3. Ngan damnak ( Health condition )
Minung kan si ning ah thuh awk a si lo mi cu kan damlonak( zawtnak ) kong hi a si. Mitam pi nih kan zawtnak le damlonak hi mi nih an ka theih sual lai tiah aa phehmi an tampi. Na nupi/napasal sin ah na ngandam le damlo kong hi thuhlo ten na chim phuan awk a si. Zawtnak tthalo na ngeihmi na chim duh lo ruang ah a hnu ah na chim ahcun hlen thiam thiam a si. Bianabia ah, AIDS zawtnak le STDS ( sexual Transmitted Disease ) i chawnh khawhmi zawtnak phunphun zong chim duhlo in , na thuh ruang ah na nupi/pasal sin ah zawtnak na chonh khawhmi a si. Nupi/Pasal na ngei hlan ah na chim phuan hmasa hrimhrim awk asi. Na chim lo ahcun na nupi/pasal cu na hlen bantuk a si caah a fak ngai ngai mi a si. Chungkhar rawhnak le tthennak a chuak kho. Cun, Mi cheukhat cu zawt le damlo tik ah an zeidah a dam lo tiah hal len zong ah chim duhlo in um a hmang mi an um tawn.
4. Leiba , Phaisa zatlak nak, Hlawhtlin lonak ( Large dept or Bankruptcies and down credit)
Nu le Va karlak ah pawcawn riantuannak le phaisa cawhlehthal rian tuannak kong hi lungtling ten ttuantti a herh. Sung zatlaknak le leiba ngan a chuak sual tikah hmunkhat ah khuaruah ttinak a um a herh tuk hringhran. Cu bantuk , Phaisa lei chambaunak a um tikah athli thup in, nupi le pasal theihter duh lo in, riantuan le thil tuah ahcun buainak a chuak kho cu caah pahnih theih buin riantuan khawh kha a biapi tuk . Bianabia in ka chim lai, Malaysia ka um lio ah Tuluk nu pakhat cu a rum taktak mi a si. A pasal cu ramdang thil a cah I a zuar mi a si. A nupi cu a thli tein casino ah gambling aa celh lengmang. Cun , Phaisa a mah nawl in, a thli tein a hawi le sin ah phaisa a cawi lengmang theu tawn, phaisa kawlnak rian a mah dang in a tuah ve. A donghnak ah gambling ah phaisa vialte a sungh dih cikcek. Cun , thil a dang a tuahmi vialte zong cu a sungh dih caah a lungrawk tuk I a mah le mah hri aa awk I a thi ko. Caa a tial tak mi cu "ka lungretheih nak hi kapasal nih a theih sual lai ti ka phantuk caah ka lungrawk I, keimah le keimah kaa thahnak a si ee" a ti. Thuhmi thil hi a donghnak ahcun nuleva siknak/buainak lawng silo in, lungrawh in mah le mah thahnak a phakter tu asi khomi a si caah ralrin a herh. Cucaah Phaisa kong zong ah thuhmi umlo ten chimphuan kha ttih hrimhrim hlah.
Nu le Va karlak ah pawcawn riantuannak le phaisa cawhlehthal rian tuannak kong hi lungtling ten ttuantti a herh. Sung zatlaknak le leiba ngan a chuak sual tikah hmunkhat ah khuaruah ttinak a um a herh tuk hringhran. Cu bantuk , Phaisa lei chambaunak a um tikah athli thup in, nupi le pasal theihter duh lo in, riantuan le thil tuah ahcun buainak a chuak kho cu caah pahnih theih buin riantuan khawh kha a biapi tuk . Bianabia in ka chim lai, Malaysia ka um lio ah Tuluk nu pakhat cu a rum taktak mi a si. A pasal cu ramdang thil a cah I a zuar mi a si. A nupi cu a thli tein casino ah gambling aa celh lengmang. Cun , Phaisa a mah nawl in, a thli tein a hawi le sin ah phaisa a cawi lengmang theu tawn, phaisa kawlnak rian a mah dang in a tuah ve. A donghnak ah gambling ah phaisa vialte a sungh dih cikcek. Cun , thil a dang a tuahmi vialte zong cu a sungh dih caah a lungrawk tuk I a mah le mah hri aa awk I a thi ko. Caa a tial tak mi cu "ka lungretheih nak hi kapasal nih a theih sual lai ti ka phantuk caah ka lungrawk I, keimah le keimah kaa thahnak a si ee" a ti. Thuhmi thil hi a donghnak ahcun nuleva siknak/buainak lawng silo in, lungrawh in mah le mah thahnak a phakter tu asi khomi a si caah ralrin a herh. Cucaah Phaisa kong zong ah thuhmi umlo ten chimphuan kha ttih hrimhrim hlah.
