Ai Tthentthekmi Lai Miphun

 


Ai funtom khomi tthentthek khawh a si i, a tthentthek khomi funtom khawh a si. Tthentthek nakin funtom cu, a miak deuh. A tlawmmi nakin a tammi nih, tthawng deuh, ngan deuh, kau deuh le ropui deuh in rianttuan le cawlcangh khawh a si. 
Lairam cu a ngan tuk lo. Laimi cu ai tam tuk lo. Miphun dang tampi he tahchun ahcun, milu in miphun hme a si. Cucaah, funtom in hmunkhat ah rianttuantti le cawlcanghtti ahcun, tlawm zongah – hmual a ngeih deuh hrimhrim lai. Hihi zapi theihmi le hngalhmi a si. Cun, zapi duhmi le ruah ciomi zong a si. Tthentthek cu, hohmanh nih thimmi le duhmi a si hrimhrim lo. A ruang phunphun le tampi ruangah, funtom loin, tthentthek cu a si. Ruah awk ngaimi a simi le thinphan ngai awk a simi cu, funtomnak lungput le ziaza si loin, tthentthek hi hngakchia, tleirawl le mino hna nun ah fakk tuk in a pil sual hnga maw timi hi a si. Hihi, ram-hnihnak le ram-thumnak nulepa nehnaang le keneh a si sual hnga maw? 
Laimi cu, a tlangpi in Biaknak le Miphun ah ifuntom a si. Association, federation, union silole council tbk in biaknak ah funtomnak ngeih a si. Cun, church in funtomnak zong ngeih a si. Lairam ah siseh, ram-hnihnak ah siseh, ram-thumnak ah siseh – Laimi tampi cu church ah member ai si. Laimi church ah
member sining kong hi, phun thum in fianter khawh a si; phun khatnak cu, Pathian zumhnak ruangah. Phun hnihnak cu, Lai miphun sinak ruangah. Phun thumnak cu, hawikom, pawngkam, chungkhat, phunkhat silole zohkhenhnak duh ruangah. Laimi chungin zeimawzet minung cu, pumpak silole chungkhar zumhnak le Pathian pehtlaihnak le hawikomhnak ca bak ah, church ah um le luh a si. An zumhnak, thlarau le Pathian he hawikomhnak le pehtlaihnak ah hlawhtlinnak an hmu. Cun, micheu cu Pathian zumhnak cu i-tel lem lo khin, Lai Miphun Sinak sawhsawh ruangah – Laimi nih dirhmi church ah member in um ve a si. Laimi cu, chiatni ah ai ngaihchiatpimi le tthatni ah ai lawmhpimi miphun. Hawikom, pawngkam, chungkhat, phunkhat le chungkhar locun, um le nun cu a tlamtling lo tiah, Pathian zumhnak zong i-tel lo le miphun sinak zong i-tel lem lo khin, church ah member in um khawh a si. 
Miphun funtomnak caah, community silole organization tbk zong dirh le ser a si. Miphun sinak, tuanbia, hla le holh tbk an hmunh nakhnga caah, miphun rian in funtomnak cu ngeih a si. Miphun le ram caah, a phunphun in rianttuan le cawlcangh a si. Cucu a hau ve hrimhrimmi zong a si. Lairam zong a tthancho a herh i, Laimi zong tthancho a herh. Laimi nih miphun hoih funtomnak chungah, a ruang phunhnih in i-tel a si. Phun khatnak cu, miphun dawtnak le ttanhnak ruangah. Phun hnihnak
Joshua VanNun Lian 01-04-2016 
2 
cu, miphun sinak in chiatni le tthatni tbk zohkhenhnak caah. Miphun dawtnak le ttanh nun in miphun rian chungah luh ahcun, miphun nih hlawknak le tthanchonak tampi a chuahter khawh. Miphun sinak sawhsawh in i-tel ve lo ti phun in, i-tel venak sawhsawh nihcun, miphun le ram caah miaknak tampi a chuahter kho lo – pumpak ca bal ah a miak um. 
Zeiruangahdah tthennak a chuah? 
Rawhnak, tthennak le ttionak a um caan le chuah caan um ko lai. Pumpak in siseh, khua in siseh, pengtlang in siseh, church in siseh – tthenttheknak cu umter khawh a si (a ruang tampi ruangah). Laimi cu, tam ah i-tthentthek a si i, tlawm ah i-funtom a si. Sawhter duhmi cu, tthen tlak lo a simi rumro i-tthennak. Tlawm ah siseh, tam ah siseh – tthenttheknak a um lengmang. A hrampi ruang pahnih cu, 1) tthentthek ngamhnak, le 2) mah-lawng silole tlawmte um ngamhnak hi a si. Phun dang chim ahcun, duhning, ruahning le hmuhning ai khat lomi he umtti, nuntti le tlonlentti thiam lomi ai hluan. Tinhning, duhning le saduhthahning in thil a si lo citcet ahcun, a tlawm le tam ruat loin – tthentthek ngamhnak ngeih cio a si. Pumpak in siseh, khua in siseh, pengtlang in siseh – peu ngamhnak a tam. Hihi lungput, ziaza le nun nih tthenttheknak a tamter. Cun, mah-lawng silole tlawmte zongin um le nun ngamhnak a tam. 
