangchomi na sinak lai thla cam tuah.
NA THLACAMMI CU TIAL
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________
___________________________________________________
246
NI 11-NAK
ATAK RAM IN NAA THUP_______________
(Cu hna pawl cu) cawn le hngalh a duh
zungzal ve tung nain biatak a
hngal kho bal lomi an si.
-2 TIMOTE 3:7
(Cahmai 72-76 tiang rel hmasa).
Mah Krihfabu in maw, Pathian riantuannak phu pakhat khat in
maw, thialkam duh tikah zei caan khi dah a tha bik tiah an ka hal pah
lengmang. Cu tikah keimah tu nih ka hal hmasat tawnmi hna cu, “Atu
na Krihfabu bu asiloah na riantuannak phu ah hin ahonihdah an chiah?”
ti hi a si.
A tam deuh nih an ka lehmi cu, “Pathian nih,” ti a si. Cu tikah,
“Pathian nih an thlahmi a si ahcun Pathian nih ‘chuak u’ a ti hlan lo
paoh cu nan chuah awk a si lo,” ka ti hna. Pathian nih chuah an fial
hna ahcun daite in nan chuak kho ko lai (Isaiah 55:12 rel).
Na Krihfabu in Pathian nih chuak cang an ti ahcun daite in na
chuahnak kong tial.
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
Ni 11-nak
247
Mah cauk chung ah hin Krik biafang ‘teknon’ (ngakchia asiloah
nutling le patling lungthin a ngeilomi fapa) ti le ‘huois’ (patling lungthin
a ngeimi) aa danning ka chim cang. Rom 8:14 nih khin patling sinak
kong a chim. “Pathian Thiang Thlarau hruaimi hna cu Pathian fale
‘huois’ an si.” Pathian nih a fale hna hi patling si ding in zeitindah a kan
sersiam? Thlarau lei nutling patling si le si lo cheknak tahfung caah a
tha bikmi cu ‘Jesuh nunning’ a si.
___________________________________________________
Mi cung thinhunnak cu thlarau lei thandawn a si i,
nawlngaih bute in harnak tuar cu Bawipa le minung hawi
he pehtlaihnak thuk deuh in hram a kan thlaktertu a si.
___________________________________________________
Jesuh zong kha nawlngaihnak le hartuarnak in patling sinak a co,
a ngei.
Atu lion a umnak na Krihfabu chung ah nawlngaihnak lei
kun, hartuarnak lei kun na tuarmi le na tonmi zeital a um maw?
A um ahcun cu thil nih cun minung hawi cung ah maw, Pathian
sinah dik thinhunnak ngei lo ding in na ruahnak le na lungput
an thlengtu le an thantertu a um caah a si lai. Cu kong cu a
tawinak te in tial tuah.
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
_______________________
Mi cung lungfah le thinhunnak nih thlarau lei thannak a donh ti cu
kan theih cang. Cun khatleikam ah nawlngaihnak asiloah hartuarnak
nih Pathian he siseh, minung hawi he zong siseh, pehtlaihnak thuk
deuh in a ngeihter ve.
A tanglei biatlang hi tling deuh in chap law tial tuah:
248
Harnak ka tuar tikah ___________________________________
____________________________________________________
______________________________________ tiah ka leh hna.
Nawlngaihnak ka ngeih a herh ti ka hngalh tikah ka lungput cu
_____________________________________________________________
___________________________________________________
Pathian nawl ngaih duh ah zeipoah na hlawt dih i Krih ruang
i harnak tuar duh ah na pum naa pek khawh naklai thla cam
tuah.
NA THLACAMMI TIAL
_________________________________________________________________________________________________
____________________________________________________
___________________________________________________
249
NI 12-NAK
MAH LE MAH I VENNAK
LE I HUMHIMNAK
Zeitintiah hi raltuknak cu Bawipa ta a
si i, nannih cu kan kut chung
ah pek cia nan si lai.
1 SAMUEL 17:47
(Cahmai 76-83 tiang rel hmasa)
Nawlngaihlonak hmang in mah le mah i vennak le i humhimnak
nih a chuahpimi thil cu mi cung lungfahnak a si. Cu nih cun ‘kei ka
thiam, mi an sual’ timi ruahnak a chuahpi caah mah sining taktak i
hmuh khawh a si lo. A ngaite ti ah cun mi dohdalnak hmang hin nutling
le patling sinak lei ah thang hna seh ti hi Pathian duhnak a si. Kan lung
a kan fahtertu hna kha va fuhpanh, va lenkai i remnak siam le ngaihthiam
lei cu von chim lo a hrial in kan hrial hna caah thlarau lei misual
khawngtawn ah kan i cang.
Midang sualphawt a hmangmi hna kong le tuanbia cu Baibal chung
hmun tampi ah hmuh khawh a si ko.
A tanglei Baibal caang hi rel law midang kha bia va ceih duhnak
le sual phawtnak kong na theihning tawite in tial.
Ni 12-nak
250
Matthai 7:1-5
__________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
Matthai 5:21-26
__________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
Luka 6:36-37
__________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
Rom 2:1-2
__________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
Rom 12:17-21
__________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
Rom 14:10-13
__________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
James 4:11-12
__________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
Ni 12-nak
251
Johan 20:23 chung ah Jesuh zong nih, “Mi kha an sualnak nan
ngaihthiam hna ahcun ngaihthiam an si ko, nan ngaihthiam hna lo ahcun
ngaihthiam lo an si ko,” tiah a ti.
____________________________________________________
Dawtnak nih cun mi a ngaihthiam i hmailei
caah ruahchannak kha a ser.
___________________________________________________
Mi tampi cu mi nih kan cung ah sualnak an tuahmi kha philh lei lo
in a khon in khon kan hmang. Jesuh cawnpaikning tu ah cun an sin i
va kal hnu ah remnak siam ding kan si. Cu ti kan tuah lo paoh ahcun
Sehtan siaurawl einak thonginn chung in luatnak hmuh khawh a si lo.
Sualnak thingkung cu a hau i kan hau ahcun corh than a hmang.
Cucaah a hau i hau lo in a hram in kan bongh a herh. A hram in bongh
le phawi awk caah an sin i va kal hnu ah remnak siam a hau. Cucu
kan hrang ah a har ngaimi thil a si nain kan thanchonak ding caah
Pathian nih a kan duhpiakmi, tinhpiakmi le thlarau lei thazaang
thawnnak caah a si.
“Dawtnak nih cun mi a ngaihthiam i hmailei caah ruahchannak
kha a ser,” timi bia hi philh hlah u sih. Mi nih kan cung ah an tuah
sualmi le an tuah hrammi sualnak zong kha kan ngaihthiam khawh
hna ahcun mi karlak ah daihnak a sertu kan si caah Jesuh bia bang mi
thluachuak kan si lai. Kan lung a fahka hrawng ah cun daihnak ser
duhnak lungput kan ngei kho rih lem lai lo nain duhsah deuhte in
daihnak ser duhnak lungput kan ngeih a herh.
Na lung an fahtertu hna sin khan a zaam i zaam lo in na va
ton hna i remnak na siam khawh naklai Pathian sin ah
bawmhnak hal in thla cam tuah.
NA THLACAMNAK KHA TIAL TUAH
__________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
252
NI 13-NAK
A FEKMI DIRHMUN____________________
Bawipa nih a chimmi cu hihi a si:
“Zion ah hin a fek i a thawngmi innhram
(foundation) ka ser lai. Cu innhram ahcun innkil lung,
lungcang pakhat ka bunh lai i cu lung cung ah
cun, ‘zumhnak fek cu a lung zong
a sau’tiah tial a si lai.”
-ISAIAH 28:16
(Cahmai 83-89 tiang rel hmasa)
Zumtu taktak nih cun ruatrat lo in le lung rang tuk in rian an tuan
bal lo. Ruat setmat hmasa lo in riantuan a hmangmi cu an i chuahsual
theu. Cu hna pawl cu khurkhua tuaknak lei ah hram thuk an thlak lo
caah tukforhnak le hremnak thlichia a hran tikah an tlu zau tawn.
Tukforhnak le hremnak chung ah tlu lo in le fekte in dir kan duh
ahcun Pathian Bia ah hram thukpi kan thlak a hau. Phung ka chim
caan paoh ah hin ka aw le ka kaa hmang in Pathian bia theih i zuam u
tiah aa pummi kha ka forh tawn hna. Thlarau in a khatmi phungchimtu
aw-aan kan ngaih tikah siseh, Baibal kan rel tik zong ah siseh, kan
thlarau le kan lungthin a tawngtu le a sutu bia zeidah a um lai ti kha
kan ruah le kan ngaih peng awk a si. Cu ti kan lung a sutu biafang le
biathluan hna cu Pathian nih kan caah a thlahmi an si tawn.
Ni 13-nak
253
Sam catialtu zong nih, “Na ka cawnpiaknak fianternak nih khan
ceunak a chuahpi i hngalhnak a tlawmmi kha fimnak a pek hna,” a ti
(119:130). Pathian Bia kan chungah a luhnak kutka cu kan thluak si
lo in kan thinlung tu a si. Thinlung a hei tawngtu bia lawng nih kan nun
ah thlennak le ceunak a chuahpi.
Zarhpi ni fate naa pumhnak i Pathian bia na theihmi nih na nun a
tonghning a tanglei biathluan hna hmai ah (x) tial.
 Baibel cawnnak in ( )
 Baibel relnak in ( )
 Baible bia hla in saknak in ( )
 Phungchim ngaihnak in ( )
 Mi cawnpiaknak in ( )
 Krihfa lei cauk relnak in ( )
 Pathian bia hla tawi ngaihnak in ( )
 A dang in___________________ ( )
Pathian nih a Thlarau in kan sinah a chimmi bia cu philh khawh le
thlau khawh a si lo. Zeitintiah a bia chung ah hram kan thlak cang
caah a si. A bia chung i hram thuk kan thlak lo ahcun tukforhnak le
harnak thlichia nih fawite in a kan thluk khawh. A bia chung ah hram
thukpi kan thlak lo ahcun kan i lawmhnak zong khi tawn khat ca
lawng ah a si tawn i chawl bang a uai zau theu. Phundang in kan chim
ahcun mi cung ah kan lungfahnak zong caan tawite ca lawng in kan
philh khawh i a hung rauh cun kan thin a hung than lengmang (Marka
4:16-17).
