(Hrang Nawl 1934-2004 ) By Chan Lok
Minung nih kan tuah awk le kan tuan
awk thil a simi kan tuan ta lo, kan tuah ta lo ahcun, siaherh le sivang in kan
um tawn. Kan tuan awk a simi thil dih ta loin kan kal taak tikah, kan kalnak
lam thluan chung siaherh le lungrethei in kan um tawn. Nihin ni ah kan Pu Hrang
Nawl nih vawlei pumsa nunnak in a kan kal taak tikah, vawlei cung ram kip in
kan Chin miphun tampi cu kan ngaih a chia, kan li a leng, kan lung a hno ko.
A cheu cu mah le hawi dawt siaherh
sinah phone in kan i thanh colh hna. A cheu nih email in kan ngaih a chiatnak
le kan dawtnak, kan upatnak kan tial. A cheu nih mah le umnak khua cio ah hmun
khat teah kan hmuh ning kan i ruah, Pathian sin thlacamnak kan tuahpiak. A kan
liamtaak caan tlawmpal ah vawlei cung ram kip: Europe, America, Asia ram kip ah
kan Chin miphun chungah ngaihchiatnak thawng a thang. Hi lio ahhin a kan
liamtaaktu Pu Hrang Nawl hi a liamsia a herh lai ti ka zum hrimhrim lo.
Zeicaahtiah anih cu a nun chung ah a tuah hnga ding thil vialte a ti khawh
chung a thazaang, a ruahnak dihlak in a rak tuah dih cang, a liam siaherh awk a
um ti lo.
Pu Hrang Nawl he hin caan sau a
umtimi kan si lo. A luan ciami kum 13 hrawng ah Thantlang ah phungchim ah a rak
phan. Pathian bia theih ka duh ca theng si loin, Pu Hrang Nawl mui hmuh duh le
a biachim theih duh ah, furpi nawncek lak le ruah sur lakah plastic kaa khuh i,
a phungchim cu ka va ngei ve. A thaizing ah rawl ei an kan sawmti i, cuka ah
cun suimilaam 3,4 hrawng bia kan rak i ruah i kan siaherhmi bia tam ngai ka rak
hal ka ti nain ka rak no deuh lio a si i, hal awk a si ngai nain ka rak hal
lomi tampi a um. Hi tluk in kan umti caan a tawimi nih Pu Hrang Nawl ka
hmuhning le cuaithlainak von tial ding cu, tlamtling lo tuk ding a lo nain,
amah a riantuannak le a khuaruahnak he cun kan umti, kan nungti peng ko.
Kawlram tuanbia kan theih duh taktak ahcun Pu Aung San kong theih lo khawh a si
bantuk in kan Chin tuanbia tling tein theih kan duh ahcun Pu Hrang Nawl kong
theih lo khawh a si lo.
" Hrang Nawl " timi min
chim cangka in, kan Chin ram lengah a ummi mitam deuh mitthlam ah ram riantuannak,
kan Miphun kong, kan ram uknak, M.P ti bantuk hi a cuang colh. Kan ram chung ah
a ummi mitam deuh mithlam tu ah cun Bawi Jesuh, Vailamtung, Khamhnak kong, ti
pawl hi a cuang. Kei hi biaknak lei nakin, kan miphun kong tu ka cuanh deuh
tawn caah, keimah ka mittlam i a rak cuanning in nihin ah amah ka hmuhning le a
riantuannak hi ka ti khawh mual von langhter ka duh.
Pu Hrang Nawl cu kan miphun hruainak
ah minthang bik pakhat a rak si veko. Amah he caan saupi a rak umtimi,
Washington D.C ah a ummi Pu Rual Uk hna nih cun " Kum 60 ka si cang i, Pu
Hrang Nawl nakin pa za deuh cu kan miphun ah atu tiang ka hmu rih hna lo, kan
ram hi Democracy uknak in rak um peng seh law, M.P thim paoh ah a tling lai, a
teitu ding Laipa ka hmu hna lo, a mih hi atu nak a thang chinchin hnga, asinain
kan ram uknak a rak i thlen caah a min than awk thluk in a rak thang kho
lo" a ti. Pu Hrang Nawl min thang bik pakhat a si nain, vawlei cung kaa
dang in, ram hruaitu dang he tahchun ahcun a riantuan caan tu cu a tawi.
Pu Hrang Nawl cu 1934 kum ah
Thantlang Peng, Sihhmuh Khua ah a chuak i, 1956 kum kam ram mipi thimnak an rak
tuah lio ah M.P a rak tling. A kum 21 a si i, Kawlram chung M.P lakah a no bik
a rak a si. Asinain kum khat le a cheu lawng a tuan manh i, ram hruinak lei (
politics ) in amah a dotu pawl nih a thatlonak lei an rak report caah 1960 kum
ah M.P sinak in an chuah. 1961 kum M.P thimnak ah aa zuam than i, a tling than
nain, 1962 kum ah Pu Ne Win hrauimi ralkap nih uknak nawl an laak than caah M.P
sinak cun an chuah than hoi. M.P a tuan manh taktak hi kum 3 hrawng lawng a si.
1964 kum ah kan miphun le kan luatnak hmuh awkah ram tang ah a lut. Caan tawite
ah khuaruahhar tlak in a tuan manh nain, 1966 kum ah India cozah nih an tlaih
i, Kawlram cozah sinah an kuat i, thong kum 9 a tlaak hnu ah a chuak.
Thonginn in a chuah hnu cun ram
riantuannak lei cu a ngol i, a tangmi a nunnak dihlak cu Pathian riantuannak ah
a hman.
Comments
Post a Comment