Australia phan Chinmi hna kan zatlang nun hi tial
kai timhnak a sau ial cang nain caan ka pek khawh tuk lo caah a tu hi ka van
tial thoknak hi asi. Hmun kip ah Chinmi kan phan cang hna. Ramleng lei ahhin
Malaysia, USA, India tiin Chinmi tambik kan i butnak a si. India lei an nunning
an chim thawng kan theih tikah lung a tha lo tuk hringhran. Malaysia zong atu
lio cu kan um lai maw kan kal lai dah ti I laklawh in an nunnak caan an hman
lio hna a si. A tu cu mah hna kong hi
tial kai tim lem lo.
Malaysia um Chinmi kong tu cu ka tial pah lengmang. Kan um lannak ding ram a simi Australia kong
hi tutan ah i ruah ti ding in ka van thimmi asi.
Chinmi Australia a rak phan hmasa mi hna hi a tam
deuh cu India lei in Civui zawhnak 1992 ( a kum ka palh kho men) in a rami an
tam, a cheu cu sianginn kai zong ah a rami an um len hna tiah kan pa le nih
tuanbia bantuk ah an rak kan chimh theu. Australia ah Chinmi kan phaknak hi kum
16 fai lawng a si rih. Cu hmanh ah zaraan mi tam u kan phaknak cu kum 2008 in
tukum 2016 tiang kar hi a si.
Hi kum 8-9 fai chung ah Chinmi tam lakte kan phan
khawhmi zong hi pathian thluachuah nganbik a si. Malaysia in ralzaam hna nih
ramthumnak kal an rak I thim lio ahhin Australia kal cu mizapi nih an rak duh lem
lo. Zei ruang ah dah an duh lo ti ahcun , mi pakhat hnih nih zeithei lo in an
rak thih pheih hna I “ Kawlram thlennak a chuah bak cun Kawlram ah Australia
cozah nih an kuat viar te hna lai” ti kha asi. Mah Australia kan kal lai bak ah upa
pakhat bak nih a ka ti ve. Cu ruang ah mi tam u cu an rak kal duh bak lo.
Keimah pumpak zong nih ka rak duh ve lem lo ( a
sining ka theih lo tuk bia si kho ) Upa pakhat nih a ka ti rihmi cu “ Australia
tham cu tlawmpal nan um lai le Kawlram that cun a cozah nih an in kuat than te
hna lai” a rak ka timi nihkhan ka rak duh lonak a zual khun ve. . A si nain mah
kha bia kha a ho sin set in a theih ti zong ka hal lem lo. Tu nichun tiang cu
bantuk kuat tak zong cu a um lo. Sualnak ngan a tuahmi hna bel an ram ah kuat
siseh timi cu phunghram an ngei I an kuat taktak hna. Bia an rak theih palh caah si.
Chinmi tambik nih umhmun kan khuarnak hi States 6
ahhin tam deuh kan um hna. South Australia khualipi Adelaide, Wastern Australia
khualipi Perth , News South Wale state Ii khuate a si mi Coff Hobour , Victoria Khualipi Melbourne ,
Queensland State khualipi Bisbance le Tasmania Hi chung ah hmun li keimah catialtu pumpak in
ka van kalnak le ka hmuhton cu tial khawh ka van I zuam lai. A tutanc u
Victoria pengkulh um Chinmi kong hi tial ding in kai timhmi cu a si.
Bu
dirhnak
Chinmi cu khoika kan phaknak hmun poah ah Khrih
zumtu kan si bang in Bu kan dirh colh. Mi tlawm lio ahcun kan lung ai rual pakaht
le pakhat I bomh chan a si. Melbourne ahhin Khrihfa bu a hlun bikmi cu
Melbourne Chin Church (MCC) Rev. Dr Shaw maung umnak Bu hi a si. Hi lio ahcun Pastor vialte hna zong hmun khat
ah pathian an rak thangthat ti hna. Chinmi zong nikhat hnu nikhat in kan hung
karh chin lengmang ve caah Bu khat hnu Bukhat in ankuai lengmang I milu thong
5,000 lengtluk umnak hmun Melbourne khua ah Khrihfa Bu 30 tluk kan um cang. Hi
lak ah Bu ngan bik hna cu Melbourne Chin Church le Victoria Chin Baptist Church
hi an si. MCC hi kum upa an I hngalhnak ah Library zong tha tein an ngei. Lai
cauk le kawl cauk mirang cauk zong an chiah chih hna. Kan nunphung kil vennak
caah Khrihfa Bu kip nih Library cu kan ngeih dih awk hrim si tiah ka ruah.