___________________________________________________
A bia ah hram thukpi kan thlak lo ahcun tukforhnak le
harnak thlichia nih fawite in a kan thluk khawh.
___________________________________________________
Ni 13-nak
254
Na lungthin duhning le ruahning (feeling) asiloah na ziaza
(behavior) he aa ralkah in Pathian bia na hmuh tikah zeitindah
na um tawn ti kha a tanglei catlang ah hin (x) tial tuah.
_______ Ka thin a hung.
_______ Ka lung a piang lo.
_______ Ka lung a nuam lo.
_______ Kaa ngaihchih.
_______ Pathian bia ah khan kaa lawm.
_______ Ka lung a fak.
_______ Midang asiloah Pathian ka mawhchiat.
_______ A dang _______________________________
Pathian bia ah hram thukpi kan thlak i a Thlarau hruaining i kan
kal ahcun Pathian aw zong kan theih khawh pin ah minung bia zong
nih kan lung a kan fahter kho lai lo.
A Bia ruangah Pathian cu lawm law, na nun ah a bia cu lam
a phunphun in a phakter naklai thla cam tuah.
NA THLACAMMI CU TIAL
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
255
NI 14-NAK
THIM AWK DANG NA NGEI LO__________
Cucaah Bawipa sinah khan ra tuah u; amah cu
a nungmi Lung, minung nih hlaw hmanh hna selaw
Pathian nih a sungmi ah a relmi kha a si. Nanmah
zongkha lung nung bantuk in ra tuah u law, thlarau
biakinn saknak caah khan i hmang tuah u. Cuka ah
cun a thiangmi tlangbawi bantuk in cohlan awk
a tlakmi thlarau raithawinak kha Jesuh Krih
thawng in Pathian cu nan pekchanh lai.
-1 PITER 2:4-5
(Cahmai 89-96 tiang rel hmasa)
Pathian nih kan sinah a phuanmi Bia cu a fekmi lungpi cu a si i cu
lungpi cung ah cun kan nunnak le kan tuanmi Pathian rian cu kan
bunh a herh. Phung le nawlbia hna cu duh thim awkah pek kan si lo i
tuah le zulh ding hrimhrim awkah pek kan si. Pathian phung le nawlbia
hna cu kan nun he aa ralkah zong ah le kan duhning theng an si lo
zong ah kan zulh hrimhrim awk an si. Thim awk kan ngeih chun cu a
phung le a nawlbia ngaih le zulh lawnglawng hi a si ko.
Pathian Bia hi na nun he aa ralkah caan le na duhning a si lo
ruangah na zulh lo caan a um bawl maw?Cu ruangah na tonmi
thil zeidah a si ti kha tial tuah.
__________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________
Ni 14-nak
__________________________________________________________________________________________________
256
Tukforhnak le mi tihramnak le harnak a phunphun kan ton caan
ah hin ‘lungtum’ tiah Jesuh nih a kawhmi Piter bang in, kanmah le
kanmah fiang khun in kan i hmu theu tawn.
‘Petra Piter’ asiloah lungtum tiah kawhmi ngatlai pa nih khan Jesuh
kha a nungmi Pathian Fapa a si ti a hngalh.
Tukforhnak le hneksaknak kan tonmi hna nih hin kan sining hmun
taktak ah an kan chiah, an kan phakter tawn. Phundang in chim ahcun
kan thlarau lei dirhmun le kan lungput a hmanning te in an langhter.
Baibel zong nih theset cung inn saknak kong a kan cawnpiak
(Matt. 7:26-27). These cung zong ah cun inn dot nga dawh ngai in
tamhmi sak khawh a si ve ko. Thlichia le tilet nih a phak hlan paoh cu
dawh ngai in a dir ve ko lai. A pawng ah in chiate dot khat lawng a
simi a um ve hnga i mi nih an uar hleng lai lo. Asinain cu inn cu mit in
hmuh khawh lomi lung cung ah sakmi inn a si. .
__________________________________________________________________________________________________
Tukforhnak le hneksaknak kan tonmi hna nih hin kan
sining hmun taktak ah an kan chiah, an kan phakter
tawn. Phundang in chim ahcun kan thlarau lei
dirhmun le kan lungput a hmanning
te in an langhter.
___________________________________________________
Thlichia le tilet a tlun hlan paoh cu these cung inn dot nga cu mi
nih an uar deuh ngai ko lai. Thlichia le tilet nih a hun den tik bel ah cun
aa dawh tukmi inn dot ngapi cu a cim dih ko lai. Krihfa hna hi Jesuh
cung ah inn a sami lung-nung kan si. Thlichia le tilet nih a kan den
tikah kan tli in kan zaam lo, mi zong sual kan phaw hna lo i, an kan
tihramnak
Ni 14-nak
257
zong kha sia ruah tuar in kan tuar khawh. Thlichia tang ah
fekte in kan dir.
A tanglei ah kan tialmi, theset he aa lomi hi vawlei sining le
duhnak cung ah inn sak naa tim bal maw? Naa timhnak zawn
paoh ah ( x ) tial tuah.
• Tangka ( )
• Hlawhtlinnak ( )
• Pavar le aanaa ngeih duhnak ( )
• Chaw le va ngeih duhnak ( )
• Pumpak le chungkhar himbawmnak ( )
• Mi cung cuan duhnak ( )
• A dang: _________________________________ ( )
Pathian Bia cung lawnglawng ah na nunnak inn hi sak i zuam
tuah. Mi tuahmi le chimmi cung ah inn sa hlah. Bawipa hmai lawng hi
kawl law, amah aw-aan lawnglawng na lungthin ‘hna’ in ngai peng
ko. Mi mithmai zoh in le minung hawi tlawnhbu le lawmhter duhnak
lawng in Bawipa rian tuan hlah. Amah aw cu ngai law a chimmi paoh
lawng kha tuah.
Lungtum a simi Krih cung ah na nunnak inn na sak khawh
naklai Pathian Thlarau kha bawmhnak hal law thla cam tuah.
NA THLACAMMI CU TIAL
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
258
NI 15-NAK
HNINHSAIH KHAWH A SIMI PAOH
HNINHSAIH AN SI LAI
Kha lio ah khan a aw nih vawlei cu a
hnih, sihmanhselaw atu i bia a kan kammi cu,
“Vawlei lawng hi si ti lo in van zong voikhat cu ka
hninh than lai,” ti a si. “Voikhat cu ka hninh than lai
ti bia nih hin sermi thil cu hninhle thial an si lai ti
kha fiangte in a langhter i hninh khawh
lomi thil kha a hmun lai.
-HEBRU 12:26-27
(Cahmai 98-110 tiang rel hmasa)
‘Lungtum’ tiah kawh a simi le Jesuh kha a nungmi Pathian Fapa
na si tiah tette a khantu Piter nih khan a Bawipa a thih tiang ah Krih
lungput le toidor nun ka ngei rih lo ti aa hngal. Jesuh thawng in an rak
tuah khawhmi hlawhtlinnak le phorhlawtnak cung ah a nun-inn le a
rian-thlam kha a sak.
Pawl nih cun kan zeizong te Krih cung lawng ah kan sak le kan
derh a herhning a kan cawnpiak.
Pathian nih pahrang a ka pekmi kha ka hman i inn sak
a thiam ngaingaimi bantuk in inn saknak ding a hram
Ni 15-nak
259
kha ka bunh, cun a dang pakhat nih a cung ah khan a run sak.
Sihmanhselaw zeitindah kan sak ti kha ahohmanh kan i ralrin
awk cio a si. Zeicahtiah Pathian nih Jesuh Krih lawnglawng
cu a hram (foundation) caah khan a chiah cang i hram dang
zeihmanh chiah awk ding a um ti lo.
-1 KORIN 3:10-11
Hi vawlei thil cung ah hram bunh in kan sakmi paohpoah cu Krih
nih a hninhsaih dih te hna lai.
1 Johan 2:15-17 rel law, a tanglei ah kan tialmi vawlei thil vialte
hna hi Pathian nih kan nunnak chung cio in a hninhsaih i a thilh te
dingmi hna an si ti kha na hngalh lai. Na sinak zawnte ah (x) tial tuah.
Pumsa duhnak
_______________________________________________
A KA HNINHSAIH DIAM CANG ( ) HNINHSAIH KA HAU ( )
Mit lungawinak
_______________________________________________
A KA HNINHSAIH DIAM CANG ( ) HNINHSAIH KA HAU ( )
Uah-annak Lungthin
________________________________________________
A KA HNINHSAIH DIAM CANG ( ) HNINHSAIH KA HAU ( )
Jesuh nih a thih lai hrawng ah khan Piter cu uah-annak lungthin a
ngei ti a theih caah, “Simon, Simon, ngai hmanh. Lothlotu pa nih facang
cu a fang le a hi a thleidan bantuk in Sehtan nih nannih cu nan dih lak
in hneksaknak nawl kha a hmuh cang,” tiah a ti (Luka 22:31).
A fakmi hninhsaihnak in Piter cu luatter ko tiah Jesuh nih thla a
cam lo. A zumhnak a dorzawt lonak ding caah a cam.
Ni 15-nak
260
Uah-annak lungput nih Sehtan kha Simon Piter lungthin chung ah
innka a hunpiak i a luhter. Pathian riantuantu mi tampi hna lungput khi
Jesuh nih ngei ve selaw cu, “Sehtan tukforhnak chung i kan tluk lo
naklai thla cam hna u sih. Kan dawtmi kan hawi Piter zong Sehtan
hneksaknak chung i a tluk lo naklai thla campiak hna u sih,” a ti theu
hnga. Asinain zeidah a chim ti ah cun: “Na zumhnak a pur nakhnga lo
na caah thla ka cam,” tiah a ti (Luke 22:33).