5. Lungchung Thuh Uammi ( Hiden Feeling)
Na nupi/napasal cung ah na lungfahnak/ na tuar khawhlo mi thinhunnak le na nuamhnak an um tik ah thuhlo ten na chim a herh. Sau tuk na uam I, na thuh ahcun pumkhat sinak le nuamhnak a hrawh hlei ah, lungrawhnak an phakter lai. A mah theih tein thei te ko seh tiah na zoh peng ahcun theih thiam lo nak in a dong kho cu caah biatak tein an ruah ding kha a biapi tuk. I tthennak ko usih tiah na lung ah a chuak caan a tam pi ko lai I, a ho hmannh nih ka duhnak (feeling) a ka theih piak khomi an um lo tiah nangmah le nangmah lungfahnak naa pek a si. Micung ah tthatnak hmuh khawh ti lo in sual kawlnak thinlung na ngei kho. Cucaah Na lungchung ah a um mi thil kong ah na nupi/napasal nih a theih ve hrim hrim awk a si. I zah awk ah nupi/pasal ngeimi kan si lo, Pumkhat si awk tu ah chungkhar ser mi a si timi kha na lung ah chia law thuh lo in phuan i zuam na phuahmi nih a thami theipar a chuahter lai.
6. Lem mi ngeih ( Addictions )
Zudin/ Kuakzuk/ Khaini duhtuk mi na si ahcun na nupi/napasal sin ah thuh lo tein na phuan a herh tuk. Kei cu kuak/zu /khaini aduh tukmi le aa sum kho lomi ka si tiah chim/phuan ding a si. Lem( tuahlo umkholo) thil tuah ruang ah nu le va karlak ah buainak fakpi a um khomi a si. Sining hman taktak theih cia tein nupi/pasal kan si ahcun a tuar awk a fawi deuh suamau . Pakhat nu nih khaini na phiat lo ahcun kan mak lai tiah ka pasal nih a ka ti ee tiah a chim. Khaini ka hmawm duhtuk bu in kan duh ko a ka ti bu ah atu hnu pi ah khaini ka fih, a ka timi cu a lungput phun dang in a um caah a si a ti. Zuding pasal a ngei mi hna zong ( kava pa zu ) a ding tuk I ka tthen lai ee a timi an tampi. A taktak ahcun khaini duhmi le zu a duhmi an si cu an I theih ko bu in an I um ahcun buai a herh lo mi a si. A hram thok tein , khaini le zu duh lo ahcun I umlo lawlaw ding a si ko. Cu lawng asi lo, Gamling, sex huamtuk/huamlo tuk te zong hi kan nupi le kan pasal nih an theihcia hrim hrim ding a si. Sining I theih taktak hnu ah I tthit-um ding asi.
Biadonghnak::
Minung a si mi poah nih chungkhar nuam si ding hi ruahchan bik mi asi I, dawtnak a um mi pehtlaihnak kha a kawl cio mi lawng te kan si. Cucaah thuhmi thil le hlennak nih nu le va ( nungak le Tlangval ) karlak ah a um ahcun a rawk hrim hrim ko lai. A si loah a nuam mi chungkhar cu na si bak lai lo. Buainak in a khat mi inchungkhar na si ko lai. Cucaah aa nuammi chungkhar si na duh ahcun thuhmi lungput le hlen duhnak ziaza vialte cu hlonh khawh na zuam a herh. Nungak le Tlangval nan kawl lio ah hin a thiang mi lungput nan ngeih a herh tuk. Mah le sining thup lo ten phuan a herh. Sining taktak theih bu in an duh/dawttu hi vawlei cung ah a sangbik mi dawttu a si zong kha philh hlah .Mah bantuk nu le va cu chungkhar a ser kho mi nu le va zong an si .
Stephen Ral Eng.
Comments
Post a Comment