Umnak Bu aa dan cio tikah sangkhat ummi zong hi I
hmuh ton le len kai a har ngai theu. Nikhat ni in Ni nga ni tiang mah nunnak
caah riantuan a si. Zarh tenin cu chungkhar caah caan pek le buaibai ah ni kan
tla. Zarhpi ni cu Pathian thangthatnak caah caan kan hmang I Lai lei bang in a
tohmawng le biasing tlorh cu a um ti lo. Mino bel hi Online deuh in I tong hna
kaw umhar thei lo bantuk ah kan cang. Kan nu le kan pa caah an I harh ngai te.
Khrihfa Bu khat le Bu khat aa sik kheuhmi hna kan um aph theu tawn I mah ko hi
a poi tuk ka ti theu tawn. Kumkhat ah voikhat Melbourne um Chin Mino vialte
Combine Servies kan ngei kho tawn hna. Australia kan phaknak a sau rih lo caah
a zeizong vialte a hram in thok dih hau. Zarhpi ni pumhnak Biak inn kan ngeih
hna lo cio tikah a cheu cu Cozah sianginn kha an hlan hna I an I pum,a cheu an mah Mirang Biak inn hlan in kan I pum
hna. Kam khat lei ah siarem ko nain a caan ahcun harnak kan ton caan tete a tam
ngai tawn. Nisung lawi caan Christmas , kumthar ti bantuk caan hna ah an mah le
kan mah kar ah caan aa tongkheng tawn I harnak ngan ngai kan tong theu.
Cu
lawng si lo in Thit um puai tuahnak ko ah kan buai thlak. Hmun dang ah Hall
hlan a hau. Hall tha deuhmi hi $6000 hna
si nikhat caah mu. Cu tikah kan lungkil ah a ummi cu kan Mah tein Biak inn ngeih kan herh
ko timi kha kan pa le hna thinlung chung ah a um . A tu keimah ka theih tawk ah
Biak Inn saknak ding caah a hmun caw cangmi hna hi kanmah Nitlak melbourne ummi
in ka van chim lai. Chin Baptist Church ( CBC) Australai Zophei Church, UPC,
Melbourne Chin Church , Mara hi cawk an timh ti tiang lawng ka theih an cawk
cang khawh men. Nichuah lei ah Victoria Baptist Chruch hi an si. An nih hi Khrihfa chungtel 1,000 tluk an
si. An senior pastor cu Rev. Japhetha si.
Australia hi Khrihfa ram kan ti
ko nain kawlram nak in Biakinn saknak ding caah a rak har deuh suomau. An amh
cozah nih dan le dun an suai ning bak in sak le zulh a hau tikah a cheu khat cu
Biak Inn hmun an cawk ko nain cozah nih a cohlan lo ruanng ah an zuar thanmi
zong an um len.
Vawlei zong in pengtlang hoikomhnak , khuami
hawikomhnak, Chinmi huap in hawi komhnak ti bantuk tampi a um len. Ramchung kan
um lio nak in pei ram leng ah Chinmi kan nunzia tam deuh rak theih khawh a si
hi ti kaa fiang. Mah le Byu cio kha hehlawmawh tiah thazang pek le tanh cio a
si ko. A sinain keimah ka hmuhnak ah Bu tampi kan dir ko nain hmai lei kum 50
tiang a hmunh ding cu kan tlawmtuk te lai. Tu lio kan pa le nih an dirhmi Bu hi
kanmah chungchuak fa le lila hmanh nih an zuldoi huam te lai lo. Hi kong cu tam pi ka tial ti lai lo.
Riantuannak
Laimi mi tam deuh u cu kan semnak ram in kan van i
peem pimi cu thazang in riantuan khawhnak thinlung lawng kha a si. Fimnak
catang ngeihmi hna zong Australia ram an rak phak hna tikah an hmuhmi B.A. MA
hna kha hi ka ram ca i tuanak ding caah dotla in an cohlan piak hna lo. An mah
ram ah riansang le hmunhma tha deuh hmu kho ve usih ti ahcun an mah ram nih
dotla in cohlanmi Degree kha a hau ve. Cu caah Kawlram I keimah tiah minchal
lenmi hmanh kha holh let ceo ah an tuan ko hna. Hi ti ka chim tikah an cawnnak
kha zei ka rel lo cu a si hrim lo an mah thawng in Chinmi tampi nih thatnak kan
tinco ve.