Hninhsaihnak le hneksaknak fakpi chung in a luat naklai tiah Jesuh
nih thla a campiak lo. A zumhnak a pursawn lonak dingca tu ah thla a
campiak. Cu a ton dingmi hneksaknak chung in zumhnak le ziaza thar
a chuak te lai i Piter cu a hawile vialte tha petu le lamhruaitu ah a cang
te lai ti kha Jesuh nih a hngalh cia.
Sehtan nih cun Piter cu a zumhnak a pursawn tiang hneksaknak
tuah ding in (Pathian sinah) nawl a hal. Hmailei ah zumhnak lei ah
‘pa-can’ a si te dingmi pa kha hlothlau bak ning ti aa zuam. Pathian tu
nih cun cu hneksaknak cu phundang in a miak a rak thoh ve. Pathian
cu Sehtan hlan lengmang ah kar a hlang kho mi a si.
Pathian nih kan nunnak cu a tanglei ah kan tialmi thil hna hmuitinh
in a kan hnihsaih tawn. Nang tah an hnihsaih tikah zeika zawnte hi
dah an tinhpiakmi hmuitinh a si hnga? A zawnte ah ( x ) tial tuah.
 Na nunnak kha a hrampi (foundation) he naihter
awkah. ( )
 Uah-annak lungthin hlawnhpiak dingin. ( )
 Na chung ah a hmin i a tlolman cangmi lungthin
thenhpiak awkah. ( )
 Na thlarau nunnak a uai cangmi hninhnoter
awkah. ( )
Ni 15-nak
261
 Na taksa, na lungthin le na thlarau i thenh lo te in biatak
chung ah fekte in na dir khawhnak ding caah. ( )
Kan lung chung ah a ummi mah zawn lawng ruahnak le uahannak
hna kha hninhsaih le thenhhlimh in an um lai.
Na lungthin chung ah a ummi mah zawn lawng ruahnak,
uah-annak le pumsa duhnak hna kha lakpiak le thenhpiak na si
naklai thla cam tuah.
NA THLACAMMI CU TIAL
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________
262
NI 16-NAK
MI TOI AH AA DORMI POAH
NIH VELNGEIHNAK AN CO LAI
Nan dihlak in doidornak puan kha
i aih u lawpakhat le pakhat i bawm u,
zeicahtiah Ca Thiangnih, “Pathian nih
mi lungpuam cu a doh hna i, mi tang
ah aa toidormi cu a vel khaa
pek hna tiah a ti.
-1 PITER 5:5
(Cahmai 110-115 tiang rel hmasa)
Hneksaknak na tonmi nih na lungput a langhter lai. Na thinhunnak
zong Pathian cung ah maw a si, minung cung ah dah ti kha a langhter
lai. Cu pin ah Pathian cung ah maw, nangmah he sinak aa rualmi na
minung hawi cung ah dah na lung a fak kho men. Asiloah cu na tonmi
lungfahnak nih cun thlarau le zumhnak lei ah thazang an pek in an
chap deuh khawh fawn. Mi tang ah toidornak hmang in hneksaknak
na in i na tei ahcun, thingkung bang hram thukpi na thla lai i na dirhmun
a feh leng ah na hmailei caan caah ruahchannak tampi na ngei. Na
sungh ahcun na lungfahnak tu a zual chin lengmang lai.
Ni 16-nak
263
Simon Piter cu zeihmanh ka rak si lo hen hi, ti aa theih tiang in
hneksaknak a ing. Amah le amah aa zumhnak le (Kawlholh cun) aa
seihchiahnak lungthin vialte a tla dih. Toidornak in a khat i Pathian vel
caah thimmi pa a si cang.
Mah ti hin Krih sinah na chim bal maw? “Bawipa nangmah rian
ka tuan ruangah vawlei lei thil tampi ka kaltak cang. Cu bu ah
zeiruangahdah mah bantuk thil thalo hna hi ka cung ah an tlun ve
hnga?”
___________________________________________________
Hneksaknak na tonmi nih Pathian cung ah maw,
nangmah he sinak aa rualmi na minung hawi cung ah
dah na lung an fahter kho men. Asiloah cu na tonmi
lungfahnak nih cun thlarau le zumhnak lei ah thazang
an pek in an chap deuh khawh fawn.
____________________________________________________
Krihfa mi acheu cu Pathian rian an tuan ruangah Pathian nih hawi
nak in a ka bawmh deuh rua lai, (Kawlholh cun) a ka ‘usa’ deuh rua
lai tiah an ruah i harnak an ton tikah Pathian cung ah an lung a fak
tawn.
Ruahchannak ngei bu in le a maik hmuh duh ah Pathian rian cu an
tuan. A ngaite ti ah cun Pathian nih zeital a ka tuahpiak hnga maw timi
ruahnak in a rian kan tuan awk a si lo. A kan tuahpiak cangmi ruang
tu ah khan kan tuan awk a si deuh. Pathian cung ah lungfah a hmangmi
hna nih cun Pathian nih kan leiba a kan champiak cangmi a tamning
an hngal fiang kho lo. Zeitlukin a fakmi thihnak kan in ding dah a kan
inpiak cang ti an hngal lo.
Nang tah, uah-annak he maw Pathian rian na tuan?
Asiloah mah le mah i ‘seihchiah’ ngai bu in dah?
Asiloah chawva le rumnak a ka pek lai timi ruahchannak kun, thadit
264
Ni 16-nak
zaangbaat lo deuhnak hmuitinh in dah? A tanglei cathluan
hna hi peh tuah hna.
Pathain rian ka tuannak ah kaa tinhmi cu: _________________
____________________________________________________
____________________________________________________
Ka zumhnak cu ___________________________________
_____________________________________ cung ah aa hngat.
Pathian sin in kaa ruahchanmi laksawng cu ________________
____________________________________________________
Kanmah fimnak le thil tuah khawhnak nih hin zungzal ca ah
zeihmanh a chuahpi khawhmi a um lo.
Na pumsa le vawlei thil naa bochannak ‘lungthin’ lakpiak le
thlakpiak ding in le thianter ding in Bawipa sinah thla cam.
NA THLACAMMI CU TIAL
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________
265
NI 17-NAK
THINHUNNAK
LUNGTUM
A sungmi lung pakhat kha ka thim cang i
cu lung cu Zion khua i sakmi inn a hram lung caah
ka chiah; amah a zummi cu zeitikhmanh ah an lung a
dong lai lo. Hi lung hi a zummi nannih ca ah cun lung
man sung ngaingai a si. Sihmanhselaw a zumlomi hna
caah cun, “Inn satu pawl nih an hlawtmi lung kha lung
santlai bik ah a cang” timi kha a si. … “Hi lung hi mi a
rilhtertu lung a si lai, a tluktertu hna lungpi a si lai,”
Annih an rilh cu an zumh lo caah a si; cu ti cun
um hna she ti kha Pathian duhning a si.
-1 PITER 2:6-8
(Cahmai 117-135 tiang rel hmasa)
Nihin ah Mirang nih ‘believe’ an timi ‘zumh’ timi biafang hi a sullam
le a man sunlawining a niam chin lengmang. Mi acheu ca hawi ah cun
thil a um taktak ko tiah mit in hmuh ruangah va zumhnak men khi a si
cang. Mi tampi hna caah cun ‘zumh’ le ‘nawlngaihnak’ aa pehtlai lo.
A cunglei Baibal caang tu ah cun ‘zumh’ timi biafang le
‘nawlngaihnak’timi biafang cu chi le khuai bang aa seng i, aa pehtlaimi
a si ti a lang.
Johan 3:16 zong nih, “Amah (Jesuh) kha a zummi paoh
cu an thi lai lo, zungzal nunnak an ngei lai,” tiah a ti.
266
“Zumh’ timi biafang hi mi acheu nih cun Jesuh cu a um taktakmi
a si i vailam cung ah a thi ti va zumh khi a za ko tiah an ruah. Cu tham
cu khuachia zong nih an zumh ve ko. Ca Thiang zong nih, “Pathian cu
pakhat lawng a si ti nan zumh. A tha ko. Khuachia zong nih cucu an
zumh ve ko,” a ti (Jeim 2:19).
A tanglei biathluan hna hi tlamtling deuh in tial tuah
hna.
Kei ka caah cun zumhnak timi cu __________________________
______________________________________________ ti a si.
Kei ka caah cun nawlngaihnak timi hi _______________________
____________________________________________ tinak a si.
Ka zumh ka ti tung i nawlngaihnak lungthin ka ngeih tung lo ahcun
___________________________________________________
_________________________________________ bantuk ka si.
‘Zumh’ timi biafang sullam hi a cunglei ah kan ceihmaimi nak in a
let tampi in a thuk deuh. A tawitlinnak bik in chim i zuam ahcun
‘nawlngaihnak’ ti a si ko. Cucaah kan chim cangmi ‘a kil lung’ kong
kha hi ti hin tial khawh le chim khawh a si: “A zummi hna caah cun a
kil lung (Krih) cu a sunglawi tuk nain a zumlotu hna caah cun i chuih
awk, tlukrilhnak le mi cung lungfahnak lung hnahnok ah a cang.”
___________________________________________________
‘Dawtnak’ cu Bawipa he kan i pehtlaihnak caah a biapi
bikmi a si. ‘Dawtnak’ kan ti tikah zeidang lei dawtnak
si lo in Krih kan dawtnak tu hi chim duhmi cu a si.
____________________________________________________
267
Na dawtmi caah cun zei rian hmanh kha tuan duhlomi na ngei lai
lo. ‘Dawtnak’ cu Bawipa he kan i pehtlaihnak caah a biapi bikmi a si.