Tthentthek hi ttih deuh usihlaw, funtomnak ah tthawn deuh le tthancho deuh a si ko hnga. Funtomnak chungah, ”mah cangai khorh lungput le ngaikuang lungput” a um chung paoh cu, tthenttheknak a um zungzal ko lai. Biaknak in siseh, miphun in siseh – ai funtom kho komi i-tthentthek cu, nulepa caah a fakk i, fale caah a fakk i, chan ca zongah a fakk. Cucaah, tthenttheknak umter le chuahter hi ngamh tuk hlah usih. Cun, tthenttheknak umtertu si zong i-tim hna hlah usih. 
Tampi in um thiam lomi le tampi in um kho lomi si hlah usih. Tlawmte si i, ttih hna usih. A tanglei thil phun li hna hi, tthennak a chuahpitu an si ve. Cu hna cu: 1) hnawng-cung biachimnak, 2) thinhun lio bia fakk chim, 3) min (title), le 4) tuanbia i-tel duhnak. Hnawngcung bia silole velhle chim hman ngai a si. Hruaitu le hruaitu karlakah a um tawn. Cun, hruaitu le mipi karlakah a um fawn. Hihi nih tthennnak a chuahter khawh. Pahnihnak cu, thinhun lioah bia fakk tuk lawmmam chim hman tawn a si. Hihi ttihnung tukmi a si tawn. Lutlaitu, hruaitu le rianttuantu silole hmanmi sinak min sawhsawh ngeih duh cio ruangah – thlite silole ziknawh cawlcanghnak le lenkainak tbk a um tawn. Cun, tuanbia ttialnak cauk ah i-tel ve duhnak a um tawn. Hihi vialte hi ttihnungmi lawngte le i-ralrin ding lawnte an si. A sawhsawh an lo, nain tthenttheknak a chuahtertu an si tawn. 
Joshua VanNun Lian 01-04-2016 
3 
Zeitindah funtom a si lai?
Tthennak cu, zeibantuk hoih in dah church ah member sinak le miphun butnak ah i-telning hoih ah ai hngatmi a si. Tthenttheknak cu a tam i, tthenttheknak a ruang zong a tam. Cucu hnuah, zeitindah le zeibantukindah funtom a si lai timi cu a fawimi a si lo. Sihmanhsehlaw, funtom cu minung tuahmi a si i, tthenttheknak zong minung tuahmi tthiamtthiam a si. Zeidah nai thim timi ah ai hngatmi a si ko. Funtomnak maw nai thim lai, tthenttheknak dah? 
Funtomnak sawhsawh lawng a za lo. A fekmi funtomnak zong ser a hau. Church silole Association tbk chungin tthennak le chuahnak a um lonak ding cu, pumpak in siseh, chungkhar in siseh – Pathian zumhnak, Pathian he hawikomhnak le Pathian he pehtlaihnak ruangah member si usih. Minung le Pathian karlak hawikomhnak le pehtlaih ruangah churh silole association ah member si ahcun, tthennak lam a har deuh (miphun sinak sawhsawh in member sinak cun). 
Pahnihnak cu, Chin Community silole Chin Organization tbk ah member in kan um ahcun, miphun dawtnak le miphun ttanh lungput le nun ruangah siseh. Hihi nih tthennak tampi a kham lai. Lai miphun si venak sawhsawh in miphun funtomnak ah nai tal ahcun, tthennak um ai timh caan ah – fawite in tthennak lei a ttanh khotu si khawh a si i, funtomnak lei zong
a ttanh khotu si khawh a si. Lungthin a fekfuan lo. 
Tlangkawmnak 
”Ai tthentthekmi lai miphun” tiah tlangtar a si. Funtomnak a tam bangin tthenttheknak zong a tam. ”Miphun ah pakhat – Biaknak ah pakhat” hihi nih Lai Miphun a funtom ngaingai lo. Cun, funtomnak ngeihmi le tuahmi hna zong – duhning, ruahning le hmuhning in thil a si lo caan ah, vikvak tiah fawite in kaltak ai timmi um a si. A sullam cu, a fekmi funtomnak ngaingai ngeih a si lo timi a si ko. I-tthentthek cu a phung si ko – i-tthentthek zong a poi timi lungput le ruahnak hi, thlau hna usih. Ai funtom khomi poah funtom hna usih. Laimi itthenttheknak a ruang hna zoh le kherhhlai tikah, an tenau ngaingai. 
Tthenttheknak capar le tuanbia rel le theih zong hi, a nuam ti lo. Cun, church member si lai ah le miphun butnak member si lai ah – fakk deuh, thuk deuh, kau deuh le sang deuh in tuaktan hmasa hna usih. Cun, tthenttheknak a um lai zongah. Tthenttheknak nih a chuahtermi ruah hmasa a hau i, funtomnak nih a chuahtermi ruah hmasa a hau. Tthenttheknak lungput loin, miphun le ram hi tthanchoter, sersiam le tharchuah i-zuam hna usih.   

 Joshua VanNun Lian 01-04-2016