Khoi ka kan phaknak ram poah ah riantuan cu a hau
hrimmi a si. Cu rian hmuh khawhnak ding caah an mah ram holh zong thiam a rak
hau ve. Chinmi tampi cu Australia kan phak tikah mirang holh kan thiam ti lo.
Holh kan thiam lomi kha kan nih ca ahcun lungretheih buainak nganbik pakhat ah
a hung cang.
An mah holh kan thiam lo tikah hmuh a har ngai. rian um hnihchun zong laitlang lei bang thi
deng in thlanhripi put in tuanmi, thlahhlawh a tlawm ngaimi phun lawng aum. Kan
nih umnak rma hi nihhlawh cu a sang ngai ko nain, a san rup in kan phaisa hman
ning hi a sang ve. Suimilam pakhat ah $15 in !35 tiang deuh hi kan nihlawh cu a
si. Zarhkhat ah zatuak in $ 500 in 1000 kar deuh hi kan hmuh hna. Hi ti van
ruah ahcun a tam ngai ko nain kan umnak thilman vantong in a san ve tikah thlah
kan hmuhmi hi kan nunnak fangfang hi a si. chungkhar khat ah minung pathum hna
tuan ahcun aa ning deuh. Cu hmanh cu
zaraan caah hmuh a foi rih lo.
Cu caah Australia cozah nih ramdang in a rak peemmi
hna mirang holh cawnnak a kan tuah piak. An mah nih an auh ning ah English Additionnal Language ( EAL) le a
dangdang zong tampi a um. Cu hna nihcun holh cawnnak hna in ngeih khawhnak le a
tial thiamnak tiang kha an kan cawn piak. Cozah nih sianginn kainak vialte an
kan liampiak dih. A cheukhat cu an mah
an huammi rian phun ah an cawn piak hna.
Holh tlawmpal thiam hnu rian mah tein tuan khawhnak ding tian lam a kan
kawl piak. Pakhat bel a poinak cu Australia ram hi a thangcho cangmi a si tikah
rian tuan awk ngai hi a har ngai. tahchunnak ah Malaysia, te hna cu a thangcho
liomi ram a si tikah a tu biatak tein inn lo sak an thok. Cu nihcun an mah ram
lawng si lo in kanmah ramdang mi ca tiang rian fawi tein a kan pek khawh. Hi ka
ram cu a si ti lo. Cawnnan catang sang
ngeimi hna hmanh rian lo in a um mi an tam ngai hna.
Chinmi nih rian kan tuan khawh bikmi cu Holhleh
piak, sathahnak, sehzung pakhat khat ah tuan, mah deuh hi kan mah he aa tlak in
rian kan hmuhmi cu as i. Hmai lei kan fa le hi ka ram ah tha tein sianginn
kaimi hna nihcun a tu Mirang hna rian an tuanmi zong hi an rak tuan khawh te ko
lai. Nain tu lio cheukhat laimi cu mah
pengtalng kong le khrihfabu ah biatak in kan I pekchanh lio a si. Phaisa lei
mit in zoh ahcun hmuh lei nak in a chuah lei tu a tam deuh. A cozahn nih
riantuan lomi le sianginn kaimi hna hi a phaisa in bomhnak kan pe hlah sehlaw
Australia phan Laimi hi ei lo in le umnak ngei lo in mualpho dingmi kan tamtuki
lai. Cu cu a fiang bakmi si.
Biatlangkawmnak
Australia Chinmi kan nunning hi ramdang lei hmuhnak
ahcun an nung a sang ngai rua tiah an kan ruah theu mah cu a rak si lo. Ramthumnak
kan um tik ah hla chan kan sining nak in tampi cu thlennak kan hmuh ko. An ram
zalennak zong kan temco ve. A sinain an mah he naihnain in hoikomh le bia
ruahti, riantuan tinak ding cu hi hnu hmailei kum 15 lawng ah a si kho te lai.
Tu lio laimi cu Australia ah kan um kan ti ko nian mi tam u hi kanmah umnak
sang el veng, khua le ram lawng ah aa chawk I kan ram aa dawh ning le a nuamh ning te hna a thawtnamnak a temco
lomi kan tampi rih. Hmai lei ah fiangtling
deu in tialh pehzulh khawh kan van I zuam than te lai.
Sang Lian Thawng@Tlerlung
Me;bourne
7/28/2016
Comments
Post a Comment