‘Dawtnak’ kan ti tikah zeidang lei dawtnak si lo in Krih kan dawtnak
tu hi chim duhmi cu a si.
Cu dawtnak kan ngeih lo ahcun Pathian cung ah le minung hawi
cung ah lungfah thinhunnak a chuak duh ngaite. Pathian kha na dawt
taktak ahcun na minung hawi duhnak nak in amah Pathian duhnak
zulh kha na duh deuh lai. Cu tikah pumsa cun harnak zong na tuar len
ko lai. Jesuh zong biaknak lei upa hna dohdalnak a phunphun a rak
ingtuar ve. Kan Bawipa nih kum thong hnih a luan cangmi caan lio ah
biaknak lei upa hna lung a fahter ahcun nihin amah sulhnu a zulmi
Krihfa taktak hna zong nih biaknak lei upa hna lung kan fahter ve
hrimhrim ko lai.
A tanglei bia hi a hmaanningte in tialchap tuah. Na tialning
in na hmailei caan a kal ve lai ti kha philh hlah:
Krih ca i kan nun ruangah midang lung kan fahter ahcun ___
___________________________________________________________________________________________
____________________________________________ ka ti lai.
Pawl nih Galati khua Krihfa hna sinah hi ti hin a chim: “Ka u le ka
nau hna cuarpar tan hi a herh ko ka ti ahcun zeica’h dah hremnak hi
ka in lengmang kun? Cu ti cun rak chimning law cu Krih vailamtahnak
kong ka chimmi nih hin harnak zeihmanh a chuahter hnga lo,” (Galati
5:11 zoh).
Ahohmanh Baibal biatak a domi le a ralchanmi cu ngaihthiamnak
um lo in lungfahnak tu intuar caan a si ko cang. Nawlngaihnak tlamtling
le toidornak he Thlarau nawl le bia kha, zeitluk in a harmi zong, zulh
awk le ngaih awkah, i zuam cio cang hna u sih.
Ni 17-nak
268
Krih kha na nawl kan ngaih lai, kan bochan lai i kan dawt tuk
cang lai tiah thlacamnak in chim tuah.
NA THLACAMMI CU TIAL
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
269
NI 18-NAK
AN LUNG KAN
FAHTER SUAL HNA HNGA
Pakhat le pakhat i soi lengmang kha ngol u sih.
Nan unau tlukrilhternak le sualnak chung i
tlakternak ding caah zeihmanh tuah lo
ding tu hi i zuam u sih.
-ROM 14:13
(Cahmai 136-143 tiang rel hmasa)
Mi tampi hna cu Jesuh cung ah an thin a hung nain zeitikhmanh ah
a let bal hna lo. Hi ti tu hin a cawnpiak hna. “Vancung khua chung i a
ngan bik cu mi toi ah aa dor i hi ngakchia bantuk ah aa cangmi cu a
si,” (Matthai 18:4). Hi zawn ah a biapi bikmi cu ‘ngakchia bantuk in
aa toidor mi’ ti hi a si. Cun Jesuh nih a hun chap thanmi cu:
Nan lak i pakhatkhat nih mi ngan si a duh ahcun nan sinum
a si awk a si. Pakhatnak si a duhmi cu nan sal a si awk a si.
Cu tic un pei Mi Fapa hi a si cu, rian tuanpiak ding ah ka rat
tung lo, mi tampi an rian tuanpiak awk le annih tlanhnak ca i
kan nun pek awkah pei ka rat cu,”
-MATTHAI 20:26-28
Khuaruahhar a va si dah ti law! Jesuh cu mi rian tuanpiak
Ni 18-nak
270
-tuding ah fawh a rat hi iai! Pathian Fapa ngeihchunte a si; sal si lo in
mi luat zong a si fawn; ahohmanh zong lei a ba bal hna lo; aho
nawlngaih hmanh zong a herh lo; cu bu cun fawh mi rian tuanpiak
ding ah ka ra a ti cu e!
___________________________________________________
Jesuh nih miluat a sinak cu mi rian
tuanpiaknak ah a hman.
___________________________________________________
A tanglei Baibal caang hna hi rel law, mi riantuanpiaknak kong
he pehtlai in na lung a fianning a tawinak in tial.
Luka 16:13
________________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________________
Luka 22:26
________________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________________
Johan 12:26
________________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________________
Rom 7:6
________________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________________
Galati 5:13
________________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________________
Filip 2:5-11
________________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________________
Ni 18-nak
271
Galati 5:13 ah Pawl nih uar khun in a chim duhmi cu pakhat le
pakhat rian kan i bawmh ding le kan i tuanpiak ding kong hi a si. A
nungmi Pathian fale hna cu mah zawn lawng aa ruat ding le mah rian
lawng a tuan ding in ruahmi kan si lo.
Kan pumpak luatnak kha midang caah a hmang ding kan si. Sal
cu mi rian tuan ding in hrin le khaukhih a si nain Pathian fale miluat hna
cu midang va bawmh awk le an rian zong tuanpiak ve ding in duhpiakmi
le ruahpiakmi kan si.
Krihfa tampi hna cu mi rian kan va tuan zong ah lungtho lo le
nautat nawn bu in tuan kan hmang. Cozah ngunkhuai le (electric mei
man) pek hmanh ah vuivai bu le hranbu in a pemi kan um. Krihfa
taktak hna nih cun cu lungput, Krih lungput he aa ralkahmi cu, kan
ngeih awk a si lo.
Vawlei sal si duhnak lungput kha hlaw law, Krih sal si ding
in na nunnak Bawipa cu ap pah in thla cam tuah.
NA THLACAMMI CU TIAL
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
272
NI 19-NAK
PUMPAK LUATNAK
TOIDORNAK AH HMANG U SIH__________
Asinain ralringte tu in um u law,
nan luatnak kha zumhnak a dermi sualnak
chung i a tlaktertu siter sual hlah u.
-1 KORIN 8:9
(Cahmai 143-148 tiang rel hmasa)
Krihfa hna cu kan pumpak luatnak hi toidornak le midang rian
kha va tuanpiaknak caah pek le ruahpiak kan si. Mah zawn lawng
ruahnak caah a hmang ding kan si lo. Hi biatak hi fiangte in kan hngalh,
kan theih lo caah nihin Krihfa tampi hna nitin kan nunning le ziaza nih
mi tampi an lung a fahter.
Krih chung ah kan luatnak hmang in zeipaoh kan tuah kho ko
nain cu kan tuahmi nih midang lung a father sual ding ahcun cucu kan
tuah lo awk a si ko.
___________________________________________________
Midang lawng hmanh si lo in keimah hrimhrim caah
thil tha a simi lawnglawng ka tuah awk a si.
___________________________________________________
Midang lung fahtertu le tluktertu na si lo naklai na tuah ti lo ding le
naa khap a herhmi a tanglei ah hin tial tuah hna.
Ni 19-nak
273
A tanglei hna hi ka ngol cang lai i mi lung ka father ti lai lo.
Midang kha thinhunter lo ding in le mi caah tluknak si lo ding in
a tanglei hna hi na tuah ti lo ding ah na kammi an si.
Mi thinhunter lo ding in Kaa khap cangmi hna cu:
___________________ _____________________
___________________ _____________________
___________________ _____________________
___________________ _____________________
___________________ _____________________
___________________ _____________________
Midang kha Krih sin kan phakpi khawh hna nakding ah zeibantuk
pumpak luatnak le ziaza dah kan hlawt a herh?
Hi kong ah Pawl nih Rom Krihfabu a kuatmi hna bia kan zoh
tuah lai. Cucu hi ti hin a si. “Cucaah daihnak a chuahtertu thil le pakhat
le pakhat thazaang i peknak a bawmtu thil kha kan i tinh awk an si,”
(Rom 14:19).
Midang kha tlukter sual lai phan ah kan i khap ding thil cu Baibal
duhlomi thil zong a si lo men ko hnga. Asinain kanmah le kanmah kan
i hal awk cu hi thil ka tuah ruangah hin mi ca zong, keimah ca zong ah
thil tha a chuahpi maw, ti kha a si.
A tanglei Baibal bia hi duhsahte in rel law, na caah tuah awk
i a harmi poah rin tuah hna. Na tuah colh hrimhrim awkah a
herh na timi paoh a kulh in kulh.
“Zeipoah kan tuah khawh ko,” an ti. A si, an tuah khawh
taktak ko. Sihmanhselaw zeipoah hi a tha dih lo. “Zeipoah
kan tuah khawh ko,” asinain zeipoah hi kan caah an thahnem
dih lo. Ahohmanh nih kanmah
Ni 19-nak
274
ca tha ding lawng kan tuah awk a si lo, midang ca tha ding tu
kha kan zoh awk deuh a si. A si ko, sihmanhselaw, zei nan
tuah hmanh ah, nan ei ah si- seh, nan din ah siseh, nan tuahmi
cu a dihlak in Pathian thangthatnak caah siter ko u. Judah mi
si hna seh, Gential mi si hna seh, Pathian Krihfabu si hna seh,
ahohmanh harnak nan pek hna nakhnga lo, cu ti cun nan
nuncanning cu siter ko u. Ka tuah ningte khan tuah ve u. Ka
tuahmi poahpoah ah hin midang lawmhtertu si ding kha kaa
zuam tawn; keimah ca thatnak ding kha ruat lo in mi vialte
thatnak ding tu kha ka ruat deuh. Cu ti ka ruah cu khamhnak
an hmuh khawh nakhnga ding caah a si.
-1 KORIN 10:23-24, 31-33
Na nun lamtluan dihlak le kuarkap vialte kha mah Baibal bia hmang
hin remhsiam dih le thenhfai dih ding in Thiang Thlarau kha bawmhnak
hal tuah. Na lung chung ah na ruahmi le na thuhmi thil vialte zong
hmuhsak dih tuah. Cu thil hna cu nangmah ca ah cun an tha men ko
lai nain midang caah a tha lomi an si kho ko. Na dirhmun zong vawlei
minung hna mithmuh ah sang ngai ko hmanhselaw, mi caah riantuantu
si duhnak lungthin he Bawipa duhnak zulh cu i zuam ko sawh.
