Pasal Cung le Cung Ah AA Khingmi Nupi na si maw?

Nihin kan Vawleipi ah hin Nupi le nih ( a siloah)  nu nih ukmi le nawlpek nak tang ah pa/pasal tampi khuasa mi an tam pi cang. Pi le Pu hna nih an rak ngeihmi milungput zong in a kalmi a si kho. Na nu nih napa kha nehsawhnak le nawlngeihnak cungcuang in bia le holh in chawnh na thei bal maw? Uahnak bia tampi in chawn bal maw? Nupi le pasal a nu le pa hna tah nawlngeihnak  a uar tukmi le chimtam le holhrel azuam tukmi an si maw? Nupi le nih ka pasal cu zei ka chim le ka tuah zong ah a holh bal lai lo I, keimah nawlrum ro hi a zulh ko lai ti phun zeirel lo nak thinlung tah na ngei bal maw?

Pasal le nih theih aherhmi cu Na nupi nih ukmi le duhpoah in fialmi ( control) tuahmi na si maw ti hi theih a herh ngai mi a si. Nupi le nih ruah a herhmi cu, zeithil tuahpoah ah ngakchia thil an tuah duhpoah ah bia an hal lengmang bantuk in Nupi le nawl hal zungzal lo in thiltuah na ttih tuk i, thil tha hmanh chim ngamlo in na um ahcun Nupi le nih control ruang ah a lungfim lo mi na si cang ti kha na theih a herh.

Asi ahcun a tanglei ah hin Pasal le cung ah nawlngeih duhmi( control ) tuah ahmang mi lungput na ngeih le ngeihlo cu rak zoh ve hmanh.

“JENNA D.BARRY “ a tialmi hi tha tein rak rel ve hmanh.

1. Nupi pakhat na si tik ah : Na nu /napasal nu le nih na pasal cung ah nawlngeih nak ( control) huam tuk an hmang maw? Ngahchia bantuk in na pasal a tuah ding mi kong ah an i thlak/ceih zungzal maw? Sik le biaholh in an mawhchiat zungzal maw? Cu bantuk ziaza cu na soisel kho maw? attha lo tiah na ruat maw? Cu bantuk nawlngeih duhnak na hmuh mi kha na soisel lo i, attha ko tiah na ruah ahcun, nangmah zong nih Pasal cung ah control ( uk aduhtukmi ) ziaza na ngei ve lai ti nak asi.

2. Nangmah ruahnak le tuaktannak: tinhmi le duhmi na pasal nih aduhlo tik ah zeitin dah khua na ruah. Ngakchia zohkhenh kong ah le Innchung tamh mawih zong ah tah ) na pasal nih hi atuah ve hrimhrim lo tiah mitfak in zoh duh nak le , atuah duhlo le a ka bawmhlo ahcun kal ko seh timi na lungput aum maw?

3. Na pasal nih bia achim sualmi le thilpakhat atuahmi nih na thinhunnak;  /aipuan nak achuah ter tik ah ( dai tein na chim/nacawnpiak maw? asilo ah , Mi hmai ah fak tuk in na holh maw? Ningzak sehtiah mi lak ah( Nulepa hmai, hawikom hmai le Chungkhar dihkak hmai ah tah na soisel/bia alnak na tuah maw?

4. Mah hi teh na ruat bal maw?; Na pasal nih aduh tuk mi thil pakhat khat caah Phaisa ka hman lai/ ka cawk lai tiah nawl ahal tik ah, Na duhlo mi asi poah ah tuah hlah ko, Phaisa heu men asi tiah hnatlak pi nak tuahlo in , tuah hlah tiah na thlauh zungzal tawn maw ?

5. Na pasal ngeihmi thilri vial te , nangmah nawl in nan inn chung i, hmundang ah na thial piak dih maw? Zeicahtiah, innchung thilchiah kong ahcun keimah nih ka duhning in ka tuah awk asi tiah biakhiahnak na tuah lengmang maw? ka duhmi keimah nawl? ka duhlomi zong keimah nawl asi tiah na lungput aum bal maw?

6. Na pasal nawlngeihnak cu keimah nawl ngeihnak in aniam deuh tiah na ruat maw? Bianabia ah( napasal nih uico zua hlah uh ka duhlo tiah achim bal cang ) sihmanhsehlaw, Uico zuat cu keimah nawl asi caah ka zuat ko lai tiah biakhiahnak na tuah maw?

7. Na pasal nih rawl aei tik ah siseh, ti adin ah siseh, thil aahruk ah siseh, khual rang tuk in bia na chim in, na holh lengmang ve tawn maw?

8. Inn rian siseh, lo rian kong ah siseh, zei atuah le atuan zong ah keimah nawl in umseh le kal seh tiah uknak/nawlpeknak lungput na ngei maw?

Biatlang kawm

A cunglei thil hi Nupi pakhat nih na ngeih tawnmi ziaza le lungput asi ahcun ( chungkhar hrawk tu) na si. Ka pasal ka dawt caah ka tuah na ti hmanh ah ahman lo mi asi. lam ping ah na kal tu a si deuh. Na pasal na controlmi tu an rak si deuh caah chungkhar dirkhamhtu nupi na si kho lo ti kha na ruah a herh.

Chungkhar/ Nupi /Pasal timi cu control tuah ding ah a si lo. Dawtnak ( Love), Upatnak ( Respect) le Zalonnak ( Freedom ) hi thil pa 3 cung ah khua asa tti ding mi le ( aa theithiam zungzal ) ding mi a si. Control tuah ding ah sermi kan si lo. Nupi ttha lo ( Pasal control aduhtukmi si ding) cu Vawlei na nun caan tawi te ah na timh ding asi lo.

Marriage and Family cauk chung in lak mi asi.

Calettu: Stephen Ral Eng