Midang caah tluknak a simi paohpaoh, na nunziaza ah aa
telmi vialte Bawipa cu in hmuhsak ding in le in hlonhpiak dingin
hal law thla cam tuah.
NA THLACAMMI CU TIAL
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
275
NI 20-NAK
NGAIHTHIAMNAK:
NA PEK LO CAAH NA NGAH VE LO
Cucaah cun thla nan cam i thil nan hal tikah,
kan halmi cu kan hmuh cang ti in zum u law, zeizong
vialte nan hmuh ko lai. Cun thla cam ding in nan dir tikah,
vancung nan Pa nih nan sualnak kha an ngaihthiam hna
nakhnga, an cung i thinhunnak nan ngeihmi kha
va ngaihthiam hna u. Midang kha an sualnak
nan ngaihthiam hna lo ahcun vancung i
a ummi nan Pa zong nih nan sualnak
an ngaihthiam ve hna lai lo.
-MARKA 11:24-26
(Cahmai 150-156 tiang rel hmasa)
Mi nih kan cung ah sualnak an tuah tikah remnak siam duh lo in
kan umnak nih a chuahpimi thil tha lo leikam ceihmai rih hna u sih.
Jesuh nih a chimmi cu biatakte in a dirpi zungzal. “Midang kha an
sualnak nan ngaihthiam hna lo ahcun vancung i a ummi nan Pa zong
nih nan sualnak an ngaihthiam ve hna lai lo,” a ti.
Miphun cheukhat cu kan lungthin le kan chimmi aa dang theu.
(Phundang in chim ahcun ‘velhle’ bia chim kan hmang). Cu tikah
midang chimmi bia zong zumh duh lonak lungthin kan ngei. Kan kaa
le kan lung aa dang.
Ni 20-nak
276
Cucu ngakchiat lio caan in aa thok. Nu le pa hna nih fale cu,
“Mah ti hin na tuah than ahcun kan in bengh, kan in velh lai,” kan ti
tawn hna. Asinain cu thil cu an tuah than zong ah kan beng in kan vel
taktak lem hna lo. Bengh le velh cu i huah taktak hna selaw, an i
ralring deuh ko hnga.
___________________________________________________
Ngaihthiamnak na hmuh khawh nakhnga ding caah
maw midang kha na ngaihthiam ve tawn hna?
_________________________________________________
Kan chim cang bantuk in Jesuh tu nih cun a bia kaa khat hi biatak
thlakte in a chim caah ka zum hrimhrim hna seh ti a duh. Nu le pale le
fale karlak ah bia kan chim tung i kan tuah theng tung lomi bantuk
khin Jesuh bia cu kan ruah awk a si lo. Kannih cu zumh awk kan tlak
lo lio ah Jesuh cu zumhtlak Pathian a si. Dinnak le biatak in a khatmi
a si fawn. Cucaah a chimmi ah a dirmi pa a si. Cu pa nih cun, “Midang
kha nan ngaihthiam hna lo ahcun, vancung khua ah a ummi nan Pa nih
nan sualnak kha an ngaihthiam ve hna lai lo,” a ti.
A tanglei Baibal bia hna hi rel law ngaihthiamnak he pehtlai in
Jesuh bia a tawinak in tial tuah.
Matthai 6:14-15
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Luka 6:37
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Ni 20-nak
277
Matthai 6:12
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Jesuh nih lih a chim bal lo ti cu na zum ko lo mei? Ngaihthiam na
si ve naklai midang ngaihthiam naa tim cang maw? Na lungthin chung
ah mi va ngaihthiam khawhnak innkhaan lawng a um lo ahcun, Pathian
ngaihthiamnak a hung luhnak caah khaan lawng a um ve hlei lai lo.
Pathian ngaihthiamnak na co khawh naklai, na lung an
fahtertu kha na ngaihthiam khawh nakhnga, Pathian kha
zaangfah hal in thla cam tuah.
NA THLACAMMI CU TIAL
___________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
278
NI 21-NAK
MI KHA A NGAIHTHIAM
KHO LOMI MI SINUM PA
Piter cu Jesuh sinah khan a ra i, “Bawipa,
ka unau pakhatkhat nih ka cung ah sualnak tuah
selaw voi zeizatdah ka ngaihthiam lai? Voi sarih tiang
maw,” tiah a hal. Jesuh nih cun, “Si hlah, voisarih si
lo in voi sawmsarih voi sarih,” tiah a leh.
-MATTHAI 18:21-22
(Cahmai 156-164 tiang rel hmasa )
Piter le zultu dang kha Jesuh nih mi va ngaihthiamnak hi donghnak
a ngeilomi Pathian dawtnak in aa semmi a si ti a cawnpiak hna. Cu
kong cu fiang deuh in an hngalh khawh naklai midang kha a ngaihthiam
kho lomi mi sinum pa tuanbia hmang in a cawnpiak hna.
Cu tuanbia cu Matthai 18:23-35 chung ah rel law a tanglei bia
peh hi tlingte in tial.
Hi tuanbia nih a chim duh bikmi cu____________________
________________________________________________ a si.
Hi tuanbia ka relnak thawng in Pathian bia ka theihmi cu:
___________________________________________________
_______________________________________________ ti a si.
Ni 21-nak
279
Mi nih kan cung ah sualnak an tuahmi le kanmah nih Pathian sin
i kan sualnak hi a cuai kan thlai ahcun a cunglei ah na relmi leiba
pahnih aa dan bantuk khan Pathian sin i kan sualnak nih a let tam tuk
in a lerh. Zungzal hremhmun le voihnih thihnak in Jesuh nih a kan
tlanhnak thawng tha hi fiangte in hngal thiam u si law cu kan cung ah
sualnak a tuahmi hna hi fawi tuk in kan ngaihthiam khawh ve ko hna
hnga.
A tanglei sualnak 7 hna ah hin nang na caah zei hi dah ngaihthiam
naa harh bik? A har bikmi ah number 1 pe law aa changchang in 7
tiang tial tuah.
_______ Mi nih an ka thangchiatnak
_______ Pumsa in maw, thinlung in dik mi nih an ka
tihramnak
_______ Pumsa in maw, thinlung in dik mi nih ka hawi tha
an tihramnak
_______ Lih bia ka sinah a chimtu
_______ Ka thil a firtu
_______ Mah ca thatnak caah ningcanglo in a ka tihramtu
_______ Adang ___________________________________
Ngaihthiam khawhlonak thinlung na ngeihmi kha hlonhpiak ding
in le na lung an fahtertu zong na ngaihthiam khawh naklai Pathian
sinah zaangfah hal in thla cam tuah.
NA THLACAMMI CU TIAL
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
280
NI 22-NAK
LEHRULHNAK:
THANG LE RAP
Mi nih nan cung ah thatlonak an tuah ahcun
thatlonak in va lehrul hna hlah u.
Mi vialte nih a tha tiah an ruah
-mi kha tuah i zuam u.
-ROM 12:17
(Cahmai 166-172 tiang rel hmasa)
Mi nih kan cung i sualnak an tuah tikah kan ngaihthiam hna lo
ahcun leiba a ngaihthiam lomi he kan lo. Lei a kan battu cu a kan
cham hlan lo cawh peng kan duh. Phundang kan chim ahcun mi nih
an kan tihram tikah va lehrulh duhnak thinlung kan ngei. Cu thinlung
cu Pathian fale a simi nih cun kan ngeih awk a si lo.
A tanglei Baibal caang hna hi rel law, lehrulhnak kong ah
Baibal nih a kan cawnpiakning a tawinak in tial.
Rom 12:19 _______________________________________
___________________________________________________
James 4:12; 5:9 ____________________________________
___________________________________________________
Matthai 5:38-42 _____________________________________
Ni 22-nak
_________________________________________________
281
Lehrulh duhnak le nahchuah ziarngeihnak thinlung Krihfa hna nih
kan ngeih ding hi cu Jesuh nih a duh hrimhrim lo. Lehhrulh cu amah
rian a si ti kan hngalh a duh.
___________________________________________________
Pathian nih a dawtnak vawlei tha chung ah hram
thukpi thla hna seh ti a kan duh.
___________________________________________________
Jesuh nih minung kan lungthin hi vawlei a tahchunh i Pathian nih a
dawtnak vawlei tha chung ah hram thukpi thla hna seh ti a kan duh.
Pathian Bia thlaici kan lung chung ah hram thukpi a thlak ahcun dinnak
theipar tha kan chuahpi khawh lai. Cu theipar hna cu dawtnak,
lawmhnak, daihnak, lungsaknak, zaangfahnak, thatnak,
zumhawktlakmi sinak, toidornak le mah le mah i tei, i uk khawhnak
te hna an si (Galati 5:22-23 zoh).
Vawlei nih cun a cung ah cinmi theikung ah a tlaimi theipar lawng
a chuahpi khawh. Thatlonak thingkung kan cin ahcun theitlai chiakha
a chuahpi ve ko lai (Hebru 12:14-15). Thingkung cu belh kan
thlawhpiak, a hram kan vurh i thate in kan tuammuai ah cun a theipar
an tha deuh. Lungfah thinhunnak le ziarngeih nahchuahnak thingkung
nih cun theitlai chiakha a chuahpi ve ko (Matthai 7:19-20 zoh).
Mi cung lungfah na ngeih ti lo ruangah na lung chung ah
daihnak a khat. Pathian thangthatnak in thla cam tuah.
NA THLACAMMI CU TIAL
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
282
NI 23-NAK
A THANGCHO NGAI DING IN
RUAHMI SIANGPAHRANG
THURHHNAWMHNAK
Absalom nih Amnon sinah bia tha siseh,
bia chia siseh, zeihmanh a chim lo,
zeitintiah Amnon nih a farnu
Tamar kha a thlaihhrem
caah Absalom nih
Amnon kha a huat.
2 SAMUEL 13:22
(Cahmai 173-177 tiang rel hmasa)
Absalom nih a far Tamar a tlaihhremtu Amnon cu a thah. Cu
lawng hmanh si lo in a pa David nih Amnon kha sual a phawt lo caah
a pa cung zong ah a lung a fak. Cu thok cun a pa thangchiatnak
lawngte a chim i Israel miphun kha amah lei tang dingin hehlawtiah a
soilem hna.
A pa aa manh lo caah hei ti phun khin ngian a thoh i mi thinlung
laak duh ah taza a cuaimi bia zong kha amah nih a ceih hna.
Ni 23-Nak
283
Zapi thatnak hei ti phun khin mi zawnruat ngai ko khi aa lawhter.
Baibal zong nih, “Absalom nih mi lungthin a fir” a ti. Cucu a pa David
thutdan cuh duh le chuh duh ah a si.
___________________________________________________
Thiang Thlarau nih hin mi zeimaw lungthin le kaa
chuak bia in kan sualnak a kan hngalhter theu tawn.
___________________________________________________
Krihfabu cheukhat ah cun bawmtu pastor hna nih lutlai pastor
lung an father theu tawn. An sual an kawl hna i hehlaw tiah an soisel
tawn hna. Cucu Pathian khua hmuhning in khua an hmuh, an zoh lo
caah a si.
A tanglei bia hna hi tlamtling deuh in hun tial chap tuah hna.
Kan pastor le upate soiselnak bia a hung ka chimtu hna sinah ka chim
tawnmi cu _________________________________
_______________________________________________ ti a si.
Kan pastor le upate soisel duhnak lungthin ka pawi caan ah
________________________________________________________________________________________
__________________________________________ ka ti tawn.
Krih ah pum khat a simi member hna kan karlak ah lungfahnak a um
tikah tuah awk tha bik rian cu _________________________
_______________________________________________ a si.
Pastor le upa hna thok in a niam bik member hna chung
tiang an cung ah lungfahnak na ngeih mi minung hna min tial
law an sinah remnak tuah ding in na kal lainak ni tial ve.
An Min Remnak na tuah ding ni
___________________ __________________
___________________ __________________
Ni 23-nak
___________________ __________________
284
___________________ __________________
___________________ __________________
Krihfa pastor le upa hna tlamtlinlonak na hmuhmi khi a hmanmi
an um len ko lai. Hruaitu upa hna zong a palh kho mi an si ve ko.
David zong nih khan Amnon kha a zi zut awk te a si tak ko. A si ah
ziah a zi a zut hnga lo? Biacheihtu cu ahodah a si? Nangmah maw
Pathian dah? (David nih hin biacehtu cu Pathian a si ti i fiang ngai se
law a dawh). Thinhunnak thlaici na tuh ahcun thinhunnak thiamthaim
na zun ve ko lai.
Thiang Thlarau nih hin mi zeimaw lungthin le kaa chuak bia hmang
in kan sualnak a kan hngalhter theu tawn. Cu a bia cu zeirello in kan
um awk a si lo. Misual ka si ti naa hngalh le cangka Bawipa sinah kal
law ngaihthiam hal tuah.
Mi thangchiat duhnak lungthin Bawipa nih an laakpiak naklai
thla cam tuah.
THLA NA CAMMI CU TIAL
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________
285
NI 24-NAK
THANG LE RAP IN LUATNAK
Cucaah Pathian hmai le minung hmai ah
chiat that thleidannak lungthin thiang ka ngeih
khawh nakhnga kaa zuam khawh
chung in kaa zuam.
-LAMKALTU 24:16
(Cahmai 179-184 tiang rel hmasa)
Mi cung lungfahnak in luatnak ding hi thil fawi cu a si lo. Pawl
zong nih cucu ti peng le tuah peng (Kawlholh cun ‘cinh’) a hau tiah a
kan cawnpiak. Kan pum zong nih hin ngandamnak caah ‘cinh’ a herhmi
tampi a ngei. Mi va ngaihthiam ding kan ‘cinh’ peng i an cung ah
lungfah lo ding kan i zuam peng ahcun kan hlawhtlin caan a um ko lai.
___________________________________________________
Mi cung lungfahnak in luat ding hi a fawi lo.
___________________________________________________
Khuacaan ah cun mi nih kan cung i sualnak an tuahmi khi
ngaihthiam awk kan i harh tuk lem lo. Cucu kan chim cang bantuk in
lungfahnak ngei lo ding in kan ‘cinh’ lengmang caah a si. Asinain acheu
cu ngaihthiam kan i harh tukmi an um fawn. Nang tah ngaihthiam
khawhlomi lungfah thinhunnak na ngei ve bal maw? Cu bantuk
ngaihthiam awk ah a har tukmi lungfahnak damtertu ding ah tuah awk
le
Ni 24-nak
286
‘cinh’ awk thil hna cu a tanglei hna hi an si.
Nambar 1-4 tiang na rel dih hna hnu ah ngaihthiamnak na
ngeih khawh naklai zeidah na tuah ding timi kha tial tuah.
1. Mi cung ah na lung a fak ti naa fiang.
____________________________________________ nih ka
lung a ka fahter.
2. Na lungahnak cu Bawipa sinah phuang tuah.
Bawipa, _____________________ nih __________
________________________ a ka ti ruangah ka lung a fak.
3. Bawipa lamhruainak zul ding in i tim.
Bawipa, ___________________________________________
___________________________________________________
um seh, ti seh ti na ka duh ti ka hngalh ko.
4. Kan lung a kan fahtertu cu kan ngahihthiam a hau.
Jesuh, _____________________________________________
ruangah ka lung a ka fahtertu (a min)______________________
cu atu thok hin ka ngaihthiam cang.
Kan ngaihthiam (hna) thok bak khan thinhunnak dang a rat than
lo naklai kan i zuam le kan ‘cinh’ than a hau. Kan lungfahnak kha
khuacaan tete ah cun a hung chuak than theu tawn. Cu caan ah cun
cu nu maw cu pa maw caah thla kan cam a hau. A tanglei Baibal
caang hna nih hin zeitindah thla kan cam lai ti kha a kan bawmh khawh.
Matthai 5:44
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Ni 24-nak
287
Sam 35:11-14
___________________________________________________
___________________________________________________
2 Korin 19:5
___________________________________________________
___________________________________________________
Na lung an fahtertu nu maw, pa maw nih a herh bikmi thil asiloah
a saduhthah a hmuh khawh naklai thla cam tuah.
THLA NA CAM MI CU TIAL
___________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________
288
NI 25-NAK
HMAITONHTE IN REMNAK VA SER
RUANGAH A CHUAKMI
LUNGLAWMHNAK
Zeidang vialte nak in pakhat le pakhat
lungtak te in i daw u, zeicahtiah dawtnak
nih cun sualnak hrampi kha a khuh khawh.
1 PITER 4:8
(Cahmai 184-189 tiang rel hmasa)
Hmaitonhte in remnak va sernak thawng lawnglawng in
lungfahnak a dammi a um ve. Kan cung ah sualnak a tuahlomi hna va
dawt khi cu thil fawi a si ko. A kan huatu dawt belte cu thil fawi a si lo.
Bawipa he khual kan tlawntinak le zumhnak lamthluan ah hin
harnak a phunphun kan tong ko lai. Cu harnak hna cu hrial lo in kan
pah a hau. Cucu nutling patling nun ah a kan hruaitu saya an si caah
na hrial le na tliktak ahcun thlarau ram lei nun ah na thang kho lai lo.
Na tonmi harnak a phunphun cu na tei khawh le na lonh khawh
hna ahcun zumhnak le thlarau lei ah na thang lai i, micung ah dawtnak
le vel na ngei kho deuh ngaingai lai. Cun
Ni 25-nak
289
Jesuh zong tam deuhpi in na dawt khawh cang lai. Na hrial ahcun na
Krihfa nun a thang kho lai lo. Cu thil pahnih ah cun zei deuh dik naa
thim a hau lai.
• A liamciami thinhunnak ruangah atu tiang na lung a
fah rih ahcun lungfah naa thim caah a si lai.
• Lungfah damnak caah lam pakhat lawng a ummi cu
ngaihthiamnak a si.
• Mi cung ah vel kan ngeih khawh lomi hi an sual kan
ngaihthiam khawh hna lo ruangah a si.
• Thlarau lei in than na duh ahcun a liamciami na
lungfahnak kha philh le ngaihthiam naa zuam a hau.
Jesuh zong nih nawlngaihnak cu harnak a tuarmi chung in a cawn,
a cinh. Pawl zong nih harnak a tuarmi chung in nawlngaihnak nun a
hmuh, a ngeih ve.
___________________________________________________
Thlarau lei in than na duh ahcun a liamciami na
lungfahnak kha philh le ngaihthiam naa zuam a hau.
___________________________________________________
Kei nih cun ka cawn, ka cinh khawh cang caah mi ngaihthiamnak
lungthin ka ngei cang. Nang tah zeitin? A liamciami thinhunnak ruangah
atu na lung a fak ti maw?
A tanglei hna hi chek hna law atu lio ah na lungput he aa
khatmi zawn ah (x) tial tuah.
KA LUNG A FAK TI LO KA LUNG A FAK RIH KO
( ) Ka luat cang ( ) Ka phurh a rit ko
( ) ka ngaihthiam cang ( ) Ka ngaithiam lo
( ) Ka dawt cang ( ) Ka lehrulh lai
( ) Ka lung a nem cang ( ) Ka lung a por
Ni 25-nak
290
( ) Ka zaang a fak ( ) Biaceih ka duh
( ) Ka lehkhan ( ) Ka hlawt
( ) Kaa toidor ( ) Kaa phorhlaw
( ) Ka lung a dam cang ( ) Ka lung a dam lo
( ) Daihnak ka ngei ( ) Ka thin a hung
( ) Kaa lawm ( ) Ka lungre a thei
( ) Ka dam cang ( ) Ka zaw, ka kekkuai
( ) Thazaang thar he ( ) Ka ing/ai a puang
Na lungfahnak a tam deuh ahcun ngaihthiamnak cu na ngei kho
ruam lai lo. Cu tikah Pathian Thlarau lamhruainak cu na zul kho lai lo.
Zumhnak nun ah nutling le patling sinak hi fawite in hmuh khawh
a si lo. Fawite in hmuh khawh si selaw cu mikip nih cu nun cu an ngei
cio ko hnga. Mi tlawmte lawng nih cu nun na ngeih khawhnak cu
harnak tampi an tuar khawh ruangah a si. Kan vawlei hi a uktu cu
Sehtan a si (Efesa 2:2). Cucaah minung hi mahzawn lawng ruahnak in
kan khat. Cu nun kan lonh khawh lawnglawng ah Krih chung ah nu
tling le patling nun kan ngei kho lai.
Jesuh caah kan nun kan pek ngam ahcun Jesuh nun cu kan nun
ah aa cang lai. Harnak kha zoh lo in a donghnak phichuak tu kha zoh
thiam i zuam hna u sih.
Harnak le hneksaknak na tonmi le na tuarmi vialte ruangah
Pathian kha thangthat tuah. Cu thil ruangah na co lai dingmi a
phichuak le a kumvui ruangah lawmhnak bia chim tuah.
THLA NA CAMMI CU TIAL
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
291
NI 26-NAK
TINHMI LE TUMTAHMI:
I REMTHANNAK
Lai va nawng hlah u, lai a nawngmi paoh cu
biaceihtu hmai ah chuahpi a si lai, tiah hlan lio mi an
rak ti tawn hna ti kha nan theih. Asinain kei nih cun a u a
nau cung i a thin a hungmi paoh cu biaceihtu hmai ah
chuahpi nan si lai i…khulrang in va kal law na unau he
khan remnak va tuah, cu hnu ah ra than law
Pathian sinah na laksawng cu va pe.
-MATTHAI 5:21-22, 24
(Cahmai 181-194 tiang rel hmasa)
Tlang cung cawnpiaknak ah Jesuh nih kan tuahsernak he aa
pehtlaimi kong kha a chim hmasa bik. Cu hun ah lungthin ram lei he
aa pehtlaimi kong a kan cawnpiak, (Matthai 5:21-22, 24). Pathian
hmuhning ah cun kut in mi a thattu lawng khi lainawng an si lo; a unau
a huami zong khi lainawng an si. Na lung in naa puhmi khi na sinak
taktak cu a si ve.
Tlang cung cawnpiaknak ah hin Jesuh nih mi cung ah lungtlinlonak
le lungfahnak ngeih a thatlo zia fakpi in a langhter. A ruang le a chan
ngei theng lo in unau a huami cu biaceih an si lainak kong a kan
cawnpiak. Cu thil nih cun
Ni 26-nak
292
huatnak a chuahpi lawng hmanh si lo in helmei tiang a kan phakter
khawh zia a chim i a zultu hna kha mi cung ah lungfahnak le huatnak
ngei lo ding in le hawi he rualremte in um a herhnak kong a cawnpiak
hna.
Mi he remnak kawl hi mah ca lawng ah a thami a si lo. Midang ca
zong ah a tha. Kanmah bantuk in mi cung ah a lung a fak vemi hna
zong khi an lungfah dam ding in kan bawmh khawh hna. Cu nu cu pa
cu mi cung ah a thin hung peng ding in zoh sawh, um sawh ko awkah
Pathian dawtnak nih a kan senh lo. Bawm lopi in kan um komi khi
sualnak cu a si lem lo nain sual le sual lo nak cun lungfah ngaihchiatnak
ruangah thinlung ram lei in a tlurilmi hna va bawmh kha kan rian
hrimhrim a si.
Voi tampi cu kanmah le kanmah hi kan tumtahmi
thil in kan bia kan i ceih tawn i, midang tu cu
an tuahsernak in bia kan ceih tawn hna.
___________________________________________________
A cung ah lungfahnak na ngeih balmi min tial hna law remnak
na va ser lainak ni le caan tial chih.
Min Nithla Caan
______________________ __________ _______
______________________ __________ _______
______________________ __________ _______
______________________ __________ _______
______________________ __________ _______
______________________ __________ _______
______________________ __________ _______
Voi tampi cu kanmah le kanmah hi kan tumtahmi thil in kan bia
kan i caih tawn i, midang tu cu an tuahsernak in bia
Ni 26-nak
293
kan ceih tawn hna. Lung chung in thil dangpi ka ruah lio caan ah
takpum in thil dangpi tuah khawh a si ve theu. Khuacaan ah cun kan
tumtahmi thil zong hmanh khi kan lung chung ah kanmah hmanh i
hmuh khawh lo tiang in aa thup kho tawn. Cu thil cu minung mit ah thil
tha ngai in a lang ko lai nain, Pathian bia durbing in kan hei bih ahcun
phundang pi a si kho. Mi he remnak tuah awk ah hin lungthin that
sawhsawh lawng in a za lo. An sin hrimhrim ah va kal i va nawlpat an
hau. Atu na kal lai maw?
Na lung an fahtertu sin hrimhrim ah kal ngamnak le kal
duhnak lungthin an pek naklai Pathian sinah thla cam tuah.
THLA NA CAMMI CU TIAL RIH
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
294
NI 27-NAK
A LUNG NA FAHTERMI
VA NAWLPATNAK
Cucaah daihnak a chuahtertu thil le
pakhat le pakhat thazaang i peknak a
bawmtu thil kha kan i tinh awk an si.
-ROM 14:19
(Cahmai 194-203 tiang rel hmasa)
Rom 14:9 nih hin an lung kan father (sual/hram) mi hna sinah
remnak va siam cu Krihfa hna kan rian a si ti a langhter. Uah-aannak
thinlung he kan va kal ahcun remnak kan siam kho lai lo. An lung kan
father chin sual hna hnga. Toidornak lungthin taktak he tu kan va
nawlpat hna awk a si.
Cucu remnak ser khawhnak lam a um chunmi cu a si.
Keimah zong an lung ka father mi maw, ka lung a ka fahtertu
maw, sinah remnak ser duh ah ka va kal tawn nain an thin tu ka
phawh chin sual caan hna a um ve theu. Cu hna nih cun midang zawn
ruat lo in mahzawn lawng aa ruatmi, le aa uah-aan ngaimi hmuh in an
rak ka hmuh, an rak ka chalh.
“Cu ti cun ka si lo, nan ka theih fiang lo caah a si,” tiah ka leh
tualmal hna bu zong ah an lung a dam hlei lo, an porso chin i daihnak
a chuak hlei lo. Kanmah pumpak humhimnak
Ni 27-nak
295
le thiam i cohnak nih daihnak a chuahpi kho lo.
Cu nak cun an thinhunnak le an lung chung ah a khatmi bia hna an
chim dih hlan lo hmur i cip i an bia ngaih khi a tha deuh. An bia chung
ah ka lung a tling lomi a um zong ah let lote in nan chimmi cu ka upat
ko, ka ti hna. An bia a dih in an lung ka fahtermi cung ah ngaihthiam
ka hal hna.
___________________________________________________
Pathian sinin a rami fimnak nih cun toidornak a pek.
___________________________________________________
Khuacaan ah cun cu tin na si, kha tin na si an ka timi kha a hmaan
ko caah ka lehkhan ko hna. “A hmaan ko, ngaihthiam kan hal hna,”
ka ti hna.
Ngaihthiam na va halmi lakah a nai bikmi kha ruat than rih
hmanh. Zeitindah ngaihthiam na va hal hna ning kha tawite in
tial. Uah-aannak he na va chimmi maw, na va tuahmi dik a
tang ah rin hna.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Tang i kan i phahnak le mi toi i kan i dornak nih remnak a chuahter.
Uahnak nih cun thiamcoh a kan timh. Toidornak lawnglawng nih,
“Nan chimmi cu a hmaan; ka palh taktak ko; ka ngaithiam u,” a ti
khawh.
Jeim 3:17 rel law nangmah bia in tial than.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Ni 27-nak
296
Pathian sinin a rami fimnak nih cun toidornak a chuahpi. Pakhat
le pakhat kar i remlonak a chuah tikah tla bulbal in mi a ti lo. Aa uah
lo i, biatak kha a tanh peng.
Na lung an fahtertu maw, an lung na fahtermi hna maw, na
thinlung chung ah hung lang than ding in Pathian hal law, an
lung na fahtermi hna sinah va kal zau in remnak siam awkah
fimnak hal in thla cam tuah.
THLA NA CAMMI CU TIAL
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
297
NI 28-NAK
NA LUNG AN FAHTERTU
VA REMNAK
Nan unau pakhatkhat nih nan cung ah sualnak
an tuah ahcun a sinah nan va kal lai i a sualnak cu nan va
chimh lai…A thlite in nanmah pahnih lawng theih in nan
va tuah lai. Nan bia a ngaih ahcun nan
unau ah nan lak khawh than tinak a si.
-MATTHAI 18:15
(Cahmai 194-200 tiang rel hmasa)
Mi tampi nih mah Baibal bia hi Jesuh tinhning si loin a sullam an
leh tawn. Mi nih an lung an fahter tik hna ah thinhun bu le lehrulhnak
in an va chalh tawn hna. Cucu Jesuh nih a kan cawnpiak duhning a si
lo. Jesuh cawnpiakmi cu mi kha thiamlo va coter ding ah si lo in, mi
he remnak va ser awk tu ah a si. Kan unau kha va fuh zau in, “A
lakka na si,” va ti ding kha si lo in, kan i pehtlaihnak tiva cung ah
donhmi hlei a rawkmi va remhsiam le va donh than awk tu kha a kan
forhfial duhmi a si.
Cucu Pathian zong nih amah he i remnak ding caah kan
sin i a hman vemi phunglam a si. Pathian sinah sualnak
tampi kan ngeih cio ko lio ah Krih cu kan caah a thihter
(Rom 5:5). Kannih tah kanmah le kanmah kan i humhimnak
hauhruang kha kan bauh siang taktak maw? Kan lung a kan
fahtertu hna sinah kan i uah-aannak tlang kha kan chim siang
Ni 28-nak
298
taktak maw? Pathian nih cun ngaihthiam kan hal hlanpi in a kan
fuhpanh i a kan ngaihthiam cang. Jesuh zong nih misual kan si kan i
hngalh hlanpi in a kan ngaihthiam cang.
Rom 5:6-11 kha thate in rel law, a tanglei bia hi let tuah.
Pathian nih a hun ka fuhpanh lio caan i ka sining le ka
nunning cu _________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________________.
Pathian nih a hun ka fuhpanhnak a langhterning cu-
__________________________________________________ .
Pathian nih a ka fuhpanhnak ah tlam a tlintermi cu-
_______________________________________________________________________________________
__________________________________________________ .
Kan sinah a hung phan ko cang nain remnak a hun kan putmi bia
kan cohlan (zumh) hlan poah ah cun Pa Pathian he remnak kan co
kho rih lo.
___________________________________________________
(Pathian he) kan i pehtlaihnak tharchuah than ding in a
dawntu thil kha a sersiam thantu ding kan si.
Biakam Thar chung ah zultu hna nih mi vialte hi Pathian hmai ah
misual kan si timi phung an chim tawn. Zeiruangah dah cucu an chim?
Thiamlo coter duh ah maw? Si hlah. “Pathian nih a Fapa cu vawlei
cung ah hin biaceihtu si ding in a hun thlah tung lo, khamhtu si awkah
pei a run thlah sawh tiah,” (Johan 3:17). Minung nih kan sining le kan
dirhmun fiangte in kan hngalh i sual ngaihchihnak lungthin he Pathian
kha ngaihthiam kan hal nakhnga ding caah a si.
Ni 28-nak
29-9
Nangmah na lung an fahtertu vialte, asiloah an lung na
fahtermi vialte hna he remnak na ser than khawh nakhnga
Pathian sin ah bawmhnak hal in thlacam tuah.
THLA NA CAMMI CU TIAL TUAH
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________
300
NI 29-NAK
A BIAPI BIKMI CU
Mi vialte he nan i rem awk kha nan i
zuam khawh chung in i zuam u.
-ROM 12:8
(Cahmai 200-203 tiang rel hmasa)
‘Pathian dawtnak’ hi thazaang a kan petu le hriam tha bik ah kan
hman ahcun zei kan tuah paoh ah kan sung lai lo. Zeicahtiah ‘dawtnak
cu a sung bal lo.’ Jesuh nih a kan dawt bantuk in midang kha kan
dawt hna ahcun remnak kan va siampi mi nih an kan lehkhan lo hmanh
ah (Pathian mithmuh ahcun sualnak thong in) kan luat cang.
Jesuh nih, “A si khawh ahcun…,” a ti caah hin remnak kan va
siamnak chungkhar nih, ‘cucu khakha lo cun,’ tiah an kan lehkhan lo
caan a um ve tawn ko lai ti cu a fiang ko.
Pathian nih, “… nan si khawh chung in,” a ti. Biatak cung ah dir in
kan si khawh chung in remnak siam ding cu kan lohma le kan tuanvo
cio a si ko. Lungsaute in kan si khawh chung le ti khawh chung remnak
siamter a kan duh.
Jesuh nih, “Mi karlak ah remnak a siamtu cu mi thluachuak an si.
Zeitintian Pathian fale tiah kawh an si lai,” a ti (Matthai 5:9). Remnak
siamtu nih cun midang nih innlam an hung kan fanh i an hung kan
chalh len hmanh ah mithmai chia lote in, biatak cherhchan in, remnak
siam kan i zuam a
Ni 29-nak
301
hau. Cu bantuk dirhmun ah dir ngam lo in kan hrial ahcun remnak
kan siam rua, kan hlawh a tling rua, kan timi zong khi a rauh hlan ah
thinghmui bang a bir than lai i, lungfah ngaihchiatnak a corh than ko
lai.
___________________________________________________
Dawtnak cu a sung bal lo, a ziam bal lo i
donghnak a ngei bal lo.
___________________________________________________
Remnak siamtu nih cun dawtnak cherhchan in remnak rian a tuan
awk a si. Cun atak dawtnak cung ah dir in remnak a siam lawng ah
cu remnak cu a hmun kho lai. Dawtnak deu nih cun remnak deu
lawng a chuahpi. Pathian sinin a rami dawtnak taktak hmang in remnak
taktak cu siam khawh a si.
Zeitlukin hlawh a tlingmi remnak siamtu dah na si? A tanglei
hi remnak siamtu hna nih an ngeihmi sinak le dirhmun an si. Na
sinak le dirhmun cung zawn paoh ah (x) tial tuah.
Daihnak siamtu hna cu:
Dawtnak an ngei Mi bia thate in an ngai
___________________________________________________
-Ka ngei ve -Ka herh rih -Ka ngai ve -Ka herh rih
An lung a sau An thinhun a har
___________________________________________________
-Ka sau ve -Ka herh rih -Ka har ve -Ka herh rih
Ngaihthiamnak an ngei Biachim an i ralring
___________________________________________________
-Ka ngei ve -Ka herh rih -Kaa ralring ve -Ka herh rih
Ni 29-nak
302
An tluangtlam Nawl an ngai
_______________________________________________
-Ka si ve -Ka herh rih -Ka ngai ve -Ka herh rih
Tlamtlinlonak an i hngal Pathian aw an thei
_______________________________________________
-Kaa hngal ve -Ka herh rih -Ka thei ve -Ka herh rih
An i biatiak Mi toi ah an i dor
_______________________________________________
-Kaa biatak ve -Ka herh rih -Kaa dor ve -Ka herh rih
Hi “ka ngei, ngei lo; a si, si lo,” timi pawl lak ah hin a thami paoh
hi Jesuh nih a ngeih dihmi lawngte an si caah cu Daihnak Bawi cu
Thlarau in kan chung i a um ahcun hi vialte hi kan ngei kho ve ko.
Pathian nih hin ahohmanh hi a lotlau ding ah a kan siang lo.
Sihmanhselaw a bia kan zumh lo ahcun a kan khamh kho hlei fawn lai
lo. Adeu zumh zong a duh lo i atak zumhnak lawng nih khamhnak a
kan coter khawh. Cu kan zumh awk cu kan caah a nunnak a pekmi
(a thisen man kan sinak) kha a si.
Dawtnak cu a sung bal lo, a ziam bal lo i donghnak zong a ngei
bal lo. Mah zawn lawng a ruat fawn lo. Cun fawite in a thin a hung
lo. (1 Korin 13 zoh).
Midang kha, abik in na raal, asiloah na lung an fahtertu
kha na dawt khawh hna naklai Pathian sinah thla cam tuah.
NA THLACAMMI CU TIAL
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________
303
NI 30-NAK
ATAK IN TUAN CANG U SIH
Cucaah cun hi a thami thil hi ka tuah awk
a si tiah a hngal ko tung i a tuah
lomi cu misual a si.
-JEIM 4:17
(Cahmai 2004-2006 tiang rel hmasa)
Atu cu na relmi vialte hi a tak in tuah caan a si cang. A liam ciami
caan ah na rak ton i na thuhmi, na philh cangmi lungfahnak vialte kha
na lung ah a hung lang than ding le hung chuak than ding in Bawipa
sinah hal tuah.
___________________________________________________
A liam ciami na lungfahnak vialte thenh le hlimh a si dih
hnu ah fekte in dir law hmailei ah na ton te
lai dingmi Sehtan siaurawl cu do cang tuah.
Ngaihthiam halnak thla kha cam hmasa. Thla na cam dih in, na
lung an fahtertu maw, an lung na fahtermi dah an sin i va kal zau hnu
ah remnak siam ding in toidornak lungthin he i tim. Cahmai 203-205
chung ah na rel cangmi thlacamnak kha cherhchan ah hmang.
Thlacam naa timh lai ah a tanglei catlang hna hi a tawinak
in peh law tial tuah.
Ni 30-nak
304
Ni 30 chung nitin Pathian thangthatnak ‘prokrem’ tialmi
chung ah hin a biapi bik ah ka ruahmi cu: _____________
________________________________________________ a si.
Sehtan Siaurawl tarh le hneksak ka ton tikah ka tuah
dingmi thil cu:_______________________________________
________________________________________________ a si.
Mi cung ah thinhunnak ka hrial khawh naklai a kaar
hnihnak ka hlan ding cu:__________________________________
________________________________________________ a si.
Rianrangte in ngaihthiam ka hal dingmi pa/nu cu:
________________________________________________ a si.
Thlarau khuallam ka tlawnnak ah ralrin ka herhmi cu
:____________________________________________ a si.
Mi cung lungfahnak he pehtlai in nitin thlacam ka herhnak chan le
ruang cu: ____________________________________________
________________________________________________ a si.
A liam ciami na lungfahnak vialte thenh le hlimh a si dih hnu ah
fekte in dir law hmailei ah na ton te lai dingmi Sehtan siaurawl cu ei
sual ti lo ding in do cang tuah. Ephesa 6:10-18 chung Pathian
raldohnak hriamnam kong khi rel law cu hnu ah hlawhtlinnak na hmu
lai i na ralpa cu tei in a um lai.
Thlarau sual raldohnak hraimnam an pekmi le himte in an
vennak ruangah lunglawmte in Pathian sinah thla cam tuah.
NA THLACAMNAK TIAL
305
306
Other resources by John and Lisa Bevere
in Chin, Burmese and other local languages
are available for free download at:
www.CloudLibrary.org
John le Lisa Bevere nih
Chin, Kawl le Miphun holh dang chirhchan cauk pawl
www.CloudLibrary.org ah
Download tuah khawh si